گزارش ۵۶ مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۱۳
GOV/2013/56
۱۴ نوامبر ۲۰۱۳
اجرای موافقتنامه پادمان معاهده منع اشاعه هسته‌ای و مفاد مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران
گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
تحولات عمده
تحولات عمده از زمان گزارش قبلی مدیرکل به شرح ذیل است:
- در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۰ آبان ۱۳۹۲) آژانس و ایران یک بیانیه مشترک در مورد «چهارچوبی برای همکاری» امضا کردند که شامل شش اقدام عملی مقدماتی است که از سوی ایران ظرف سه ماه انجام خواهند شد.
- میزان تولید UF6 غنی‌شده تا سقف ۵ درصد از اورانیوم ۲۳۵ مشابه چیزی که در گزارش قبلی ذکر شده باقی مانده است؛ میزان مواد هسته‌ای که به شکل UF6 غنی شده تا سقف ۵ درصد از اورانیوم ۲۳۵ باقی مانده ۷۱۵۴٫۳ کیلوگرم است.
- مقادیر تولید UF6 غنی‌شده تا سقف ۲۰ درصد از اورانیوم ۲۳۵ مشابه چیزی که در گزارش قبلی ذکر شده، باقی مانده است؛ فرآوری بیشتر چنین موادی ادامه داشته است؛ میزان مواد هسته‌ای که به شکل UF6 غنی شده تا سقف ۲۰ درصد از اورانیوم ۲۳۵ باقی‌مانده تقریبا ۱۹۶ کیلوگرم است.
- سانتریفیوژهای IR-2m بیش‌تری در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) نصب نشده‌اند. هیچ یک از سانتریفیوژهای IR-2m نصب شده با UF6 خوراک‌دهی نشده‌اند.
- اجزاء مهم بیش‌تری در راکتور IR-40 نصب نشده است؛ تولید اکسید اورانیوم UO2 برای مجموعه‌های سوخت جهت راکتور در کارخانه تولید سوخت (FMP) ادامه یافته است؛ مجموعه سوخت جدید هنوز کامل نشده است.
A. مقدمه
۱. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و هم‌زمان به شورای امنیت در خصوص اجرای موافقتنامه پادمان NPT و مفاد مربوطه قطعنامه‌های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران (ایران) است.
۲. شورای امنیت تاکید کرده است که اقدامات مورد درخواست شورای حکام در قطعنامه‌هایش در خصوص ایران الزام‌آور است. مفاد مربوط به قطعنامه‌های یاد شده شورای امنیت که بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل تصویب شده‌اند مطابق شرایط این قطعنامه‌ها الزام‌آور هستند. اجرای کامل تعهدات ایران جهت اعاده اعتماد به ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ایی‌ا‌ش لازم است.
۳. این گزارش به تحولات پس از آخرین گزارش مدیرکل (Gov/2013/40,28 August 2013) و هم‌چنین مسائل طولانی باقی‌مانده می‌پردازد.
B. شفاف‌سازی مسائل حل‌نشده
۴. همان‌طور که قبلا گزارش شده بود، شورای حکام در قطعنامه نوامبر ۲۰۱۱ (آبان ۱۳۹۰) خود (GOV/2011/69) تاکید کرده برای ایران و آژانس ضروری است به منظور حل و فصل فوری همه مسائل محتوایی باقی‌مانده با هدف آشکارسازی در خصوص آنها شامل دسترسی به تمامی اطلاعات مربوطه، مستندات، سایت‌ها، مواد و اشخاص در ایران به گفت‌وگوی خود شدت بخشند. شورا در قطعنامه ۱۳سپتامبر ۲۰۱۲ (۲۲ شهریور ۱۳۹۱) خود (GOV/2012/50) تصمیم گرفت که همکاری ایران با درخواست‌های آژانس با هدف حل و فصل همه مسائل باقی‌مانده اساسی به منظور اعاده اعتماد بین‌المللی نسبت به ماهیت منحصراً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، ضرورت و فوریت دارد. بین ژانویه ۲۰۱۲ (دی ماه ۱۳۹۱) و مه ۲۰۱۳(اردیبهشت ۱۳۹۲)، آژانس و ایران ده دور مذاکرات در وین و تهران با هدف دستیابی به توافق در مورد سند رویکرد ساختاری به منظور حل و فصل موضوعات باقی‌مانده مربوط به برنامه هسته‌ای ایران برگزار کردند. با این حال، هیچ نتیجه مشخصی حاصل نشد.
۵. در گفتگوهای ۲۸ و ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳ (۶ و ۷ آبان ۱۳۹۲) در وین، آژانس و ایران به این جمع‌بندی رسیدند که با توجه به این‌که مذاکرات در مورد سند رویکرد ساختاری به بن‌بست رسیده و هیچ چشم‌اندازی برای توافق روی این سند وجود ندارد رویکرد جدیدی به منظور اطمینان از ماهیت منحصراً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران باید طراحی شود.
