انداختن سنگ به كعبه و مسجد الحرام كه عبد اللّه بن زبير در آنجا بود،و سوزانيدن آن به آتش كه پس از اين مدت خبر فوت يزيد به حصين رسيد و دست از قتال كشيد و به عبد اللّه بن زبير تكليف كرد با او به شام رود تا حصين عبد اللّه را به خلافت بردارد و انكار عبد اللّه و رفتن حصين به شام و پشيمان شدن عبد اللّه از اينكه تكليف حصين را قبول نكرد،فوت يزيد بن معوية در نيمۀ ربيع الاول در سى و هشت سالگى،مادر يزيد ميسون دختر بجدل كلبيّه بوده،مدّت خلافتش سه سال و ششماه،بيعت مردم با معاوية بن يزيد در ربيع الاول كه چهل روز يا سه ماه خلافت كرد بعدها خود اعراض از اين شغل كرده مردم را مختار نمود كه هركه‌را بخواهند خليفه كنند و از آنها غايب شده تا درگذشت،بيعت اهل مكّه با عبد اللّه بن زبير كه بعد از آن اهل بصره و عراق و حجاز و يمن نيز با او بيعت كردند،رفتن مروان بن حكم به شام و دو فرقه شدن مردم،كه يكفرقه تبعيت مروان را اختيار كردند،و فرقۀ ديگر تابع ضحّاك بن قيس گرديده،و مقاتلۀ اين دو فرقه در مرج راهط از غوطه دمشق و كشته شدن ضحّاك و هزيمت تبعۀ او كه بدينواسطه خلافت مروان در شام مسلّم گرديد،و اينسال به آخر رسيد،در حالتيكه مروان خليفۀ مصر و شام بود و ابن زبير خليفۀ حجاز و عراق و يمن.خراب كردن ابن زبير كعبه را كه مرمّت بهمرسانيده بود و بنا كردن آن را به صورت اوليّه و بعضى اينواقعه را به سال بعد نسبت داده‌اند،ولايت عبد اللّه بن حارث در بصره و فرار ابن زياد از بصره به شام،مخالفت اهل رى به رياست فرّخان رازى و مغلوب و منهزم شدن آنها از عتاب بن ورقاء الرّياحى التّميمى كه از جانب عامر بن مسعود حاكم كوفه به دفع آنها مامور شده بود و كشته شدن فرّخان،بيعت اهل خراسان با سلم بن زياد و مخالفت با او بعد از دو ماه و مطيع كردن عبد اللّه بن خازم اهل اين ايالت را به مقاتله و جنگهاى شديد،تهيّه ديدن جماعتى از دوستان حضرت سيّد الشها(ع)و بزرگان شيعه براى طلب خون آن بزرگوار،كناره كردن خوارجى كه به مكّه آمده بودند از عبد اللّه بن زبير، آمدن مختار بن ابو عبيده ثقفى به قصد فراهم نمودن اسباب قتال با قاتلين حضرت سيّد الشهدا عليه السّلام،وفات شدّاد بن اوس بن ثابت پسر برادر حسان بن ثابت،وفات مسور بن مخرمه در مكّه،وفات ابو برزه اشهلى در خراسان،وفات وليد بن عتبة بن ابى سفيان به قولى،وفات شقيق بن ثور السّدوسى،كشته شدن نعمان بن بشير انصارى صاحب حمص.
[سنه 65 هجرى-سنه 684 مسيحى]
آسيا- فرستادن مروان،عبيد اللّه بن زياد را به جزيره و محاربۀ زفير بن حارث 1به قرقيسيا و امر مروان باينكه هرجائى را كه فتح كرد در تحت حكومت او باشد و پس از اتمام كار جزيره متوجّه عراق شود و اينمملكت را از دست گماشتگان ابن زبير خارج كند،فوت مروان بن حكم كه زوجه او كه مادر خالد بن يزيد بود او را خفه كرد و اين در سيّم رمضان بود،و مدّت خلافتش نه ماه و هيجده روز و عمرش شصت و سه سال،خروج سليمان بن صرد خزاعى به خونخواهى حضرت امام حسين عليه السّلام و مقاتلۀ او با سپاه شام در عين الورد كه از شهرهاى بلاد جزيره است و كشته شدن او و كشته شدن مسيّب بن نجبة و جمعى ديگر و اين واقعه در ربيع الاخر بود،خلافت عبد الملك بن مروان و بيعت مردم با او در رمضان،رسيدن خبر فوت مروان در جزيره به ابن زياد و مامور شدن او از جانب عبد الملك به همان ماموريتى كه داشت،كشته شدن نافع بن ازرق از خوارج و منهزم شدن تبعۀ او كه معروف به ازارقه ميباشند از مهلب بن ابى صفره.معزول كردن عبد اللّه بن زبير برادر خود عبيدة بن زبير را از حكومت مدينه و منصوب كردن مصعب بن زبير برادر ديگر خود را،محاربه ابن حازم سّلمى و بنى تميم در خراسان،ظهور طاعون شديد در بصره.
افريقا- وفات عبد اللّه بن عمرو بن عاص السّهمى در مصر كه در اخر عمر كور شده بود و بعضى فوت او را در سال شصت و هشت نوشته‌اند.
[سنه 66-سنه 685 مسيحى]
