سوفیستها مدعی کل دانش بودند و آنچه از ریاضی و طبیعی آن زمان معلوم شده بود و البته معلومات وافری نبود میدانستند و میآموختند اما یکی از مشاغل مهم بعضی از ایشان آموختن سخن و سخنوری بود و در اینجا باید قدری بشرح و بسط بپردازیم.
در آغاز این صحبت اشاره کردم باینکه یونانیان دولت‌های متعدد کوچک داشتند و بعضی از آنها بطور جمهوری زندگی میکردند و تصمیمات مهم راجع بجماعت در مجامع و انجمن‌های ملی اتخاذ میشد یعنی اهل شهر و کلیهٔ کسانیکه در تحت آن دولتها میزیستند گاه گاه یک جا جمع میشدند و زمامداران مطالب و مسائلی را که در پیش بود از قبیل جنگ و آشتی با ملل دیگر و اقداماتیکه برای این امور لازم است از تهیهٔ کشتیهای جنگی و ساختن قلعه‌ها و بندرها و اسلحه‌خانها یا کارهای دیگر مانند ساختن معابد و سایر عمارات و ابنیهٔ عمومی و هر قسم اقدام مهمی که بر نفع و ضرر هیئت اجتماعیه بود مطرح مینمودند و حسن و عیب و سود و زیان آن کارها موضوع مباحثه میگردید و هر کس قوهٔ نطق و بیان و فصاحت و بلاغت بیشتر و بهتر داشت نظر خود را پیش میبرد و قدرت و حیثیت و اعتبار پیدا میکرد و باین واسطه بلاغت و سخنوری گذشته از کیفیت و تمتعی که بمستمعان میداد مایهٔ انتفاع و استفادهٔ مادی و عوام فریبی شده و اشخاص از این راه میتوانستند مقامات عالی برسند و نکتهٔ دیگر اینکه محاکمات جزائی و جنائی هم در محاکمی رسیدگی و قطع و فصل میشد غیر از محاکم ما که از یک یا سه چهار نفر قاضی متخصص در فن قضا و مأمور دولت تشکیل میشود بلکه محاکم مزبور از چند صد نفر اشخاص مرکب بود که بدون ملاحظهٔ معلومات و شخصیت و حیثیت بقرعه از میان مردم معین میشدند و اثبات تقصیر و بی‌تقصیری کسیکه به