۶. در نشستی در تهران به تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۰ آبان ۱۳۹۲) مدیرکل از سوی آژانس و جناب آقای علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، از طرف ایران «بیانیه مشترکی در مورد چهارچوبی برای همکاری» (چهارچوب برای همکاری) را امضا کردند (GOV/INF/2013/14 November 2013).
۷. در چهارچوب برای همکاری، آژانس و ایران توافق کردند در رابطه با فعالیت‌های راستی‌آزمایی که از سوی آژانس به منظور حل و فصل موضوعات جاری و گذشته انجام می‌شود همکاری بیش‌تری داشته باشند و چنین فعالیت‌هایی را گام به گام پیش ببرند. اقدامات عملی مقدماتی که از سوی ایران ظرف سه ماه انجام خواهند شد و در ضمیمه این چهارچوب تعیین شده، به شرح ذیل هستند:
- فراهم کردن اطلاعات مربوطه بر اساس توافق متقابل و دسترسی مدیریت‌شده به معدن گچین در بندرعباس
- فراهم کردن اطلاعات مربوطه بر اساس توافق متقابل و دسترسی مدیریت‌شده به کارخانه تولید آب سنگین
- فراهم کردن اطلاعات در مورد کلیه راکتورهای تحقیقاتی جدید
- فراهم کردن اطلاعات در رابطه با شناسایی ۱۶ سایتی که برای ساخت نیروگاه تعیین شده‌اند.
- شفاف‌سازی اظهارات ایران درباره تاسیسات غنی‌سازی اضافی
- روشن‌سازی بیشتر در مورد اعلام صورت گرفته از سوی ایران در خصوص فن‌آوری غنی‌سازی لیزری
آژانس هم‌چنان نگرانی‌های امنیتی ایران از جمله از طریق استفاده از دسترسی مدیریت‌شده و حفاظت از اطلاعات محرمانه را مورد توجه قرار خواهد داد. آژانس در مورد پیشرفت در خصوص اجرای این اقدامات عملی به شورای حکام گزارش خواهد داد.
۸. مدیرکل زمانی که در تهران بود هم‌چنین ملاقاتی با جناب آقای محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران داشت که در آن شماری از موضوعات مورد علاقه مشترک مورد گفت‌وگو واقع شدند.
۹. در نشست فنی مورخ ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ در تهران، مقامات آژانس و ایران در مورد ترتیبات آغاز اجرای این شش گام عملی مقدماتی که در ضمیمه چهارچوب برای همکاری فهرست شده‌اند، گفت‌وگو کردند. گفت‌وگوهای بیشتر در نشست فنی بعدی که برای ۱۱ دسامبر ۲۰۱۳ (۲۰ آذر ۱۳۹۲) برنامه‌ریزی شده، انجام خواهد گرفت.
C. تاسیسات اعلام‌شده تحت موافقتنامه پادمان ایران
۱۰. ایران طبق موافقتنامه پادمان خود، وجود ۱۷ مورد تاسیسات هسته‌ای و ۹ مکان خارج از تاسیسات را که مواد هسته‌ای به طور معمول در آنجا استفاده می‌شود (LOFs)به آژانس اعلام کرده است. با وجود این‌که بعضی از فعالیت‌هایی که از سوی ایران در برخی از تاسیسات انجام می‌شود، بر خلاف قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت است همان‌طور که در ذیل نشان داده می‌شود، آژانس به راستی‌آزمایی منع انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در این تاسیسات و مکانهای خارج از تاسیسات (LOFs) ادامه می‌دهد.
D. فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی
۱۱. ایران برخلاف قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی خود را در تاسیسات اعلام شده ذیل که تحت پادمان آژانس است تعلیق نکرده است. همه این فعالیت‌ها تحت پادمان آژانس است و همه مواد هسته‌ای، آبشارهای نصب‌شده و ایستگاه‌های خوراک‌دهی و بازپس‌گیری در این تاسیسات تحت اقدامات مراقبتی و نظارتی آژانس قرار دارند.
۱۲. ایران اعلام کرده‌است که هدف غنی‌سازی UF6 تا ۵ درصد U-235، تولید سوخت برای تاسیسات هسته‌ای‌اش و هدف غنی‌سازی UF6 تا ۲۰ درصد U-235، تولید سوخت برای رآکتورهای تحقیقاتی است.
