مارسلینوس است، که از مجلدات آن فقط از جلد ۱۴ تا ۲۱ باقی مانده، مشتمل بر ذکر وقایع سالهای ۳۵۳ و ۳۷۸ است. چون آمیانوس در لشکرکشی‌های روم به آسیا در ۳۶۳ شخصا حاضر بوده تفصیل این مجادلات را نگاشته و اطلاعات بسیار مهمی در خصوص ایران و ایرانیان بر آن افزوده است. مورخ رومی دیگر که در لشگرکشی ۳۶۳ میلادی حاضر بوده، اوتروپیوس[۱] مؤلف تاریخ ملخص روم است. مواعظ و مراسلات نویسنده مشرک به لیبانیوس[۲] متوفی در ۳۹۳ و تاریخ کشیش موسوم به سوپلیسیوس سوروس[۳] (متوفی در فاصله ۴۲۰ و ۴۲۵) همچنین در باب روابط روم و ایران حاوی مطالب مفیده هستند.
یکی از علماء دینی مسیحیان بنام تئودور موپسوستی[۴] (متوفی در ۴۲۸) عبارت جالب توجهی راجع به آیین زروان‌پرستی زردشتیان ذکر می‌کند و فوتیوس خلاصه آن عبارت را نقل کرده است.[۵] تئودوره،[۶] که اسقف کورس[۷] بوده و در حدود سنه ۴۶۰ میلادی فوت شده و در مجادلات و مباحثات دینی نصف اول قرن پنجم فعالیتی نشان داده، تاریخ روحانیون سالهای ۳۲۴-۴۲۹ را به رشته تحریر درآورده است. در اینجا مناسب است، که نام یک سلسله کتب یونانی، که موضوع آنها تاریخ روحانیون و حاوی مطالبی راجع به مجادلات مذهبی فرقه‌های نصارای شرق و مشتمل بر تاریخ جنگهای سیاسی و دینی دو کشور بزرگ ایران و روم است، ذکر شود. مثلا کتاب سقراط اسکولاستکوس[۸] (متوفی در ۴۴۰) و کتاب سوزومن[۹] (نیمه اول قرن پنجم) و کتاب اواگریوس،[۱۰] که پس از ۶۰۰ میلادی
