سجل احوال ولی دو فقره پیشنهاد شده است یکی اینکه لایحه الغای قانون پوست بره مقدم باشد.
آقای تدین
(اجازه)
تدین ـ بنده هیچ فلسفه نمی‌بینم که طرح قانونی القاء قانون پوست بره جزو دستور شود چه رسد باینکه مقدم باشد.
بنده عقیده دارم بهمان ترتیب که دستور را اعلان فرمودند آقایان موافقت کنند اول طرح قانونی راجع به اسامی ماهها بعدهم قانون سجل احوال مطرح شود.
رئیس ـ رای میگیریم.
حاج‌میرزاعبدالوهاب ـ خوبست یک کسی که موافق است توضیح بدهد.
رئیس ـ آقای امین‌الشریعه.
(اجازه)
امین‌الشریعه ـ آقای امین‌الشریعه فرمودند فلسفه نمی‌بینم که این قانون امشب مطرح شود.
فلسفهٔ صحیحی دارد بجهت اینکه باید تکلیف پوست بره نظر بموقعی که آلان دارد و موقع بهار است معلوم شود یا باید مجلس شورای ملی رای بدهد.
آن قانونی که برای منع صدور پوست بره وضع شده است لغو است که مردم تکلیف خود را بدانند یا باید تصویب کند تا مردم دنبال این تجارت بلند نشوند و بنده معتقدم که تفسیر که تفسیر الفاظ و لغات یک همچو امر مهمی نیست که وقت ما را فوت کند ما هر وقت میتوانیم الفاظ و لغات را تغییر بدهم.
اما چیزیکه موقعش میگذرد و ممکن است در دنبال آن ضرری بمردم وارد بیاید بعقیده من باید مقدم باشد بخصوص برای این قبیل امور که ممکن است یک پولهائی هم از خارجه بداخله بیاورد و بعقیده من اگر ما در اقتصادیات یک قدمی برداریم بهتر از تغییر لغات و الفاظ است.
رئیس ـ رای میگیریم آقایانی که تصویب میکنند طرح قانونی راجع به الغاء قانون منع صدور پوست بره جزو دستور امشب و در درجهٔ اول واقع شود قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد.
شاهزاده محمدولی میرزا پیشنهاد کرده‌اند لایحه سجل احوال مقدم باشد.
آقای محمدولی‌میرزا.
(اجازه)
محمدولی‌میرزا ـ این پیشنهاد که بنده کردم برای این است که یکی دو ماده از لایحه قانون سجل احوال که رجعت کرده بکمیسیون جزا و بمجلس برگشته و نظر باینکه قانون نظام اجباری شور دومش عنقریب مطرح خواهد شد و نهایب لزوم و اهمیت را دارد که قبل از اینکه داخل شور دوم قانون نظام اجباری بشویم بقیه قانون سجل احوال بگذرد و مذاکرات مختصری هم در اطرافش خواهد شد.
لذا بهتر این است قبلا این موضوع مطرح شود بعد داخل موضوعات دیگر بشویم.
والا تمام موضاعات را بطور ناقص بگذاریم و مسئله دیگر را پیش بکشیم هیچ کاری صورت نخواهیم داد.
شیروانی ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید.
شیروانی ـ بنده نمیدانم آقایان چرا اصراری در تضییع وقت مجلس دارند ممکن است در عوض همین فرمایشاتی که حضرت والا کردند.
ما اینجا رای میدادیم که بیک ماده که نصف کاره کرده بودیم آنوقت میرفتیم سر قانون سجل احوال.
بنابراین بنده با این قبیل پیشنهاد ها مخالفم.
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای محمدولی میرزا را تصویب میکنند قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
رئیس ـ تصویب نشد.
طرح قانونی راجع بتبدیل اسامی ماهها از ماده اول مطرح است.
(بشرح آتی قرائت شد)
ماده اول مجلس شورای ملی تصویب مینماید که از نوروز ۱۳۰۴ تاریخ رسمی سالانه مملکت بترتیب ذیل معمول گردد و دولت مکلف است که در تمام دوائر دولتی اجراء نماید:
الف ـ مبداء تاریخ:
سال حجرت حضرت خاتم‌النبیین محمد ابن عبدالّله صلوال الّله علیه از مکه معظمه بمدینه طیبه.