۱۳. از زمانی که ایران غنی‌سازی اورانیوم را در تاسیسات اعلام‌شده خود آغاز کرده است، در آن تاسیسات موارد ذیل را تولید کرده است:
- ۱۰۳۵۷ کیلوگرم (۶۵۳+ کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) UF6 غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 که ۷۱۵۴٫۳ کیلوگرم (۳۸۰٫۳ + کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) آن به شکل UF6 غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 باقی‌مانده است و بقیه مشمول فرآوری بیش‌تری شده‌اند (همان‌طور که در پارگراف‌های ۲۲، ۲۸ و ۴۱ ذیل تشریح شده است): و
- ۴۱۰٫۴ کیلوگرم (۳۷٫۹+ کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) UF6 غنی‌شده تا ۲۰ درصد U-235 که ۱۹۶ کیلوگرم آن (۱۰+ کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) به شکل UF6 غنی‌شده تا ۲۰ درصد U-235 و بقیه مشمول فرآوری بیش‌تری شده‌اند (همان‌طور که در پاراگراف ۵۰ ذیل تشریح شده است).
D.۱. نطنز
۱۴. کارخانه غنی‌سازی سوخت: کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) یک کارخانه غنی‌سازی با استفاده از سانتیریفیوژ برای تولید اورانیوم با غنای پایین (LEU) غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 است که اولین بار در سال ۲۰۰۷ عملیات آن شروع شد. این کارخانه به سالن تولید A و سالن تولید B تقسیم شده است. مطابق با اطلاعات طراحی ارائه‌شده توسط ایران، ۸ واحد برای سالن تولید A برنامه‌ریزی شده است که هر واحد شامل ۱۸ آبشار است و در مجموع حدود ۲۵۰۰۰ سانتریفیوژ در ۱۴۴ آبشار است. در حال حاضر یک واحد آن دارای سانتریفیوژهای IR-2m، پنج واحد آن دارای سانتریفیوژهای IR-1 است و دو واحد دیگر سانتریفیوژ ندارد. ایران هنوز باید اطلاعات طراحی مشابه را برای سالن تولید B ارائه کند.
۱۵. ایران تا تاریخ ۹ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۸ آبان ۱۳۹۲) در سالن تولید A90 آبشار IR-1 را به طور کامل نصب کرده و کار نصب اولیه سایر ۳۶ آبشار IR-1 را تکمیل کرده بود. در همان تاریخ ایران اعلام کرد که ۵۲ آبشار به طور کامل نصب شده با UF6 طبیعی را خوراک‌دهی کرده است.
۱۶. تا ۹ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۸ آبان ۱۳۹۲) در یکی از واحدهای سالن تولید A شش آبشار با سانتریفیوژهای IR-2m نصب شده بودند که در شرایط خلاء قرار داشتند و کارهای مقدماتی نصب سایر ۱۲ آبشار IR-2m را در آن واحد نیز تکمیل شده بودند. تا همان زمان، هیچ یک از سانتریفیوژهای IR-2m در کارخانه غنی‌سازی سوخت با UF6 طبیعی خوراک‌دهی نشده بودند. همان‌گونه که در گزارش قبلی آمده ایران خاطرنشان کرده است که عملکرد آبشارهای IR-2m با استفاده از شش آبشاری که به طور کامل نصب شده‌اند، مورد آزمایش قرار خواهد گرفت و ایران قصد دارد به طور موقت محصول و دورریزهای این آبشارها را از آبشارهایی که دارای سانتریفیوژهای IR-1 هستند جدا کند.
۱۷. آژانس بین تاریخ‌های ۱۹ اکتبر ۲۰۱۳ و ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۷ مهر ۱۳۹۲ و ۲۰ آبان ۱۳۹۲)، به منظور راستی‌آزمایی موجود اعلام شده ایران در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۱۳ (۲۸ مهر ۱۳۹۲)، یک راستی‌آزمایی موجودی فیزیکی (PIV) را در کارخانه غنی‌سازی سوخت اجرا کرده است. ایران تا ۵ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آبان ۱۳۹۲) از زمان آغاز تولید در فوریه ۲۰۰۷ (بهمن ۱۳۸۶) مقدار ۱۱۸۴۷۰ کیلوگرم UF6 طبیعی در کارخانه غنی‌سازی سوخت به آبشارها خوراک‌دهی کرده و مقدار کل تقریبا ۱۰۳۵۷ کیلوگرم UF6 غنی‌سازی شده تا ۵ درصد U-235 را تولید کرده است.
۱۸. بر اساس نتایج تحلیل نمونه‌های محیط زیستی که در کارخانه غنی‌سازی سوخت برداشته شده است و سایر اقدامات راستی‌آزمایی، آژانس به این نتیجه رسیده است که این تاسیسات همان گونه که ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی (DIQ) مربوطه اعلام کرده، عمل کرده است.
۱۹. کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی سوخت (PFEP): کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی سوخت جزو تاسیسات تولید اورانیوم با غنای پایین و جزو تاسیسات تحقیقات و توسعه است که نخستین بار در اکتبر ۲۰۰۳ (مهر ۱۳۸۲) راه‌اندازی شده است. این تاسیسات می‌تواند شش آبشار را در خود جای دهد و به دو محوطه تقسیم می‌شود که یکی برای تولید UF6 غنی‌سازی شده تا ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ (آبشارهای ۱ و ۶) تعیین شده و محوطه دیگر برای تحقیق و توسعه (آبشارهای ۲، ۳، ۴ و ۵) تعیین شده است.
