قبيل حساب و هیئت و هندسه و جبر و مقابله همت گماشته و برای تکمیل آنها سفری به رشت و از آنجا بیلاد قفقاز و از قفقاز بخراسان رفته. در مشهد قريب شش سال مشغول تحصيل فقه وأصول وكلام وحكمت وتدريس علوم عربیه و ریاضیه بوده مخصو صادر ادبیات زبان ترکی و فارسی و عربی دارای مقام بلند میباشد . جناب ادیب اردبیلی چون از زمان رشد اشتياق مفرط بمطالعه مطبوعات جديده و جراید فارسیه و ترکیه و عربیه داشتند در اوضاع تمدن حاضر ووسائل ترقی ملل وامم و مقتضيات عصر جد يد بصيرتي بسزا حاصل کرده و در مجالس تدریس خود جماعت طلاب را بمطالعه تواریخ وروز نامجات تشویق مینمودند. مقارن صدور دستخط مشروطیت عزیمت طهران نموده در هنگام تحصن اهالی در سفارتخانه انگلیس افکار حریت خواهانه بوسیله لوایح و نطقهای موثر درمیان متحصنين انتشار میداد؛ در ضمن این مسافرت اطلاعات حقوق و قروت وجغرافيا تحصيل نموده؛ باوضاع مدارس جدیده تهران نیز دقت کامل مبذول داشت در همانسال سفری به اردبیل و از آنجا بفاصله سه ماه از راه روسیه بمشهد مراجعت نموده بهیئت مؤسسین انجمن خیریه سعادت شامل و در آن انجمن خدمات شایان بمعارف خراسان نموده. اگر چه از انجمن سعادت اسما بسمت مدیریت اتحادیه سعادت تعیین شد ولی رسما ومعنا بساير مدارس خيريه سعادت نیز خدمات عمده انجام داد. بعد از تلمه ۲۳ جمادی الاول ١٣٢۶ که فشار استبداد صغیر در خراسان مجال نفس کشیدن برای احدی باقی نگذاشته بود ادیب اردبیلی با يك همت فداکارانه شب و روز بوسیله مکتوبات و انتباه نامه ها و لوایح چاپی و ژلاتینی احساسات حقوق طلبى ومشروطه خواهی را در کل بلاد خراسان اتصالا تحريك مي کرد و بواسطه نشر احکام حجج اسلام و بیان نامه های مهیج و مؤثر توجه عموم خراسانیان را بحفظ حقوق مشروعه خود متوجه میساخت و در تشکیل کمیته های مجاهدین فدا کاری های عمده مبذول میداشت.
در ماه صفر ۱۳۲۷ که متعاقب صدای مهیب بمب انجمن ایالتی خراسان تشکیل یافت ادیب موصوف جریده فریده خراسان را برای رسمیت دادن به مشروطیت خراسان و قوت قلب عموم مشروطیین ایران انتشار داد : این جریده که تا اوایل شعبان ۲۵ شماره اشاعت یافت ( صحیح همان ٢۴ شماره است که قبلا نوشته ایم . مولف ) با مقالات آزاد و عالی خدمات بزرك بحيثيت مشروطیت خراسان بلکه عموم ایران بروز داد و میتوان گفت که ادیب اردبیلی یکی از بزرگترین قوای فعاله خراسان بودند که برای پیشرفت مقاصد ملیه در يك مدت طولانی با خون خود بازی میکردند تا اینکه در مرقع انتخابات و کلای خراسان در درجه اول باکثریت نسبی ۱۸۲ رای و درجه دوم با کثریت تام ۱۵ رای در ۲۵ رای منتخب و عازم تهران گردیدند . الحق میتوانیم بگوئیم که زنده و روشنی بخش و کلای خراسان هستند .»
در تاریخ مختصر مجلس (ص ۵۶) راجع باردبيلي مینویسد : « سید حسین اردبیلی در دوره دوم مجلس شورای ملی از طرف خراسان وکیل بود ومسلك دموكرات داشت و در سال ١٣٣۶ قمری وفات نمود . دوره دوم مجلس از دوم ذیقعده ۱۳۲۷
-۲۴۴-
