پایان کار دیسم
دیسم چون به بغداد رسید مغز الدوله به جهت دشمنی که او و برادرش رکن الدوله با سالار مرزبان داشتند او را نیک پذیرفته نوازش بسیار کرد و هدیه‌ها و پیشکش‌های فراوان برای او فرستاده سالانه پنجاه هزار دینار برای خرج زندگانی او قرار گذاشت و همواره او را «برادر ابو سالم» می‌خواند۱.
دیسم یک سال کمابیش در بغداد بود. ابن مسکویه می‌نویسد او بارها می‌گفت:
«خوشترین و گواراترین زندگانی من روزهایی بود که در بغداد می‌زیستم».
ولی دیسم از معز الدوله چشم آن داشت که لشکری به او سپرده روانه آذربایگان سازد که دوباره بدانجا دست یافته حکمرانی از سرگیرد. و چون در سال ۳۴۳ رکن الدوله در ری با سالار مرزبان پیمان آشتی و دوستی بسته دختر او را به زنی خود گرفت دیسم دانست که امید او از معز الدوله برنخواهد آمد و از وی اجازت خواسته آهنگ موصل کرد که بلکه از ناصر الدوله کمکی بگیرد. و چون پس از مدتی از ناصر الدوله نیز نومید شد به حلب پیش سیف الدوله (برادر ناصر الدوله) شتافت و مدتی در آنجا بود تا در سال ۳۴۴ سیف الدوله سپاهی همراه او ساخت و دسته‌ای هم از کردان بر او گرد آمده با ایشان آهنگ آذربایگان کرد.
مرزبان در این وقت در نواحی دربند بود و در آنجا به دفع گروهی از شورشیان پرداخته بود. دیسم بی‌مانعی به آذربایگان رسیده به سلماس دست یافت و در آنجا به نام سیف الدوله خطبه خواند.
ولی مرزبان چون شورشیان دست یافته فیروزانه به آذربایگان برگشت و آهنگ دیسم کرد کسان دیسم به مرزبان پیوستند و خود او ناگزیر به ارمنستان گریخته پیش دیرنیق آرجرونی۲ که دوستی دیرینه با وی داشت و مال و گنجینه خود را بدو سپرده بود پناه برد.
________________________________________
(۱) . ابو سالم کنیه دیسم بوده.
(۲) . چون ابن مسکویه این مطلب را در چندجا تکرار کرده در یک جا عبارت او اینست: «و قصد ابن الدولیرانی و ابن جاجیق لثقه کانت به...» در جاهای دیگر عبارت: «ابن الدیرانی» است در همه این عبارتها کلمه ابن پیش «الدیرانی» غلط و خود دیرانی یا دیرنیق مقصود است. در عبارت نخستین هم «و قصد الدیرانی ابن جاجیق» درست است. از کلمه «به» در همین عبارت معلوم است که تحریف از خود ابن مسکویه نیست دیگران تصرف در عبارتهای او کرده‌اند.
شهریاران گمنام جلد ۱