۲۰. آژانس بین تاریخ‌های ۱۴سپتامبر ۲۰۱۳ و اول اکتبر ۲۰۱۳ (۲۳ شهریور ۱۳۹۲ و ۹ مهر ۱۳۹۲) به منظور راستی‌آزمایی موجودی اعلام شده از سوی ایران در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۳ (۲۴ شهریور ۱۳۹۲) یک راستی‌آزمایی موجودی فیزیکی را در کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی سوخت اجرا کرده است. آژانس اکنون در حال ارزیابی نتایج این راستی‌آزمایی موجودی فیزیکی است.
۲۱. محوطه تولید: تا تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۱۳ (۶ آبان ۱۳۹۲) ایران UF6 با غنای پایین را به دو آبشار متصل به هم (آبشارهای ۱ و ۶) شامل در مجموع ۳۲۸ سانتریفیوژ IR-1 خوراک‌دهی می‌کرد.
۲۲. ایران تا تاریخ ۱۵ اکتبر ۲۰۱۳ (۲۳ مهر ۱۳۹۲) مقدار ۱۵۴۰٫۸ کیلوگرم UF6 با غنای ۵٪ U-235 به آبشارهای محوطه تولید از زمان آغاز تولید آن در فوریه ۲۰۱۰ (بهمن ۱۳۸۹) خوراک‌دهی کرده و تقریبا ۱۸۹٫۰ کیلوگرم UF6 با غنای ۲۰٪ U-235 را تولید کرده است که ۱۸۲٫۸ کیلوگرم آن از فرآوری کنار گذاشته شده و آژانس آن را راستی‌آزمایی کرده است.
۲۳. محوطه تحقیق و توسعه: از زمان گزارش قبلی مدیرکل، ایران به طور متناوب UF6 طبیعی را به سانتریفیوژهای IR-6s به عنوان ماشینهای مجزا و به سانتریفیوژهای IR-1، IR-2m، IR-4 و IR-6، بعضی اوقات به ماشینهای مجزا و گاهی به آبشارهایی با اندازه‌های گوناگون خوراک‌دهی کرده است. تک سانتریفیوژ نصب‌شده IR-5 هنوز با UF6 طبیعی تغذیه نشده است.
۲۴. بین ۱۷ اوت ۲۰۱۳ و ۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ (۲۶ مرداد ۱۳۹۲ و ۳ آبان ۱۳۹۲)، تقریباً در مجموع ۲۴۵٫۳ کیلوگرم UF6 طبیعی به سانتریفیوژهای محوطه تحقیق و توسعه خوراک‌دهی شده است، اما هیچ اورانیوم با غنای پایین به دلیل این‌که محصول و دورریز آن دوباره ترکیب شده‌اند کنار گذاشته نشده است.
۲۵. براساس نتایج تحلیل نمونه‌های زیست محیطی در کارخانه نیمه‌صنعتی غنی‌سازی سوخت و سایر اقدامات راستی‌آزمایی، آژانس نتیجه گرفته است که تاسیسات، همان‌طور که ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی (DIQ) مربوطه اعلام کرده، فعالیت کرده است.
D.۲. فردو
۲۶. کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو: فردو بر اساس پرسشنامه اطلاعات طراحی مورخ ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ (۲۸ دی ۱۳۹۱)، یک کارخانه غنی‌سازی با استفاده از سانتریفیوژ برای تولید UF6 غنی‌شده تا ۲۰ درصد U-235 و تولید UF6 غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 است. این تاسیسات که برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ راه‌اندازی شد به نحوی طراحی شده است که ۲۹۷۶ سانتریفیوژ را در ۱۶ آبشار در بر می‌گیرد و بین واحد یک و واحد دو تقسیم شده‌اند. تا امروز تمامی سانتریفیوژهایی که نصب شده‌اند از نوع ماشینهای IR-1 هستند.ایران هنوز باید آژانس را از این امر مطلع کند که کدام آبشارها را برای غنی‌سازی تا ۵ درصد U-235 و یا برای غنی‌سازی تا ۲۰ درصد U-235 بکار می‌گیرد.
۲۷. تا تاریخ ۲ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۱ ابان ۱۳۹۲) ایران به خوراک‌دهی چهار آبشار (که به شکل دو آبشار متصل به هم طراحی شده‌اند) در واحد ۲ با UF6 غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 ادامه داده است. هیچ یک از ۱۲ آبشار دیگر در فردو با UF6 خوراک‌دهی نشده بودند.
