سیاسی» (Societe Politique) یا دولت. این دو به ترتیب مربوطند با نقش سرکردگی ای (هژمونی) که گروه مسلط در تمام اجتماع به آن عمل می کند و با نقش «تسلط مستقیم» یا فرماندهی که در دولت و حکومت «قانونی» تجلی می کند. یعنی درست همان نقش سازمان دهی و ارتباط. روشنفکران «مأموران» گروه اجتماعی مسلطند و برای اعمال سر کردگی اجتماعی و حکومت سیاسی، نقش دست دوم دارند. سرکردگی (هژمونی) اجتماعی عبارتست از موافقت و «خود بخود» (Spontane) توده های بزرگ مردم با جهتی که گروه اجتماعی مسلط به زندگی اجتماعی داده است. این موافقت از نظر تاریخی نتیجه حیثیت گروه مسلط است و (اعتماد مردم به آن) به خاطر نقشش در دنیای تولید.
حکومت سیاسی عبارتست از دستگاه قهریه دولت که «بطور قانونی» انضباط گروه هایی را که «موافقت» خود رابنحوی فعال یا منفی با او دریغ می دارندحفظ می کند. اما این دستگاه برای مجموع جامعه ساخته شده است و برای پیش بينى لحظات بحرانی در فرماندهی و مدیریت. هنگامی که آن موافقت «خود بخود» دیگر وجود نداشته باشد.
این نوع طرح مسئله نتیجه اش وسعت دادن زیاد به مفهوم روشنفکر است. ولی در ضمن تنها راهی است که ما را به برآورد قابل لمسی از واقعیت می رساند. این طرز طرح مسئله به افکار از پیش ساخته شده در بارۀ «کاست» برخورد می کند. درست است که نقش سازمان دهندگی، و سر کردگی اجتماعی و تسلط دولت نوعی تقسیم کار را و بنابراین مدارجی از رشته های تخصصی را ایجاد می کند که برخی از آنها دیگر هیچ نوع نقشی در اداره کردن و سازمان دادن ندارند. یعنی در دستگاه اداره اجتماعی و حکومتی یك سلسله مشاغل وجود دارند با خصلت یدی و افزاری (نقش اجرائی محض و نه ابتکاری، نقش مأموران و نه صاحب منصبان ومديران) البته این فرق را - درمیان تفاوت های دیگر - باید در نظر گرفت. در واقع حتی از نقطه نظر درونی نیز باید در فعالیت روشنفکران مدارج مختلفی را در نظر گرفت که در پاره ای موارد، در قطب های افراطى، يك اختلاف كيفي حقیقی ایجاد می کند، در بالاترین پله باید موجدان علوم گوناگون و فلسفه و هنر و . . . را قرار داد و ناچیزترین کارمندان و نشر دهندگان گنجینه های فکری موجود و سنتی انبار شده را در پله پایین[۱]
- ↑ در این حالت نیز سازمان نظامی، مدلی برای این درجه بندی به دست می دهد: افسران زیر دست، افسران ارشد، ستاد. باضافه درجات مختلف سپاهیان که اهمیت واقعی اش-
