انوری (قصاید)/نماز شام چو کردم بسیج راه سفر
ظاهر
نماز شام چو کردم بسیج راه سفر | درآمد از درم آن سرو قد سیمینبر | |||||
ز تف آتش دل وز سرشک دیده شده | لب چو قندش خشک و رخ چو ماهش تر | |||||
در آب دیده همی گشت زلف مشکینش | چو شاخ سنبل سیراب در می احمر | |||||
مرا دلی ز غریوش چو اندر آتش عود | مرا تنی ز وداعش چو اندر آب شکر | |||||
چه گفت، گفت نه سوگند خوردهای به سرم | که هرگز از خط عشق تو برندارم سر | |||||
هنوز مدت یک هجر نارسیده به پای | هنوز وعدهی یک وصل نارسیده به سر | |||||
بهانهی سفر و عزم رفتن آوردی | دلت ز صحبت یاران ملول گشت مگر | |||||
چه وقت رفتن و هنگام کردن سفرست | سفر مکن که شود بر دلم جهان چو سقر | |||||
مرا درین غم وتیمار ودرد دل مگذار | ز عهد و بیعت و سوگند خویشتن مگذر | |||||
وگر به رغم دل من همی بخواهی رفت | از آن دیار خبرده مرا وزان کشور | |||||
کجاست مقصد و تا چند خواهی آنجا ماند | کجا رسیم دگر بار و کی به یکدیگر | |||||
چو این بگفت به بر در گرفتمش گفتم | که جان جان و قرار دلی و نور بصر | |||||
سفر مربی مردست و آستانهی جاه | سفر خزانهی مالست و اوستاد هنر | |||||
به شهر خویش درون بیخطر بود مردم | به کان خویش درون بیبها بود گوهر | |||||
درخت اگر متحرک شدی ز جای به جای | نه جور اره کشیدی و نه جفای تبر | |||||
به جرم خاک و فلک در نگاه باید کرد | که این کجاست ز آرام و آن کجا ز سفر | |||||
ز دست فتنهی این اختران بیمعنی | ز دام عشوهی این روزگار دونپرور | |||||
همی به خدمت آن صدر روزگار شوم | که روزگار ازو یافتست قدر و خطر | |||||
نظام ملکت سلطان و صدر دین خدای | خدایگان وزیران وزیر خوب سیر | |||||
محمد آنکه ز جاهش گرفت ملت و ملک | همان نظام که دین ز ابتدا به عدل عمر | |||||
بزرگواری کاندر بروج طاعت اوست | مدبران فلک را مدار گرد مدر | |||||
بر شمایل حلمش نموده کوه سبک | بر بسایط طبعش نموده بحر شمر | |||||
چه دست او به سخا در چه ابر در نیسان | چه طبع او به سخن در چه بحر بیمعبر | |||||
شمر ز تربیت جود او شود دریا | عرض به تقویت جاه او شود جوهر | |||||
ز بیم او نچشد شیر شرزه طعم وسن | ز عدل او نبرد شور و فتنه رنج سهر | |||||
چو باز او شکرد صید او چه شیر و چه گرگ | چو اسب او گذرد راه او چه بحر و چه بر | |||||
سعادت ابدی در هوای او مدغم | نوایب فلکی در خلاف او مضمر | |||||
اگر به وجه عنایت کند به شوره نگاه | وگر ز روی سیاست کند به خاره نظر | |||||
شود به دولت او خاک شوره مهر گیا | شود ز هیبت او سنگ خاره خاکستر | |||||
به ابر بهمن اگر دست جود بنماید | عرق چکد ز مسامش به جای قطر مطر | |||||
چو دست دولت او بر زمانه بگشودند | کشید پای به دامن درون قضا و قدر | |||||
ایا به جاه و شرف با ستاره سوده عنان | و یا به جود و سخا گشته در زمانه سمر | |||||
ببرده نام ز فرزانگان به قدر و به جاه | ربوده گوی ز سیارگان به فخر و به فر | |||||
به روز بار ترا مهر بالش ومسند | به روز جشن ترا ماه مشرب و ساغر | |||||
کند نسیم رضای تو کاه را فربه | کند سموم خلاف تو کوه را لاغر | |||||
به حضرت تو درون تیر کلک مستوفی | به مجلس تودرون زهره ساز خنیاگر | |||||
ز تیر حادثه ایمن شد و سنان بلا | هر آفریده که کرد از حمایت تو سپر | |||||
به زیر سایهی عدل تو نیست خوف و رجا | ورای پایهی قدر تو نیست زیر و زبر | |||||
بجز در آینهی خاطر تو نتوان دید | ز راز چرخ نشان و ز علم غیب خبر | |||||
اگر ز حلم تو یک ذره بر سپهر نهند | قرار یابد ازو همچو کشتی از لنگر | |||||
نسیم لطف تو ار بگذرد به آتش تیز | ز شعلهاش گشاید به خاصیت کوثر | |||||
حسام قهر تو شخص اجل زند به دو نیم | چنان که ماه فلک را بنان پیغمبر | |||||
به نیش کژدم قهرت اگر قضا بزند | عدوت را که سیه روز باد و شوم اختر | |||||
به هیچ داروی و تریاک برنیارد خاست | ز خاک جز که به آواز صور در محشر | |||||
قدر ز شست تو بر اختران رساند تیر | قضا ز دست تو بر آسمان گشاید در | |||||
چه بارهایست به زیر تو در بنامیزد | که منزلیش بود باختر دگر خاور | |||||
هلال نعل فلک قامت ستاره مسیر | زمیننوردی دریا گذار که پیکر | |||||
به زور چرخ و به آواز رعد و جستن برق | به قد کوه و تن پیل و پویهی صرصر | |||||
گه درنگ ازو طیره خورده پای خیال | گه شتاب درو خیره مانده مرغ به پر | |||||
گه تحرک او منقطع صبا و دبور | بر تحمل او مضطرب حدید و حجر | |||||
درخش نعلش سندان و سنگ را در خاک | فروغ و شعله دهد همچو اختر و اخگر | |||||
بزرگوارا دریا دلا خداوندا | ترا سپهر سریرست و آفتاب افسر | |||||
ز شوق خدمت تو عمرها گذشت که من | چو شکرم در آب و چو عود بر آذر | |||||
بدان عزیمت و اندیشهام که تا ننهد | قضابه دست اجل بر به حنجرم خنجر | |||||
بجز مدیح توام برنیاید از دیوان | بجز ثنای توام بر نیاید از دفتر | |||||
ز نظم و نثر مدیح تو اندر آویزم | ز گوش و گردم ایام عقدهای گهر | |||||
نه نظم بلکه ازین درجهای پر ز نکت | نه نثر بلکه ازین درجهای پر ز درر | |||||
همیشه تا که بروید ز خاکها زر و سیم | همیشه تا که بتابد ز آسمان مه و خور | |||||
علو و رفعت تو همچو ماه باد و چو مهر | سرشک و چهرهی خصمت چو سیم باد و چو زر | |||||
تو بر میان کمر ملک بسته و جوزا | به پیش طالع سعدت همیشه بسته کمر | |||||
جهان مطیع و فلک تابع و ستاره حشم | زمان غلام و قضا بنده و قدر چاکر | |||||
درخت بخت حسود ترانه بیخ و نه شاخ | چو شاخ دولت خصم ترانه بار و نه بر |