فصل بیست و چهارم
اثرات بازیهای سیاسی اروپا در قضایای ایران
قبلا مختصری اشاره شد که در سالهای ۱۸۳۳ و ۱۸۳۶ دولت انگلیس فوق‌العاده در وحشت بود از اینکه مبادا از طرف ایران خطری متوجه هندوستان بشود. لرد کرزن معروف نیز در دو جلد کتاب خود که در باب ایران نوشته است باینموضوع اشاره میکند[۱] اینک من مختصری از وقایع و اتفاقات این زمان را شرح میدهم:
البته فراموش نشده است که پس از مرگ الکساندر اول امپراطور روس، دوک ولینگتون معروف با عجله و شتاب به پطرزبورغ رفت. ظاهر این مسافرت تبریک جلوس به نیکلای اول امپراطور روس بود ولی در باطن امر بعضی دستورهای سیاسی داشت که میبایست آنها را انجام دهد، این بود که در نتیجه طولی نکشید جنگ بین ایران و روس در گرفت و هنوز امضای عهدنامه صلح بین دولتین خشک نشده بود که جنگ بین روس و عثمانی شروع گردید. البته این جنگها بموجب یک توافق نظرهائی بود که قبلا بین دولتین روس و انگلیس بعمل آمده بود، ولی دولت انگلیس تصور نمینمود که روسها بتوانند باین سرعت و تندی قشونهای عثمانی را در هم شکنند و چون باینموضوع برخوردند از ترس اینکه مبادا استانبول بدست دولت روس بیفتد فوری رول سیاسی خود را عوض نموده با اطریش و فرانسه سازش کردند،
- ↑ لرد کرزن، جلد اول صفحه ۶۰۶
