هنوز هم آتش مجسم را موجودی مؤنث می‌شمارند.[۱] آگاثیاس (۲۵/۲) از مقدس بودن آتش در نزد ایرانیان سخن‌ها رانده است. در آن قسمت از اوستای ساسانی، که فعلا مفقود الاثر است، مطالب بسیار راجع به آتش الهی و نعمای حاصله از آن و تکالیف انسان نسبت به آتش مندرج بوده است.[۲]
در علم مبدأ و معاد و علم تکوین، که اجزاء مهمه آن در یشت‌های عتیق موجود است، دانشمندان متأخر بسطی داده و اصول آن را چنان کلیت بخشیده‌اند، که شامل عمر جهان می‌شود.[۳]
بنا بر اصول مزبور، عمر دنیا بالغ بر ۱۲۰۰۰ سال است، در سه هزار سال نخستین عالم اورهرمزد (یا عالم روشنی) و اهریمن (یا عالم تاریکی) در جوار یکدیگر آرام می‌زیسته‌اند. این دو عالم از سه جانب نامتناهی بوده، فقط از جانب چهارم به یکدیگر محدود می‌شده‌اند. دنیای روشن در بالا و عالم ظلمانی در زیر قرار داشته و هوا فاصله آنها بوده است. مخلوقات اوهرمزد در این سه هزار سال در حال امکانی (مینوگیها)[۴] بودند. سپس اهریمن نور را دیده در صدد نابود کردنش برآمد.
اوهرمزد، که از آینده آگاهی داشت مصافی به مدت ۹۰۰۰ سال با وی طرح افکند اهریمن، که فقط از ماضی آگاه، رضا داد. آنگاه اوهرمزد به او پیشگویی کرد، که این جدال با شکست عالم ظلمت خاتمه خواهد یافت. از استماع این خبر
- ↑ ابگیان، اعتقادات عامیانه ارمنیان Der armenische Volksglaube Abeghian, لیپزیگ،۱۸۹۹، ص ۶۷.
- ↑ مثلا رک به دینکرد، کتاب نهم، فصل ۳۵، فقره ۱۱، فصل ۵۷، فقره ۱۵-۱۲، فصل ۵۸، فقره ۲۱.
- ↑ وست روایات بندهشن و زندی وهمن‌یشت (زند بهمن‌یشت) و قسمت‌هایی از زاد سپرم را در متون پهلوی خود، ج ۱، ترجمه کرده است. راجع به بندهشن رک به ص ۷۵، یادداشت ۱ کتاب حاضر و نیز کریستنسن، کیانیان، ص ۴۴ و ما بعد).
- ↑ Menoghoha
