را بجلب انواع وسائل و اسباب ترقیات مادی و معنوی این دولت و مملکت بوده و ترویج و توسیع دایره روز نامجات و آزادی اقلام و افکار روزنامه نگاران را تا یك درجه از وسایل حصول این مقاصد مقدسه دانستهاند. غایت مساعدت و انواع مرحمت و اعانت را تا حال در باره جراید فارسی زبان راجع بایران مبذول فرمودهاند و لی از آنجا که در تمام ممالک متمدنه عالم معمول است که روزنامه مربوط بو قایع و حالات داخله هر مملکت خصوصاً راجع بمسائل سیاسیه ومطالب رسمیه هر دولت آنست داخله آن مملکت بطبع و انتشار میرسد و شبهه نیست که روز نامه که خارج از مملکتی و دور از مرکز دولتی نگارش یا بد روزنامه آن مملکت خوانده نمیشود؛ چرا که مرآت حقایق احوال و اعمال آن دولت نیست و بجهات و علل عدیده بری از شوایب کذب و خلاف و اشتباه نتواند بود، بناء على ذلك نشر این گونه روزنامه در داخله مملکت و حوزه یکدولت بجای انتاج سود و فایدت متضمن انواع مفاسد و مضرت است و روز نامجات فارسی زبانی که امروز راجع باحوال مملکت و دولت ایران در ممالك خارجه بطبع میرسد تقریباً همه همین حالت را هم رسانیده و بهیچوجه قاید تی که منظور دولت است از آنها حاصل نمیشود چه غالب مطالب و مندرجات آنها از روی اشتباه یا مبنی بر سوء اغراض بعضی و قایع نگاران است. لهذا بحكم دولت همه آن جراید غدغن و ممنوع از ورود بداخله ایران گردید و چون در آینده هم بهمین علت دوری از مملکت و دایره دولت ممکن نیست رفع این مفاسد و عیوب از آنها بشود بعد از این نیز ابداً اجازه ورود و دخول بایران را نخواهد یافت. اما اگر روزنامه نگاران فارسی زبان بداخله ایران بیایند بترتیباتیکه در تمام دول سایره مرعی و معمول است بآنها اجازه طبع روزنامه در ایران داده خواهند شد. »
کسروی در جلد اول از تاریخ مشروطه ایران ( ص ٣۴) بنقل از تاریخ بیداری علت جلوگیری اتابك را از ورود جراید فارسی بایران چنین نوشته است:
«شیخ یحیی کاشانی[۱] گفتاری درباره نا درستیهای انجمن معارف و بدخواهیهای اتابك نوشته ( انجمن و اتابك كمك خرج دبستان رشدید را موقوف کرده بودند ) و برای چاپ شدن بروزنامه حبل المتین فرستاد و چون آن چاپ شد و بایران آمد؛ انجمن سری که برای بر انداختن اتابك تشكیل شده بود شیخ یحیی را خواست و باز مقالاتی نوشت و بحبل المتین فرستاد و کم کم روزنامه ثریا نیز بزبان آمد و او هم مطالبی نوشت؛ در نتیجه اینها اتابک از آمدن روزنامههای فارسی با ایران جلو گرفت».
بہر صورت رفتار اتابك با جراید آزاد خیلی سخت و خشونتآمیز بود، بقسمیكة روزنامه حبل المتین کلکته را برای اینکه در پیش آمد قرضه ایران از روس مقالات
تندی نوشته بود مدت چهار سال از آمدن بایران جلوگیری کرد.
- ↑ در جای دیگر این کتاب بتفصیل از شیخ یحیی کاشانی گفتگو خواهیم کرد.