انهدام اساس و بنیان این کشور ملحوظ بود نزديك گردیده و این مسئله پوشیده نیست که دیرزمانی است دولت آسمانی مطمح نظر سلاطین اروپ واقع گردیده همه خیالات بطرف تسخير وتصرف آن منصرف است مخصوصا پس از جنگ اخیر چین و ژاپون و شکست فاحش دولت مشارالیها و فاش شدن استعداد و لیاقت حکومت فاتح كه هيچ يك را پاین اندازه ضعیف و قوی نمیدانستند و گمان نمیرفت که در شرق دولتی بیدار و هوشیار و از خویش خبر دار باشد و شعبده بازی و زمانه سازی ابنای اروپ را بخوبی بداند پس از این جنك ظنون و اوهام در استقبال و انجام ترقیات ژاپون زیادت گشت و جراید اروپ بالسنه مختلف و آراء متحده نگاشتند که اگر مسئله اقصای شرق بدین منوال بماند....» ( شماره دوم سال اول پرورش مورخ جمعه ۱۷ شهر صفر ۱۳۱۸ قمری )
یکی نویسندگان روزنامه پرورش غیر از مدیران و نوشته هایی که از قول مخبرین خود چاپ کرده عبارت است از ( میرزا عبد الحسين ملقب بوحيد الملك ) برادر پرورش که مقالات زیادی بامضای او در روزنامه چاپ شده است.
روزنامه پرورش مانند ثریا یکی از روزنامه های - یار مفید است که تاکنون بزبان فارسی منتشر شده و بسهم خود كمك های گرانبهایی در بیداری ایرانیان و آماده ساختن آنها برای درخواست مشروطیت نموده است. مرحوم کسروی در کتاب تاریخ مشروطه ایران ( بخش اول ص ٥٨) درباره روزنامه پرورش اینطور مینویسد: د سال نخست آنرا که من دیدم از بهترین روزنامه هاست نویسنده آن میرزا علیمحمد خان مرد با غیرت و دانشوری میبوده و گفتارهای تکان دهنده و تندی مینوشته . در سال ۱۲۸۹ که مظفرالدین شاه بار دوم بسفر اروپا رفت این مردهم از مصر روانه گردید و در اروپا وزیران و همراهان دیگر شاه را دیده و گفتارهای پرمغز نیکی برای نامه خود نوشت . » خلاصه سخن اینکه روزنامه پرورش جزو چند روز نامه فارسی است که کمتر تاکنون نظیر آنها پیدا شده و از لحاظ آشنا ساختن مردم ایران باوضاع جهان مدير آن خدمت گرانبهائی نموده است. از روزنامه پرورش فعلا تا شماره ۳۳ سال اول مورخ دوشنبه چهارم ذی الحجه ۱۳۱۸ قدرى مطابق ٢٥ مارس ۱۹۰۱ میلادی در دست است . سبك مندرجات وقطع روزنامه در طول مدت انتشار یکسان است و تنها تغییری که در آن روی داده روز انتشار است که پس از چندی بعوض روزهای جمعه روزهای دوشنبه منتشر شده است.
میرزا علیمحمد کاشانی
میرزا علیمحمد کاشانی مدیر روزنامه ثریا و پرورش برا در میرزا علیمحمد خان کاشانی ملقب بوحيد الملك است . صاحب ترجمه پس از آنکه مدتی در مصر روزنامه های تریا و پرورش را مینوشت در سنین جوانی مبتلی بمرض سل گردید و در شعبان ۱۳۲۰ قمری در همانجا دار فانی را بدرود گفت . ادیب الممالك مدير روزنامه ادب در شماره ٤٨
-۵۹-
