از کلیۀ این نوع اطّلاعات و قرائن چنین بنظر می‌رسد، که مستملکات فینیقیّه در دریای مغرب بواسطۀ مملکت مادری از احکام شاهان هخامنشی تمکین داشته‌اند، یا چنانکه گفته شد، از متّحدین آنها بشمار می‌رفتند.
کتیبه‌های مقبرۀ تخت‌جمشید
در تخت‌جمشید، چنانکه بیاید سه مقبره وجود دارد. دو دخمه در کوه است و در پشت صفّه. یکی، که ناتمام مانده، در طرف جنوب واقع است. چون دیدن این مقابر آسان است، اشخاصی زیاد این دخمه‌ها را توصیف کرده‌اند، ولی همه تصوّر کرده بودند، که این مقبره‌ها کتیبه ندارد. این تصوّر راجع بدو دخمه، یعنی آنکه در طرف شمال است و آنکه در طرف مشرق ناتمام مانده، صحیح است، ولی دخمۀ جنوبی کتیبه‌ای در سه زبان دارد، که اکتشاف مستر داویس[۱] قونسول سابق انگلیس در فارس است. کتیبه‌ها بالای سر مجسّمه‌هائی است، که تخت شاه بزرگ را نگاهداشته‌اند و شمارۀ ایالات مطابق فهرست کتیبۀ مقبرۀ داریوش بزرگ می‌باشد، ولی خوب محفوظ مانده. کتیبه‌ای، که بخط پارسی قدیم نوشته شده، از حیث مضمون چنین است:
اوّل
در صف بالا: ۱-این پارسی است. ۲-این مادی است. ۳-این خوزستانی است. ۴-این پارتی است. ۵-این هراتی است. ۶-این باختری است. ۷-این سغدی است. ۸-این خوارزمی است. ۹-این زرنگی (سیستانی) است. ۱۰-این رخّجی است. ۱۱-این ث‌ت‌گوشی است.
۱۲-این گنداری است. ۱۳-این هندی است. ۱۴-این سکائی هومه‌ورک است.
دوّم
در صف پائین: ۱۵-این سکائی تیزخود است. ۱۶-این بابلی است.
۱۷-این آسوری است. ۱۸-این عرب است. ۱۹-این مصری است.
۲۰-این ارمنی است. ۲۱-این کاپادوکی است. ۲۲-این سپردی (لیدی) است.
۲۳-این یونانی است. ۲۴-این سکائی آن طرف دریا است. ۲۵-این
- ↑ A. W. Davis (The Journal Royal Asiatic Seiety, april ۱۹۳۲).
این کتیبه‌ها در ۱۹۳۰ کشف شده
