پرش به محتوا

برگه:IranDarZamanSasanian.pdf/۲۰۰

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.

مغ‌ها) و سگستان اندرزبذ (معلم مأمور سیستان)[۱] را نیز می‌شناسیم. دو مأمور بزرگ دیگر نیز بود، یکی مهردار سلطنتی[۲] و دیگر رئیس اداره اطلاعات.[۳] «نگاهبانان سالنامه‌های سلطنتی» هم گویا مقامی بلند داشته‌اند.[۴]

غالباً طبری کلمات «وزیران و دبیران» را چنان بکار می‌برد، که گویی دو دسته از وزرگان (بزرگان) هستند، که قائم‌مقام یکدیگر می‌شده‌اند. برای مثال این عبارت طبری را ذکر می‌کنیم، که گوید گاهی همه وزیران و دبیران هنگام جلوس شاهنشاه جدید تغیر و تبدیل می‌یافته‌اند (طبری، ص ۸۳۶، نلدکه، ص ۵۳).

هیئت وزراء و عمال درجه اول دولت دستخوش تغیر و تحول می‌شده‌اند. کاهی در تعداد وزراء و در مشاغل آنان تبدیلی حاصل می‌گشته است. کلمه پهلوی، که حاکی از این طبقه باشد بر ما مجهول است،[۵] ولی اشخاصی که، همواره جزء این طبقه بحساب می‌آمده‌اند از این قرارند: وزرگ‌فرمذار، موبذان موبذ، ایران سپاهبذ، ایران دبیربذ، واسترایوش‌بذ. در بعضی ادوار هیربذان هیربذ (رئیس کل آتشکده‌ها) نیز عضو هیئت وزراء بوده و ممکن است در


  1. هرتسفلد، پایکولی، لغت‌نامه، شماره ۱۰۱ و ۱۹۴ و ۷۲۳.
  2. مقایسه شود با مقدمه ابن خلدون. prolegomenesd'lon Khaldun,Not et Extr. XVII, P.53, XX, p.91. Les
  3. نهایه، ص ۲۳۵.
  4. در باب عمال عالیمقام دربار شاهنشاهی و درباریان بطور کلی رک فصل هشتم کتاب حاضر.
  5. نلدکه نخست تصور کرده بود (طبری، ص ۴۴۴، یادداشت ۳)، که وزرا عموما لقب وزیربذ دانسته‌اند، دانشمند مرحوم در نامه‌ای، که به اینجانب نوشته گوید از این عقیده عدول کرده‌ام. کلمه گزیرپت gezirpat ، که در تلمود آمده، عنوان یکی از صاحب- منصبان پلیس بوده.