اهل العصر و خرج من مذهب من سلف و کان فی مملکته و عصره سندباذ و له کتاب الوزراء السبعة و المعلم و الغلام و امرأة الملک و هذا [هو]الکتاب المترجم بکتاب السندباذ»، ابو الفرج محمد بن اسحق الوراق المعروف بابن ابی یعقوب الندیم در کتاب الفهرست که در سنۀ ۳۷۷ هجری تألیف شده و در سنۀ ۱۸۷۲ مسیحی باهتمام علامۀ مستشرق فلوگل آلمانی بطبع رسیده است در باب «اخبار المسامرین و المخرفین و اسماء الکتب المصنفة فی الأسمار و الخرافات» گوید «فاما کتاب کلیله و دمنه فقد اختلف فی امره فقیل عملته الهند و خبر ذلک فی صدر الکتاب و قیل عملته ملوک الأسکانیة و نحلته الهند و قیل عملته الفرس و نحلته الهند و قال قوم ان الذی عمله بزرجمهر الحکیم اجزاء و الله اعلم بذلک، کتاب سندباذ الحکیم و هو نسختان کبیرة و صغیرة و الخلف فیه مثل الخلف فی کلیلة و دمنه و الغالب و الأقرب الی الحق ان یکون الهند صنفته» ۱
خواه اصل تألیف سندباد نامه از ایرانیان بوده یا از حکمای هند در هر صورت یک نسخۀ پهلوی از آن تا زمان سامانیه موجود بوده است و در عهد امیر نوح بن نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی (سنۀ ۳۶۶ -۳۸۷) بفرمان وی خواجه عمید ابو الفوارس قناوزی آنرا از زبان پهلوی بپارسی ترجمه نمود و این نسخه ظاهرا از میان رفته است، و در حدود سنۀ ۶۰۰ هجری بهاء الدین محمد بن علی بن محمد بن عمر الظهیری الکاتب السمرقندی که دبیر سلطان طمغاج خان ابراهیم ما قبل آخرین از ملوک خانیۀ ماوراء النهر بود ترجمۀ ابو الفوارس قناوزی را اصلاح و تهذیب نموده بزبان فارسی فصیح ممزوج بابیات و امثال عرب درآورد، ۲و ظاهرا ازرقی
کلیات چهار مقاله جلد ۱
