برای حفظ مستملکات آنها در دریای مغرب کمک می‌کرده‌اند و نیز سالّوست[۱] نویسندۀ رومی در کتاب خود موسوم به (جنگ یوگورتا ۲) در فصل دهم گوید، قشون هرکول[۲] یعنی فینیقی[۳] پس از فوت رئیس آن در ایبری بپراکند و از سپاهیان مخصوصا اسم پارسیها، مادیها و ارامنه را ذکر می‌کند. اگرچه نوشته‌های سالّوست، چون راجع بقرن دوّم ق. م است، مربوط به دورۀ هخامنشی نمی‌باشد، ولی باز می‌رساند، که ایرانی‌ها بممالک دوردستی مانند اسپانیا می‌رفته‌اند. راجع باین موضوع یک چیز هم جلب توجّه می‌کند: فیلیپ کازیمیر[۴] گوید: دره رود سن‌دوت[۵]، که از لاتوربی[۶] بطرف موناکو (واقع در جنوب شرقی فرانسه) جاری است، بزبان اهل محلّ دره گوماتس[۷] نام داشت. در اینکه این دره را گوماتس می‌نامیدند تردیدی نیست، زیرا اهالی محلّ در یکی از داستانهای قدیم خود راجع به سن‌دوت در باب کبوتری گفته‌اند:
«بمحل مناکو-بدره‌ای، که بزبان اهل محل گوماتس نام داشت، می‌آمد»[۸]. این تحقیق فیلیپ کازیمیر جالب توجّه است، زیرا، چنانکه می‌دانیم، گوماتس یونانی‌شدۀ گئومات یعنی اسم مغی است، که خود را بردیا پسر کوروش بزرگ گفت و بر تخت نشست. امّا وجه تسمیۀ محلّ مزبور معلوم نیست، شاید سردار یا حاکمی از ایران گئومات نام در اینجا، که از مستملکات فینیقی‌ها بود، اقامت داشته و درۀ مزبور باسم او خوانده شده یا پیروان گئومات پس از کشته شدن او، از ترس داریوش باین جاها رفته‌اند[۹].
- ↑ Salluste.
- ↑ Hercule.
- ↑ برای فهم این مطلب، که چرا رومیها قشون فینیقی را قشون هرکول می‌نامیدند، باید این مختصر را در نظر گرفت: رب النوع بزرگ فینیقی‌ها (ملکارت) نام داشت و اسم او را فینیقی‌ها بحروف خودشان از راست به چپ چنین می‌نوشتند htrakleM . یونانیها، که عادت داشتند از چپ به راست بنویسند، این کلمه را از چپ به راست خواندند و چون (م) و (س) در الفبای فینیقی شبیه یکدیگر بود، رومیها بجای (م) حرف (س) گذاشتند و شد هراکلس یونانی، که بزبان رومی (هرکولس) می‌گفتند. (مقالۀ فیلیپ کازیمیر: «فینیقی‌ها و پارسیها در صفحات ما» ).
- ↑ Philippe Casimir (این عالم تتبّعاتی راجع بتاریخ موناکو و لاتوربی کرده).
- ↑ Saint-Devote.
- ↑ La Turbie.
- ↑ Gaumates.
- ↑ Veniens in locum Monacum, in vallum quae in vulgo dicitur Gaumates.
- ↑ Philippe Casimir"Les Pheniciens et les Perses dans nos regions».
