اها تحقیق امور حرکتی بنیادشهمان است که پیش از این درباب احوال عقلی وعلمی انسان گفتیم که سه مرحله را می پیماید ، و ترقی نوع انسان بسته به میزان غلبه جنبه انسانی برجنبه حیوانی است ،و مدیر اصلیش درجه مشاعر و مدارك وقرة عقلیه است . و در هر حال احوال مدنی وسیاسی وهیئتهای اجتماعيه. با مراحل سه گانه ربانی و فلسفی و علمی مطابق است .
نظراگوست کنت در این تحقیقات به هیئتهای اجتماعیه و مدنیت اروپائیان است بنابراین می گوید ، سیاست و حکومتی که مطابق با مرحله ربانی است ، روح جنگی[۱] دارد وهنوز حس خود پرستی مردم در آن مرحله غالب است ، ومدار امر برزد وخورد و جنگ و جدال است . این مرحله در اروپا در قرون وسطی جاری ، و کمال و حسن انتظامش هنگامی بود که مذهب کاتوليك قوت و رواج وعمومیت داشت ، و در موقع خود بهترین وجه احوال مدنیت بود . پس از آنکه دوره ربانی سپری شد و در سده شانزدهم وهفدهم و هیجـدهم مرحلة فلسفی پیش آمد ، احوال حکومتی وسیاسی مرحله حقوقی و قانونی را پیموده ، ومردمان دنبال تحصیل حقوق واختيارات رفتند . اکنون که به مرحله علمی و تحققی رسیده ایم ، احوال مدنیت در تحت تأثیر صنایع و پیشموری وچگونگی تولید ثروت وایجاد محصولات و کالای کارخانه ایست ، وتعيين تكاليف مقدم بر تشخیص حقـوق و اختیارات است ، و حواس همه متوجه حل مسائل اجتماعی و مناسبات کارگران وکار فرمایان می باشد که چه ترتیبی باید فراهم شود تا عامه مردم بتوانند کار بکنند ، و نیز قوه عقلیه خود را پرورش دهند که اساس ترقی مدنیت همان است.
تحقیقات مهم اگوست کنت این بود که در کتاب « دوره فلسفه تحققی» به تفصیل آورده و ما به نهـایت اختصار گذراندیم ، این مقدار از تعلیمات او هرچند بی عیب و نقص هم نیست در اذهان تاثیر عمیق بخشیده ، و می توان گفت : جریان افکار را تغییر داده ، وهم
- ↑ Militarisme
