فصل چهارم
حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
۱– حوزهٔ علمی اسکندریه[۱]
تاریخ علم و حکمت یونان را در مائهٔ ششم و پنجم و چهارم پیش از میلاد به اجمال و اختصار از نظر گذراندیم. در سراسر این مدت دنیای متمدن غیر از یونان، یعنی مصر و آسیای غربی در تحت قدرت و سلطنت پادشاهان هخامنشی ایران بوده، و چون از آثار کتبی آن دوره و این اقطار هیچ باقی نمانده و مأخذ اطلاعات ما از آن جهت منحصر به کتب علم وحکمت در مشرق یونانی است؛ با کمال تأسف باید گفت: از معارف آنان تقریباً بیخبریم. اجمالا میدانیم که در این ممالک نیز ارباب معرفت و مردمان صاحبنظر بوده و یونانیها هم از ایشان استفاده کردهاند، اما چه اشخاص بوده و و چه نظر داشتهاند؟ به درستی نمیدانیم و در آن باب باید به حدس و قیاس و علائم و امارات متوسل شویم. تنها نام بزرگی که از مردمان قدیم ایران بر سر زبانها ماند «زردشت» است که مؤسس کیش و آئین ایرانیان باستان است اما بیان حال و گفتههای او مربوط به تاریخ ادیان میشود، و در هر حال تحقیق این مسائل از موضوع این رساله بیرون است.
پس آز مائه چهارم یعنی در واقع بعد از ارسطو و شاگردهای او و معاصران ایشان، شهر آتن بلکه کلیهٔ یونان از جهت علم و حکمت از رونق افتاده، و از آن پس ارباب معرفت و هنر هرچند باز اکثر یونانی
- ↑ Ecole d, Aloxandrie