نطاق در سال ۱۳۰۷ » آقای باقر نطاق. علاوه بر این روزنامه روزنامه‌های دیگری بنام کلید نجات؛ عنکبوت و روزنامه طلیعه سعادت را در تبریز منتشر نموده است و ما در محل خود از یک یک این جراید گفتگو خواهیم کرد.
(۷۰۱) شمس
قبل از آنکه بذکر خصوصیات روزنامه شمس منتشره در اسلام بول بپردازیم، شرحی را که مرحوم کسروی در جلد سوم تاریخ مشروطه ایران راجع باین روزنامه نوشته نقل میکنیم. مرحوم کسروی درباره روزنامه شمس در اسلامبول می‌نویسد: « یکی از کارهای ایرانیان در استانبول انبود که روزنامه بنام شمس با زبان فارسی بنیاد نهادند که اگرچه ناشایندگی از خود نمود؛ و همانا دارنده و نویسنده آن (سید حسن تبریزی) زود فریب میخورده و بیاس خواهش یا بچشم داشت سود از هر کسی بستایش می‌پرداخته با این حال در آن هنگام در استانبول بیک روزنامه فارسی نیاز بسیار می‌بود و این روزنامه نیز یاوری پیشرفت کار تبریز کرده است. ص ۱۹۷ کتاب مذکور » اکنونکه بنا بر نوشته مرحوم کروی محقق شد که روز نامه شمس در خارج ایران کمک بزرگی بتأسیس مشروطیت ایران نموده بذکر خصوصات آن می‌پردازیم.
شماره اول روزنامه شمس بمدیری (سید حسن) در هشت صفحه بقطع بستی بزرک ۶ و نیم در ۹ اینچ با چاپ سربی (مطبعه جهان - سید حسن) طبع و در تاریخ ۸ شعبان ۱۳۲۶ قمری مطابق ۲۲ اغنوس ۱۳۲۴ منتشر شده است. در این شماره قبل از سر مقاله عکس شهید حریت آقا میرزا نصر الله لملک المتکلمین چاپ شده و در زیر آن مقاله افتتاحی روز نامه بدیتقسم شروع می‌گردد: « بنام یگانه پیچون ستایش مر او را سزاست که در این مشت خاک روان پاک دمیده و بر همه آفریدگان خود برگزیده خرد و هوش بخشیده‌تانیک را از بد و خوب را از رد توانند شناخت هر آنکوره براستی پوید رستگار شود و کسی که کجی پیشه سازد سرنگون و گرفتار آید.... (پس از این قدمه می‌نویسد) ما بنشر روزنامه هفتگی که از منافع و نشر مقاصد ملی در او ذکر شود مبادرت ورزیده و بدیهی است که با فداکاری یک تن ابن مقصد مقدس حاصل نخواهد شد لهذا از پیشگاه منزه وجدان خداوندان افکار صائبه کمک می‌طلبیم. »
پس از سرمقاله مذکور، مقاله دیگری بعنوان (مقاله مخصوص) و بعد مقاله (ایران و ایرانیان) سپس اخبار داخله و تلگرافات مربوط ایران چاپ شده است. در شماره دوم که در ۱۴ شعبان ۱۳۲۶ قمری نشر شده عکس مرحوم سید جمال الدین واعظ اصفهانی در صفحه اول این شماره طبع گردیده است.
طرز انتشار روزنامه هفتگی بوده و در دو تأسیس هر روز جمعه و بعد روز‌های پنجشنبه طبع و توزیع می‌شده. کلیه امور اداره و تحریریه با مدیر روزنامه (سید حسن تبریزی ولی مدیر مسؤل (محمد توفیق) است که نامش در انتهای صفحه آخر دیده می‌شود قیمت اشتراک سالانه روزنامه در اسلام مول ۶۰ غروش، در ممالک عثمانیه ۷۵ غروش. در ایران ۳۵ قران در روسیه ۶ منات درارو با ۱۷ فرانک و قیمت پاش نمره یک غروش است.
-۸۲-
