دورۀ سلطنت ساسانی است. تشخیص اینکه هریک از مناصب مذکور متعلق بکدام خانواده بوده، امری دشوار است. می‌دانیم که منصب ارگبذ به خاندان ساسانی تعلق داشته است و چون اسامی سورن و مهران غالبا در میان سرداران لشکر ایران دیده می‌شود، شاید بتوان گفت، که دو منصب لشکری دیگر تعلق باین دو دودمان داشته است، ولی برای اثبات این احتمال محتاج به دلایل روشن‌تر هستیم. در باب تعلق مناصب کشوری به خانواده‌ها هیچ اطلاعی در دست نداریم.
اگر درست ملاحظه کنیم، با اینکه مناصب و مشاغل ارثی مقامات بسیار مهمی بشمار می‌آمده‌اند، لکن آنها را نباید بالاترین و مهم‌ترین مقامات موجود دانست. زیرا که هرگز نمی‌توان گفت، که مقامات عالیه دولت از قبیل صدارت عظمی و فرماندهی تمام افواج شاهنشاهی و نظایر آن موروث بوده و شاهنشاه در انتخاب این عمال و مستشاران مهم اختیاری نداشته و برای عزل یکی از صاحبان مناصب مذکور راهی جز او و گماشتن پسر ارشد بجای پدر نداشته است. چنین ترتیبی هرگز با طرز حکومت مطلقه ساسانیان سازش پیدا نمی‌کرده است و در اندک مدتی دولت را بانقراض می‌کشانده است.[۱] در دولت ساسانی مناصب موروثی مقامات
→
- ↑ در امارت عربی حیره مقام وزیر (ردف) در خانواده یربوع موروث بوده است. و این مقام به پاداش صرف‌نظر کردن این خانواده از سلطنت حیره به آنان تعلق گرفته است. (بنا بر روایت جوهری، رک انگر Enger در مجله شرقی آلمان، دوره ۱۳، ص ۲۴۰ و نیز رتشتین ص ۱۱۲ و ۱۳۳) این ترتیب اسلوب اداری ایرانیان است، که بحد افراط رسیده است و جز در کشور کوچکی مثل حیره که در تحت نظارت و حمایت دولتی عظیم واقع بود، اجرای آن ممکن نمی‌شده است.
«مستوفی خراج ایالت واسپوهرگان» می‌خوانده‌اند. در منابع ارمنی ذکری از این عامل عالیمقام رفته و در بعضی موارد گفته‌اند، که خراج اصفهان در خانه این شخص جمع می‌شده است (هوبشمان، دستور زبان ارمنی، ج ۱، ص ۱۷۸). هرتسفلد چنین مدعی است، که واسپوهر بمعنای اخص عنوان «ولیعهد» است و اصفهان را معمولا به ولیعهد می‌سپردند و واسپوهرگان را نام رسمی این ایالت می‌داند. گزارش باستان، ج ۷، ص ۱۸ و بعد).
