و بعد گوید حکومت گبلئان و ابلئان[۱] همین است. شکی نیست، که در اینجا کلمه «حکومت» (فخروتیون[۲] بجای «امارت» (اقطاع) بکار رفته است. موسی در ضمن شمردن «امارت» و «اقطاعاتی» (نهیتزتیون)،[۳] که ولرشک ببزرگان ارمنی تفویض کرد، گوید، که خاندان گوچر والی (بدیشخ) شمال شدند، ولی این «ایالت» را «اقطاع» (نهپتوتیون) مینامد.[۴] باری نمونه این اشتباه و اختلاط مورخان بسیار است و به هیچ طریق نمیتوان آنرا توجیه کرد، مگر آنکه فرض کنیم که بعضی از حکومتهای ارمنستان موروثی بوده و رفته‌رفته بصورت «امارت» درآمده است و از این حیث ارمنستان از ایران پیش‌تر افتاده است.[۵] ظاهراً بدیشخ عنوان چهار مرزبانی بوده، که ولایات چهارگانه سرحدی را، که در چهار جهت کشور واقع بوده، حراست میکرده‌اند.[۶] معمولا هرکس باین مقام میرسید، اقطاعات بزرگ در آن ناحیه باو عطا میشد. بنا بر نوشته‌های موسی، مقام بدیشخ بزرگ قسمت جنوب غربی ارمنستان به شرشن[۷] از خانواده سنصر[۸] داده شد و این شخص علاوه بر مقام مزبور مالک
- ↑ لانگلوا، ج ۲، ص ۸۳.
- ↑ nahhararut'iun
- ↑ nahapetut'iun
- ↑ ایضاً، ص ۸۴ نهپت Nahapet و نخرر حاکی از دو منصب مختلف است. رک بنونیست، ص ۷.
- ↑ به عقیده ماکلر Macler (چهار کنفرانس راجع به ارمنستان، پاریس ۱۹۳۲) در ارمنستان وضع ملوک‌الطوائف در واقع وجود نداشت و در آنجا آیین تیولداری مرسوم نبود. آنچه که بعقیده او در تاریخ ارمنستان واقعیت دارد، خاندانهای بزرگ و رؤسای اعظم طوایف است و کار عمده پادشاهان ارمنی هم ایجاد توافق و راه آمدن با اینان بوده است.
- ↑ در باب بدیشخ‌های ارمنستان رک مارکوارت، ایرانشهر، ص ۱۶۵ و بعد. به عقیده مارکوارت ایجاد بدیشخ‌های چهارگانه از کارهای تیگران بزرگ است.
- ↑ Sharashan
- ↑ Sanasar
