فصل چهارم
مانی و کیش او
جلوس شاپور اول-کتیبۀ تاجگذاری-مانی و آیین او-جامعه مانویان و تشکیلات آنان-انتشار عقاید مانی پس از مرگ او-صنایع مانویه.
مؤسس سلسله ساسانی در سال ۲۴۱، بدرود زندگی گفت. حجاری نقش رجب، که حاکی از جلوس پسر او شاهپور اول است، پادشاه را در حالی نشان می‌دهد، که حلقه سلطنتی را از دست خدای بزرگ اوهرمزد می‌گیرد. این تصویر بتقلید مجلس جلوس اردشیر در نقش رستم ساخته شده است. در اینجا هم پادشاه و خدا سوار اسب هستند و لباس آنان در هر دو جا یکسان است، فقط اختلاف در این است، که در کتیبه شاپور خدا در سمت چپ و پادشاه در جانب راست واقع شده و شخصی که در کتیبه اردشیر بر زمین افتاده است، در نقش شاهپور موجود نیست. صورت پادشاه خیلی ضایع شده و جزئیات آن تشخیص داده نمی‌شود. اوهرمزد تاج کنگره‌دار بر سر دارد، که از بالای آن گیسوان مجعدش نمایان است. نوارهای پهنی، که بتاج بسته است، از جانب پشت سر آویخته. جبۀ او به‌وسیله شمسه، که در پیش سینه است، بسته شده و این تکمه در زیر گردن‌بند مرواریدی قرار دارد. شلوار در بالای ران دارای چین‌های ظریفی است. گردن و سینه اسب را با الواح مدور، که