۲۸. تا تاریخ ۱ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۰ آبان ۱۳۹۲) ایران ۱۶۰۹٫۳ کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا ۵ درصد U-235 را از زمان آغاز تولید آن در دسامبر ۲۰۱۱ (آذر ۱۳۹۰) به آبشارهای کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو خوراک‌دهی کرده و در مجموع تقریبا ۲۲۱٫۴ کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا ۲۰ درصد U-235 را تولید کرده بود که ۱۹۵٫۴ کیلوگرم آن از فرآوری کنار گذاشته شد و از سوی آژانس مورد راستی‌آزمایی قرار گرفته است.
۲۹. بر اساس نتایج تحلیل نمونه‌های زیست محیطی در تأسیسات فردو و سایر اقدامات راستی‌آزمایی، آژانس به این نتیجه رسیده است که این تأسیسات همان‌گونه که ایران در آخرین پرسشنامه اطلاعات طراحی برای تاسیسات فردو اعلام داشته فعالیت کرده است.
E. فعالیت‌های بازفرآوری
۳۰. متعاقب قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت، ایران موظف است تا فعالیت‌های بازفرآوری خود از جمله تحقیق و توسعه را به حال تعلیق درآورد. ایران بیان داشته است که «فعالیت‌های بازفرآوری ندارد».
۳۱. آژانس نظارت خود را بر کاربرد سلول‌های داغ در راکتور تحقیقاتی تهران TRR و تاسیسات تولید رادیوایزوتوپ مولیبدن، ید و زینون (MIX) را ادامه داده است. آژانس در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۱۳ (۵ ابان ۱۳۹۲) یک بازرسی و راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی (DIV) را در رآکتور تحقیقاتی تهران و در تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۱۳ یک راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی را در تاسیسات MIX انجام داده است. آژانس تنها در ارتباط با رآکتور تحقیقاتی تهران، تاسیسات MIX و دیگر تاسیساتی که آژانس به آنها دسترسی دارد، می‌تواند تایید نهایی کند که هیچ‌گونه فعالیت مرتبط با بازفرآوری در ایران وجود ندارد.
F. پروژه‌های مرتبط با آب سنگین
۳۲. برخلاف قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت، ایران کار بر روی تمامی پروژه‌های مرتبط با آب سنگین از جمله در اراک و رآکتور تحقیقات هسته‌ای ایران (راکتور IR-40) که در حال ساخت است و تحت پادمان آژانس قرار دارد و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP) را که تحت پادمان آژانس قرار ندارد به حال تعلیق در نیاورده است.
۳۳. رآکتور IR-40: راکتور IR-40 یک رآکتور تحقیقاتی متوسط آب سنگین ۴۰ مگاواتی است و به نحوی طراحی شده است که حاوی ۱۵۰ مجموعه سوخت اورانیوم طبیعی به شکل UO2 است.
۳۴. در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۳ (۴ ابان ۱۳۹۲)، آژانس یک راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی در راکتور IR-40 انجام داد و مشاهده کرد که از زمان گزارش قبلی مدیرکل، با این‌که محفظه‌های راکتور به لوله‌کشی کندکننده‌ها و سیستم خنک‌کننده متصل شده‌اند، اما هیچ‌یک از اجزای اصلی از جمله تجهیزات اتاق کنترل، ماشین تجدید سوخت و پمپ‌های سردکننده راکتور هنوز نصب نشده‌اند. همان‌طور که قبلا گزارش شد، ایران به اطلاع آژانس رسانده که آب سنگین کافی برای راه‌اندازی راکتور IR-40 تولید کرده است.
۳۵. از زمان گزارش قبلی مدیرکل، ایران به تولید مجموعه‌های سوخت حاوی مواد هسته‌ای برای راکتور IR-40 ادامه داده است (نگاه کنید به بند ۴۷ در زیر).
۳۶. همان‌طور که قبلا گزارش شد، ایران به آژانس اطلاع داده است که تاریخ آغاز فعالیت راکتور IR-40 در سه ماهه اول سال ۲۰۱۴ میلادی امکان‌پذیر نیست.
۳۷. ایران باید پرسشنامه بروز شده اطلاعات طراحی را برای راکتور IR-40 (نگاه کنید به بخش I در زیر) به آژانس ارائه کند، اما از سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) تاکنون این کار را نکرده است. در آن زمان راکتور IR-40 در ابتدای مراحل ساخت بود. آژانس به منظور کسب اطمینان از شناسایی تمام راه‌های احتمالی انحراف و اتخاذ تدابیر پادمانی متناسب، و این‌که تجهیزات معین پادمانی در محل خود نصب شده باشند، هرچه سریع‌تر به این اطلاعات نیاز دارد.
۳۸. کارخانه تولید آب سنگین: کارخانه تولید آب سنگین تاسیساتی برای تولید آب سنگین با ظرفیت طراحی سالانه تولید ۱۶ تن آب سنگین در درجه هسته‌ای است.