ب ـ آغاز سال:
روز اول بهار
ج ـ سال:
کماکان شمسی حقیقی
د ـ اسامی و عده ایام ماهها
۱ـ فروردین ۳۱ روز
۲ـ اردی‌بهشت ۳۱ روز
۳ـ خرداد ۳۱ روز
۴ـ تیر ۳۱ روز
۵ـ امرداد ۳۱ روز
۶ـ شهریور ۳۱ روز
۷ـ مهر ۳۰ روز
۸ـ آبان ۳۰ روز
۹ـ آذر ۳۰ روز
۱۰ـ دی ۳۰ روز
۱۱ـ بهمن ۳۰ روز
۱۲ـ اسفند ۳۰ روز
تبصره ـ در غیر سنین کبیسه اسفند ۲۹ روز خواهد بود.
رئیس ـ آقای سلطان‌العلماء پیشنهاد کرده‌اند این طرح از دستور امشب خارج شود. (خطاب بآقای سلطان‌العلماء) بفرمائید.
سلطان‌العلماء ـ رای بگیرید.
رئیس ـ آقایانی که تصویب میکنند این طرح از دستور امشب خارج شود قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد.
آقای حائریزاده
(اجازه)
حائریزاده ـ بعضی فکرها هست که بجای خودش خوبست مثلا اگر یک منجمی این فکر را نشر بدهد خوبست و عیبی ندارد فرضاً بنده از لفظ حمل منزجر شده باشم خواسته باشم اسمش را بگذارم چمن یا اسمش را فروردین بگذارم این چندان اهمیت ندارد.
یکی از منجمین طهران آقا سید جلال الدین طهرانی دوازده. ماه برای خودش پیدا کرده و روزهای او را هم معلوم کرده
بنده دیدم اسامی آن با فصول مناسبتش بیشر است تا این اسامی که حضرت والا پیدا کردند
مثلا برج حمل را اسمشرا گذاشته چمن‌آرا و مناسبتش هم بیشتر است تا فروردین که آقای ارباب کیخسرو ترجمه کرده‌اند بهم مانندی روانان که که مساوات ارواح باشد این ترجمه فروردین است.
از حیث مناسبت با این برج که برج حمل باشد من چمن‌آراء را که آقا سید جلال الدین اختیار کرده بهتر میدانم همچنین اردی‌بهشت که از طرف آقای ارباب کیخسرو ترجمه شد بنظم کامل و تقدس بهترین این تقدیمی است که قبل از اینکه این قانون از مجلس بگذرد داده‌اند در مطبعه چاپ کرداند.
شیروانی ـ مطبوعات آزاد است
حائریزاده ـ راست است آزاد است ولی این ترجمه‌ایست که شده
اردی‌بهشت بنظم کامل و تقدیس بهترین ترجمه شده برج ثور را آقای آقا سید جلال الدین گل‌آور نام گذارده است
شیروانی ـ از خرچنگ بهتر است
حائریزاده ـ بنده حب و بغضی با ماهی و بره و دوستی با خرچنگ و عقرب ندارم.
ولی مجلس برای کارهای اساسی است برای تغییر الفاظ نیست
بنده معتقدم که مجلس در دورهٔ دوم یک کار اساسی کرده که سال قمری را بسال شمسی تبدیل کرده
هر منجمی برای خودش این سال را که سیصد و شصت و پنجروز و کسری باشد یک طور تقسیم میکند سی‌روز سی‌روز تقسیم میکند
یا سیویکروز سیویکروز از روی هر تناسبی که بنظرش میرسد
این دیگر چیزی نیست که ما به‌بینیم آیا فروردین بهتر است یا حمل یا چمن‌آرا و بنده اصولا با مشغول کردن وقت مجلس باین قبیل مذاکرات مخالف بودم و نمیخواستم در این موضوع حرف بزنم
ولی دیدم آقایانی که پیشنهاد کرده‌اند خیال کرده‌اند کار مهمی است و مملکت را از بدبختی بنیک‌بختی میکشند
در صورتی که تبدیل لغات و الفاظ مملکت را بجائی نمیکشاند
ما باید در امور اقتصادی و کارهای اساسی صرف وقت کنیم
امتیاز رب السوس از کمیسیون گذشته و ما ابداً از او یاد نمیکنم که این علف‌های بیابان را لااقل یک کسی بیاید عصاره‌اش را بگیرد و یک منافعی برای مملکت پیدا کند.
