نام داشته و آن هر دو از دانشمندان آن عصر بوده‌اند، و چون مرتبط به صومعهٔ «پورروایال» بوده‌اند کتابشان معروف بمنطق پورروایال[۱] می‌باشد. «لارشفوکو»[۲] نویسندهٔ کتاب موسوم «به کلمات قصار»[۳] و «لابرویر»[۴] صاحب کتاب معروف به «اخلاق»[۵] از فیلسوفان شمرده نمی‌شوند، اما در نویسندگی بلند پایه‌اند و این دو کتاب دو گنجینه از معارف و نکته سنجی‌های اخلاقی است.
آخرین دانشمند فرانسوی در سدهٔ هفدهم که در این مقام سزاوار یاد کردن است «پیر بل»[۶] است، و او از حکمائی نیست که شخصاً فلسفهٔ خاصی آورده باشد، و شاید بتوان گفت از فیلسوفان شمرده نمی‌شود بلکه از فاضلان و محققان است. و کتاب مهم او «فرهنگ تاریخی و تحقیقی»[۷] نام دارد، و آن براستی گنجینه‌ای از تحقیقات است که همهٔ مسائل علمی و فلسفی و دینی را به نظر گرفته و رأیهای مختلفی را که دانشمندان در آن مسائل اظهار کرده‌اند مورد نقادی قرار داده است، که هرکدام چه نقص و ضعفی دارند، و روشن ساخته است که عقل انسان بسیار محدود و از درک حقایق مطلق عاجز است، و جز معلومات نسبی نمی‌تواند دریابد، و براهینی که بر اثبات صانع و بقای نفس و جبر و اختیار، و مبانی اخلاقی و مسائل اساسی دیگر اقامه شده هیچیک تمام نیست، و همه کس را قانع نمی‌سازد، و امور دینی را از امور علمی باید جدا کرد. در دین ایمان را باید حاکم قرار داد، و به گفتهٔ مقتدایان باید عمل نمود، و در علم و حکمت به عقل باید رجوع کرد. اختلافات و منازعاتی که میان فرقه‌های مختلف هست، غالباً مبنی بر اغراض و هواهای نفسانی است، بسا هست که