۳۹. از زمان بازدید آژانس از کارخانه تولید آب سنگین در تاریخ ۱۷ اوت ۲۰۱۱ (۲۶ مرداد ۱۳۹۰)، آژانس چندین بار درخواست دسترسی به آن را ارائه کرده است. ایران در چارچوب موافقتنامه همکاری پذیرفته است که ظرف سه ماه دسترسی هدایت شده به اطلاعات ذی‌ربط مورد قبول دو طرف در خصوص کارخانه تولید آب سنگین را فراهم کند. در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۰ آبان ۱۳۹۲) در نشست فنی مذکور (نگاه کنید به پاراگراف ۹)، توافق شد که ایران در آینده نزدیک دسترسی به کارخانه تولید آب سنگین را فراهم سازد. ایران در نامه مورخ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۱ آبان ۱۳۹۲) پذیرفت که دسترسی به آب سنگین ذخیره‌شده در تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) را فراهم ساخته و به آژانس اجازه دهد اندازه‌گیری‌های غیرمخرب را انجام دهد. ایران هم‌چنین اظهار داشته که به دلیل «مشکلات فنی» نمونه‌برداری برای آنالیز مخرب آب سنگین صرفا در «آینده نزدیک» میسر است. آژانس اندازه‌گیری‌های غیرمخرب را در مورخ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۱ آبان ۱۳۹۲) به انجام رساند.
G. تبدیل اورانیوم و تولید سوخت
۴۰. اگرچه ایران موظف است همه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و پروژه‌های مرتبط با آب سنگین را تعلیق کند، اما شماری از فعالیت‌ها را در تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF)، کارخانه پودر دی اکسید اورانیوم غنی‌شده (EUPP)، کارخانه تولید سوخت (FMP) و کارخانه تولید صفحه سوخت FPFP در اصفهان به شرح ذیل انجام می‌دهد که ناقض آن تکالیف است، با وجود این‌که آن تاسیسات تحت پادمان آژانس قرار دارند.
۴۱. ایران از زمانی که تبدیل و تولید سوخت را در تأسیسات اعلام‌شده خود آغاز کرده از جمله به موارد زیر اقدام کرده است:
- ۵۵۰ تن UF6 طبیعی در تاسیسات تبدیل اورانیوم تولید کرده که ۱۲۹ تن آن به کارخانه غنی‌سازی سوخت FEP انتقال یافته است؛
- ۵۳ کیلوگرم از UF6 غنی‌شده تا غنای ۳٫۳۴ درصد اورانیوم ۲۳۵ را به فرآیند تبدیل تحقیق و توسعه تزریق کرده است و ۲۴ کیلوگرم اورانیوم را به شکل UO2 تولید کرده است؛
- ۲۱۳٫۵ کیلوگرم از UF6 غنی‌شده تا غنای ۲۰٪ اورانیوم ۲۳۵ (۲۸٫۴ کیلوگرم بیشتر از زمان گزارش پیشین مدیرکل) به فرآیند تبدیل در کارخانه تولید صفحه سوخت تزریق کرده و ۸۸٫۴ کیلوگرم اورانیوم به شکل U3O8 تولید کرده است؛ و
- ۲۰ مجموعه سوخت حاوی اورانیوم غنی‌شده تا غنای ۲۰٪ اورانیوم U-235 و دو مجموعه سوخت حاوی اورانیوم غنی‌شده تا غنای ۳٫۳۴ درصد اورانیوم U-235 را به راکتور تحقیقاتی تهران منتقل کرده است.
۴۲. تاسیسات تبدیل اورانیوم: تاسیسات تبدیل اورانیوم تاسیساتی برای تولید UF6 و UO2 طبیعی است که هر دو از کنسانتره سنگ اورانیوم گرفته شده است. هم‌چنین طبق برنامه‌ریزی انجام شده، تاسیسات تبدیل اورانیوم قالب‌های فلزی اورانیوم از UF4 طبیعی و ضعیف‌شده، و UF4 را از UF6 ضعیف‌شده تولید خواهد کرد.
۴۳. در نتیجه راستی‌آزمایی موجودی فیزیکی (PIV) در تاسیسات تبدیل اورانیوم از سوی آژانس در آوریل ۲۰۱۳ (فروردین ۱۳۹۲)، با وجودی که معمولاً با اندازه‌گیری در چنین تاسیساتی همراه است، آژانس فهرست موجودی اعلام شده از سوی ایران در تاریخ ۲۰ آوریل ۲۰۱۳ (۳۱ فروردین ۱۳۹۲) را راستی‌آزمایی کرده است.
۴۴. ایران از زمان گزارش قبلی به فعالیت‌های تحقیق و توسعه با استفاده از ترکیبات اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین برای تولید UO2 ادامه داده است. ایران اظهار کرده است که تا مورخ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۳ (۴ آبان ۱۳۹۲) به میزان ۱۱٫۵ تن اورانیوم طبیعی به شکل UO2 از طریق تبدیل کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید کرده است. آژانس راستی‌آزمایی کرده که تا همان تاریخ، ایران تمام این ماده را به کارخانه تولید سوخت انتقال داده است.