تغییر الفاظ چیزی نیست که فایده برای مملکت داشته باشد
بعلاوه موقع این رأی قبل از سنه ۱۳۰۴ بود وارد این سال که شدیم منجمین آن اسامی ترکی و عربی و فارسی هر چه بود در تقویم ها چاپ کردند
این را هم آقایان لازم میدانستند آقای ارباب داده‌انذ چاپ کرده‌اند و دیگر لازم نیست ما وقتمان را در مجلس صرف تغییر الفاظ کنیم.
رئیس ـ آقای شیروانی
(اجازه)
شیروانی ـ بنده برای اینکه وقت مجلس تضییع نشود سه چهار کلمه بیشتر عرض نمیکنم
یک اشخاصی بتاریخ و و ملیت مملکت اهمیت میدهند نمیشود این را یک گناهی فرض کرد
اگر آقای ارباب کیخسرو یک لغاتی را حفظ کرده‌اند
گناه برای ایشان نیست مسائل را هم روی اشخاص نباید حل کرد
یک موضوعی که در مجلس میآید باید دید آن موضوع چه چیز است ممکن است بنده به آقای حائریزاده کم‌ارادت باشم ولی پروژه‌های خوبی به مجلس آوردند و بنده هم با ایشان موافقت کردم.
کما این که پروژه‌هائی که دیگران آوردند ایشان موافقت کردند و راجع بصرف وقت هم این نقض غرض است
زیرا یک ماده است و خوانده شده و بفرمایش خودشان هم تغییر الفاظ است و بالاخره چیزی که حتمی است این است که ضرری بجائی نمیرساند جز صرف وقت و اگر ضرری بجائی نمیرساند در این باب خوبست حرف بزنیم و نه در موقعی که میخواهند رأی بگیرند برویم بیرون و قهر بکنیم
این را رأی بدهیم و فوراً داخل کارهای دیگر که بنظر ایشان رسید بشویم و اما اینکه فرمودند در تقویم‌ها ترکی و عربی و غیره هست.
اینها در آن تقاویم ایرانی هم هست و پهلوی تاریخ ایرانی تاریخ سایر ملل را هم ثبت کرده‌ایم
یعنی هم در قدیمی‌ها هم در این تقویم های جدید
(که ملاحظه فرموده‌اید هم این و ترجمه ها را که مسخره کردید) هست و هم آن خرچنگ و گاو و یوزپلنگ هست و بنده عقیده‌ام این است که بیش از این وقت مجلس را تلف نکنیم.
(جمعی گفتند ـ مذاکرات کافی است)
شریعمدار دامغانی ـ کافی نیست.
رئیس ـ آقایانیکه مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد.
چند فقره پیشنهاد است قرائت میشود و رأی میگیریم
ضیاءالواعظین مخبر کمیسیون معارف ـ در ماده اول یک اصلاحی است که در موقع تقدیم راپرت اشتباه شده آقایان تصحیح بفرمایند
در قسمت دوازدهم که نوشته شده است اسفند سی روز تصویب کمیسیون بیست و نه روز بود و تبصره که نوشته شده در غیر سنین کبیسه اسفند بیست و نه روز خواهد بود باید نوشته شود در سنین کبیسه اسپند نیز سی روز خواهد بود
رئیس ـ نسبت به این طرح تقاضای فوریت شده و تصویب هم شده یک شور بیشتر ندارد.
