برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۱.pdf/۱۴۹

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۱۴۶
رجال ایران

اکبر اکبرخان پسر زکیخان زند و همچنان مانند پدر غیور، بی‌باک، دلیر، جاه طلب و بسیار سفاک بود. اکبرخان از کشته شدن زکیخان از سال ۱۱۹۳ تا سال ۱۱۹۴ هـ.ق. در شیراز بسر میبرد و در سلطنت صادق خان زیر نظر بود و چون مردی جاه‌طلب و بلندپرواز بود بخواری زیستن و زیر تسلط پسران صادق‌خان بسر بردن تن در نمیداد. در سال ۱۱۹۴ هـ.ق. با دوسه نفر از هم‌پیمانان خود از شیراز فرار کرد باصفهان آمد و به علی‌مرادخان پیوست. میرزا محمد کلانتر فارس در باب فرار اکبر خان از شیراز به اصفهان و شرح دلاوری های او در روزنامه خود چنین مینویسد: «علت حرکت علی‌مرادخان بفارس و تسخیر قلعه شیراز فرار اکبرخان ولد زکیخان بود که آن شبر فرزانه با وجود حداثت سن در عین ظهر با چهار نفر از کسان از دروازه قصابخانه بیرون رفت و بعد از آنکه صادقخان مستحضر شد نزدیک بیک دو هزار سوار بسرکردگی حسن‌خان بتعاقب او مأمور ساخت. (حسنخان صادق‌خان بوده.) و بگردش نرسیدند بلکه رسیدند و از خوف متعرض او نتوانستند شد که به صحت و سلامت وارد اصفهان گردید بعزت خدا که مردی و جلادت و شجاعت جامه‌ای بود که باندام او بریده شده بود فی‌الحقیقة رستم دستان عهد و اسفندیار شجاعت آثار خود بود و بقیه اوصاف و اطوار او را از فهم و فخامت و زیرکی و طاقت او در عین محاصره شیراز بیان میکنم». هنگامیکه علی‌مرادخان از اصفهان به قصد گرفتن شیراز و دفع صادق خان زند عزیمت کرد فرماندهی قوای او با اکبرخان و مرادخان زند بود با وجود اینکه صادق خان ده هزار سوار و پیاده بسرکردگی پسر خود حسنخان برای جلوگیری از سپاه علی‌مرادخان به بیضاء فرستاده بود معذلک اکبرخان سپاه مزبور را با وارد کردن تلفات زیاد و گرفتن اسیر بیشمار چنان تار و مار کرد که حسنخان فراراً خود را بشیراز نزد پدر خود رسانید و این فتح بزرگ علی‌مرادخان را بقدری تشویق کرد که خود را به نزدیکی شیراز رساند و شیراز در حلقه محاصره افتاد و رفت و آمد قطع گردید و لشکر افراد ایلات که ابتداء با صادق‌خان بودند به علیمراد خان گرویدند تا چهار ماه وضع اهالی بد نبود لکن در ماه پنجم سخت شد و در ماه ششم محاصره بقدری وضع سخت گردید که مردم در خانه‌های خود را کنده برای رفع احتیاج خویش بجای هیزم میسوزاندند و در این مدت شش ماه محاصره شیراز بطوریکه میرزا محمد کلانتر فارس مینویسد شش هفت هزار نفر تلفات به اهالی وارد آمد و قحطی عظیمی روی داد غلامان و مقربان صادق خان که نگهبان برجها و دروازه‌های شهر بودند آنها را بطرف تسلیم نمودند و اکبرخان در روز یکشنبه ۱۸ ربیع‌الاول ۱۱۹۶ هـ.ق. پس از کشتن جمعی از نگهبانان دروازه باغشاء داخل شهر شد و صادق‌خان از ترس در ارک متحصن گردید و پس از دو روز ارک را تسلیم نمود اکبرخان بفرمان علی‌مراد خان ابتداء صادق خان و فرزندانش علی نقی خان و تقی خان[۱] را از هر دو چشم کور کرد و بعد از کوری بفاصله دو سه ساعتی همگی را بقتل رسانید و چهار روز بعد هم (روز ۵ شنبه ۲۲ ع ۱) علیمراد خان با عظمت و جلالت وارد شهر شد. علی مراد خان پس از ورود به شیراز چون قصد داشت که بزودی باصفهان برگشته و آنجا را مقر سلطنت خود قرار دهد وجود


  1. حسنخان در ایام محاصره ناخوش شده و در گذشته بود.