۴۵. کارخانه پودر دی اکسید اورانیوم غنی‌شده (EUPP): این تاسیسات، کارخانه‌ای برای تبدیل UF6 غنی‌شده تا غنای ۵٪ اورانیوم U-235 برای تولید پودر UO2 است. آژانس در تکمیل پرسشنامه اطلاعات طراحی اولیه مربوط به این تاسیسات در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۳ (۸ آبان ۱۳۹۲)، تایید کرد که تاسیسات مذکور هنوز راه‌اندازی نشده است. ایران در ۴ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۳ آبان ۱۳۹۲) طرح عملیاتی مربوط به کارخانه پودر دی اکسید اورانیوم غنی‌شده را به اطلاع آژانس رساند که حاکی از این است که تست‌های داغ در ۷ دسامبر ۲۰۱۳ (۱۶ آذر ۱۳۹۲) آغاز شده و بلافاصله پس از آن فعالیت‌های عملیاتی در این تاسیسات شروع خواهد شد.
۴۶. کارخانه تولید سوخت (FMP): کارخانه تولید سوخت، تاسیساتی است که برای نیروگاه‌ها و رآکتورهای تحقیقاتی مجموعه‌های سوخت هسته‌ای تولید می‌کند.
۴۷. آژانس در روزهای اول تا سوم سپتامبر ۲۰۱۳ (۱۰ تا ۱۲ شهریور ۱۳۹۲) یک بازرسی و راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی در کارخانه تولید سوخت اجرا کرد که نتایج آن اکنون در حال ارزیابی است. در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۳ آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران، افزون بر ده مجموعه‌ای که آژانس قبلا راستی‌آزمایی کرده، هیچ مجموعه سوخت حاوی مواد هسته‌ای دیگری را با استفاده از UO2 طبیعی برای راکتور IR-40 تولید نکرده است، هرچند آژانس مشاهده کرد که ایران در فرآیند تولید یک مجموعه دیگر بود. تمام مجموعه‌های سوخت در کارخانه تولید سوخت باقی‌مانده است. ایران در نامه ۴ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۳ آبان ۱۳۹۲) برنامه عملیاتی روزآمد شده کارخانه تولید سوخت را به آژانس ارائه کرد که نشانگر آن است که ایران در نظر دارد تا ۸ اوت ۲۰۱۴ (۱۳ مرداد ۱۳۹۳) تعداد ۱۴۰ مجموعه سوخت هسته‌ای دیگر را برای راکتور IR-40 تولید کند (نگاه کنید به پاراگراف ۳۳ در بالا).
۴۸. کارخانه ساخت صفحه سوخت (FPFP): کارخانه ساخت صفحه سوخت، تاسیساتی است که UF6 غنی‌شده تا غنای ۲۰ درصد اورانیوم U-235 را به U3O8 تبدیل می‌کند و مجموعه‌های سوخت ساخته شده از صفحات سوخت حاوی U3O8 را تولید می‌کند.
۴۹. در ۲۰ اوت ۲۰۱۳ (۲۹ مرداد۱۳۹۲) ایران با توجه به راستی‌آزمایی موجودی فیزیکی (PIV) در آینده نزدیک و به منظور انجام عملیات تعمیر و نگهداری، موقتاً فرآیند تبدیل UF6 غنی‌شده تا غنای ۲۰ درصد اورانیوم U-235 به اورانیوم به شکل U3O8 را در کارخانه ساخت صفحه سوخت متوقف کرد. در روزهای ۹ تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۳ (۱۸ تا ۲۰ شهریور۱۳۹۲)، آژانس یک PIV و یک DIQ در کارخانه ساخت صفحه سوخت انجام داد که نتایج آن توسط آژانس در حال ارزیابی است. ایران آژانس را مطلع کرد که فرآیند تبدیل از ۵ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آبان ۱۳۹۲) از سر گرفته شد.
۵۰. آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران از ۶ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۵ آبان ۱۳۹۲) میزان ۲۱۳٫۵ کیلوگرم از UF6 غنی‌شده تا غنای ۲۰ درصد اورانیوم(U-235 ۱۴۴٫۲ کیلوگرم اورانیوم) را به فرآیند تبدیل کارخانه ساخت صفحه سوخت خوراک‌دهی کرده و به میزان ۸۸٫۴ کیلوگرم از اورانیوم به شکل U3O8 تولید کرده است. آژانس در همان تاریخ راستی‌آزمایی کرد که ۲۸٫۷ کیلوگرم از اورانیوم در پسماند جامد و مایع قرار دارد. باقی‌مانده اورانیوم نیز که به فرآیند تزریق شده بود، هم‌چنان در فرآیند و در پسماند باقی‌مانده است.