(پیشنهاد آقای شیخ محمدعلی طهرانی به شرح ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهاد مینماید که مواد به طریق ذیل اصلاح شود
ماده اول ـ مجلس شورایملی تصویب مینماید که از نوروز ۱۳۰۴ تاریخ رسمی شمسی سالانه مملکت بطریق ذیل معمول گردد
و دولت مکلف است که در تمام دوائر دولتی اجرا نماید
الف ـ مبداء تاریخ شمسی سال هجرت حضرت خاتم النبیین محمد بن عبداله صلی اله علیه و اله و سلم از مکه معظمه بمدینة طیبه
ب ـ آغاز سال روز اول بهار
ج ـ سال کماکان شمسی حقیقی
د ـ اسامی عده ماهها
اول فروردین دوم اردیبشهت سوم خرداد چهارم تیر پنجم مرداد
یکنفر از نمایندگان ـ امرداد
رئیس ـ پیشنهادکننده اینطور نوشته همینطور قرائت میشود
(بقیه پیشنهاد به شرح آتی خوانده شد)
ششم ـ شهریور
هفتم ـ مهر.
هشتم ـ آبان
نهم آذر
دهم ـ دی
یازدهم بهمن
دوازدهم ـ اسفند
ه ـ ایام ماهها مطابق ایام بروج
تبصره هرگاه تحویل شمس بهر برجی ۱ بعدازظهر باشد روز بعد روز اول ماه شمسی خواهد بود والا همان روز روز اول ماه شمسی محسوب است
رئیس ـ آقای طهرانی
(اجازه)
آقا شیخ محمدعلی طهرانی ـ در این پیشنهادی که از طرف کمیسیون معارف شده بنده اعتراض داشتم
لهذا این پیشنهاد را کردم اولا معین نکرده که سال سال شمسی است یا مطلق است
بنده پیشنهاد کردم سال شمسی باشد ثانیاً ماهها را آقایان اعضاء کمیسیون محترم معارف آمده‌اند سی و یک روز کرده اند و سی روز و بعضی از ماهها که ماه آخر باشد
بیست و نه روز یا سی روز و این اعتبار بنظر بنده اساس علمی ندارد
بواسطه خاطر اینکه اگر ما بخواهیم اوضاع قدیمه ملی خود را زنده کنیم
مجبوریم برویم سر خمسه مسترقه و روی کبیسه. آن خمسه مسترقه که آباء ما معین کرده بودند
برای این بود که ملت ایران پنجروز از برای جامعه مجانی خدمت میکردند.
الان هم در بین زردشتیها معمول است در آن پنج روز خدمت می کنند و اجرت نمی گیرند.
آنها این معمول را دارند ما از آن سمت حرکت نکرده‌ایم که آثار قومیت قدیمه از زمان جمشید را ابقا کنیم حالا آمده‌ایم یک کیفیت مخصوصی را وضع کرده‌ایم
من دلم میخواهد ماه را سی روز قرار بدهم سی روز و سی و یک روز بدلخواه نیست
اینکار یک اساس علمی دارد و از روی آن باید جلو رفت و اگر مجلس شورای ملی بالاتفاق رأی بدهد نه اینجا بلکه اگر در تمام مجالس دنیا رأی بدهند که زوایای مثلث مساوی با سه
قائمه است هرگز زوایای مثلث با سه قائمه مطابقت نمیکند همیشه و همه وقت در هر کره از کرات زوایای مثلث مساوی با دو قائمه است.
اگر ما میتوانستیم حرکات کواکب را در اختیار خود بیاوریم و بگوئیم سال سیصد و شصت و شش روز است و کواکب باینترتیب سیر کند
مثلا زمین دور شمس یا شمس دور زمین که هیچ فرقی نمیکند باین ترتیب سیر کند.
آنوقت میتوانستیم شش ماه اول را سی و یک روز شش ماه آخر را سی روز قرار بدهیم
و اختیار کواکب در دست ما باشد ولی حقیقت اینطور نیست حقیقت این است که وقتی شمس بنقطه اعتدال ربیعی رسید در تمام روی زمین شب و روز مساوی است دوازده ساعت شب است دوازده ساعت روز
یکی از نمایندگان ـ اینطور نیست.
آقاشیخ محمدعلی طهرانی ـ خیر دوازده ساعت شب است دوازده ساعت روز.
