که مربوط به جاده‌سازی یا برای نگاهداری این جاده‌ها که لابد آن هم برای حفاظت همین لوله‌ها. است آن وقت یادت می‌آید که وظیفه این قزاقخانه‌ها که دیده‌ای و آن‌ها که ندیده‌ای چیست. لوله نفت اول، جاده برای حفاظت آن، قزاقخانه برای حفاظت جاده و حکومت برای اداره قزاقخانه. و چون لابد قزاقخانه و حکومت به دوروبر خود مردمی را هم احتیاج دارند، مردمی هم آن دوروبر می‌پلکند تا سرباز بدهند و نیروی کار. مهمترین مسأله، فاصله عجیبی است که آدم بین مردم و حکومت احساس می‌کند...[۱]
و بعد نگاهی کنید به ممالک تازه استقلال یافته آسیا و افریقا متاع روشنفکرانش هنوز به بازار نیامده و دور دور نظامیان است. کودتا‌های پیاپی از آمریکای لاتین گرفته تا ویتنام و اندونزی و سران نظامی که در اغلب ممالک آسیایی و افریقایی حکام بی‌منازعند و در غیاب مجالس قانونگذاری و مطبوعات آزاد و احزاب مختلف - المسلک یا به کمک خیمه شب بازی‌هایی جانشین آن‌ها، فرمانروایان خود کامه دوران خویشند؛ این‌ها همه بر سر سفره فقر روشنفکری یا در غیاب، آن بر مسند حکومت سرزمین‌هایی نشسته‌اند که استعمار با صورت‌های جدیدش می‌خواهد با حفظ نظم و ممانعت از هر چون وچرا - اما با صورت ظاهری فریبنده - به همان رفتاری ادامه بدهد که در این دویست سال اخیر می. داده و آخر چرا اینطور است؟ و اگر در آنجا‌ها که برشمردم متاع روشنفکری هنوز به بازار نیامده،
- ↑ نقل شد از مجلۀ جهان» نو به مدیریت رضا براهنی) شماره‌های ۵٫۴ (مشترك) شهریور و مهر ۱۳۴۵ - صفحات ۳۳و۳۴.