تقریباً نیم دقیقه ساعت حقیقی با ساعت رسمی تفاوت پیدا میکند یعنی از دقیقه کمتر
بنده نخواستم آن اندازه دقت علمی بکنم
چون یک موضوع علمی را نباید در اینجا تحت مباحثه قرار داد. بالاخره وقتی که حرکت را حرکت شمس گرفتیم حتماً در یک برج وقتیکه دائره را دوازده قسمت کردیم شمسی سی یک روز حرکت میکند
یعنی حمل سی و یک روز است همین طور ثور سی و یک روز است وقتی بجوزا رسیدیم قطعا سی و دو روز خواهد شد. شما رأی بدهید سی و یک روز است نمیشود.
در آفاق ماهیه شمالی نقطه انقلاب صیفی که اول تابستان و منتهی الیه بلندی روز و منتهی الیه کمی شب در آن وقت است شما در آنوقت میخواهید بگوئید ماه سی و دو روز نیست سی و یک روز است
بهمین تقویمی هم که آقای ارباب کیخسرو برای آقایان طبع و نشر کرده اند مراجعه کنیم خواهیم دید اول تابستان مطابق با این تقویم نیست
ما باید در قرن بیستیم حقایق را در مجلس روی کار بیاوریم
که بما نخندند از این جهت بنده پیشنهاد کرم که ایام ماههای اجدادی ما که فروردین تا آخر باشد
مطابق حقیقت باشد یعنی ایام حمل مطابق با ایام فروردین ایام اردی‌بهشت مطابق با ثور همینطور تا آخر وقتی اینکار را کردیم.
بهیچ وجه من الوجوه کسی بما نمی خندد
که بگویند مجلس ملی برخلاف اصول علمی یک ماده وضع کرد اول تابستان مطابق اول ماه چهارم ملی ما خواهد بود همینطور نقطه اعتدال خریفی اول ماه هفتم ملی مملکتی ما خواهد بود
هیچ اعتراضی هم ندارد و در تمام نقاط دنیا هم تصدیق کرده‌اند حالا آقایان میفرمایند حمل نباشد
باشد یا نباشد بما مربوط نیست اینها یک اصطلاحات علمی است از عرب نگرفته ایم و این الفاظ فارسی است شما میفرمائید ایام ماه مطابق واقع و نفس الامر با بروج مطابق میشود و کبیسه هم پیدا نمیکند که زحمتی برای کسی باشد
مثلا هر چهار سال بچهار سال اجزاء ادارات بیایند نگاه کنند به‌بینند آیا چهار سال گذشته است
که آن ماه آخر را سی روز حساب کنند و اسباب زحمتشان باشد یک بیچاره یک حکمی در پنجسال قبل گرفته و امروز پرسنل یک وزارتخانه میخواهد مراجعه کند به‌بینید آیا شخص پنجسال استخدام شده و قانون استخدام شامل حال او هست یا نیست چطور مطابقه کند
با ایام غیرمضبوطی که مقرون با حقیقت نیست
از اینجهت بنده پیشنهاد کردم که ایام ماهها مطابق ایام بروج باشد و هیچ ضرری هم وارد نمیآید
رئیس ـ آقای تقی‌زاده
(اجازه)
تقی‌زاده ـ آقایان چند ملاحظه در اینموضوع فرمودند و بیشتر ملاحظات بر میگردد باین اصل که آقایان تصور میکنند مقصود این است که ماهها را هم باید شمسی حقیقی قرار داد
اولا باید گفت تمام ملل یک اساس‌تاریخ صحیح تا امروز در ادوار ترقی خود اخذ کرده‌اند
و ایران هیچ اساس تاریخ صحیح تا امروز در این ادوار اخیر نداشته ولی بیست سال قبل خواستند سنه مالیه در ایران ترتیب بدهند.
چنانچه هر ملتی که بترتیب سال قمری معامله میکرد
حس کرد که در امور مالیه باید سال شمسی داشته باشد
برای اینکه اگر سال شمسی نداشته باشد مثلا ما که در سال بیست و چهار ملیون پول خرج میکنیم اگر قمری حساب کنیم در هر سه سال باید دو ملیون بیشتر صرف کنیم زیرا در هر سه سال یک ماه زیادتر میشود و دو میلیون دولت زیان میکند
پیش از ما اینرا عثمانیها هم ملتفت شدند در نود سال پیش ۱۲۵۶ آنها هم تاریخشان را شمسی قرار دادند