۵۱. آژانس راستی‌آزمایی کرده است که در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۱۳ (۱۵ آبان ۱۳۹۲) ایران یک مجموعه سوخت آزمایشگاهی و ۲۲ مجموعه سوخت از نوع رآکتور تحقیقاتی تهران را در کارخانه تولید صفحه سوخت تولید کرده است که ۲۰ مجموعه آن شامل مجموعه آزمایشگاهی به راکتور تحقیقاتی تهران انتقال یافته است.
H. ابعاد نظامی احتمالی
۵۲. گزارش‌های قبلی مدیرکل مسایل باقی‌مانده مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران و اقداماتی را که لازم است ایران برای حل این مسایل انجام دهد مشخص کرده است. آژانس از سال ۲۰۰۲ (۱۳۸۱) به نحو فزاینده‌ای نسبت به وجود احتمالی فعالیت‌های آشکارنشده مرتبط با امور هسته‌ای که سازما‌ن‌های نظامی مربوطه در آن دخیل بوده‌اند از جمله فعالیت‌های مرتبط با توسعه یک کلاهک هسته‌ای برای موشک نگرانی داشته است. ایران ملزم شده‌است تا به طور کامل با آژانس در زمینه همه موضوعات باقی‌مانده به ویژه آنها که نگرانی در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران را بالا می‌برد، همکاری کند که این امر شامل اجازه دسترسی بدون تاخیر به همه سایت‌ها، تجهیزات، اشخاص و اسناد مورد درخواست آژانس است.
۵۳. ضمیمه گزارش نوامبر ۲۰۱۱ (آبان ۱۳۹۰) مدیرکل (GOV/2011/65) تحلیل مفصلی از اطلاعات در دسترس آژانس را ارائه کرد که نشان می‌داد ایران فعالیت‌هایی را اجرا کرده است که با توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای مرتبط است. بنا به ارزیابی آژانس این اطلاعات روی هم رفته معتبر هستند. ایران نگرانی‌های آژانس را عمدتاً به دلیل آن‌که بر پایه ادعاهای بی‌اساس است، رد کرده است. آژانس از نوامبر ۲۰۱۱ (آبان ۱۳۹۰) اطلاعات بیش‌تری به دست آورده است که تحلیل مندرج در ضمیمه مذکور را بیشتر مورد تایید قرار می‌دهد.
۵۴. موضوعات باقی‌مانده‌ای که در اقدامات عملی فهرست شده در ضمیمه چارچوب همکاری مورد توجه قرار نگرفته‌اند، از جمله موضوعاتی که در گزارش‌های قبلی مدیرکل به شورای حکام مشخص شده‌اند، در گام‌های بعدی مورد توجه واقع خواهند شد. در این ارتباط آژانس پیگیر دریافت پاسخ ایران به سوالات دقیق ارائه شده در مورد پارچین و کارشناس خارجی بوده و هم‌چنین درخواست دسترسی به یک محل در سایت پارچین را خواهد کرد که بر اساس اطلاعاتی که آژانس از کشورهای عضو دریافت کرده، ایران در آنجا یک محفظه انفجاری بزرگ ساخته بود تا در آن آزمایشات هیدرودینامیکی انجام دهد. از زمان اولین درخواست آژانس برای دسترسی، فعالیت‌های گسترده‌ای در این مکان انجام شده است که توانایی آژانس را برای راستی‌آزمایی موثر به طور جدی تضعیف کرده است.
I. اطلاعات طراحی
۵۵. بر اساس مفاد موافقتنامه پادمان و قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت، ایران ملزم شده است تا مفاد کد اصلاحی ۳٫۱ بخش عمومی ترتیبات فرعی موافقتنامه پادمان را در مورد ارائه زود هنگام اطلاعات طراحی اجرا کند. ارائه زودهنگام چنین اطلاعاتی، علاوه بر افزایش اعتماد در خصوص فقدان تاسیسات هسته‌ای اعلام نشده، آژانس را قادر می‌سازد تا طراحی تاسیسات اعلام‌شده را راستی‌آزمایی کرده و پادمان موثر را برای چنین تاسیساتی اجرا کند. این موضوع به ویژه با تاسیسات زیر ارتباط پیدا می‌کند.
۵۶. راکتورهای تحقیقاتی: همان‌طور که در بالا ذکر شد (پاراگراف ۳۷)، اطلاعات طراحی به روز شده برای راکتور IR-40 مورد نیاز فوری است و از ایران خواسته شده است.
۵۷. چنان‌که قبلا گزارش شده است ایران به آژانس اطلاع داده است که چهار راکتور تحقیقاتی جدید در «مرحله اولیه گزینش سایت» قرار دارند و برخی محل‌های احتمالی «تحت ارزیابی» هستند. در چارچوب موافقتنامه همکاری، ایران پذیرفته است که ظرف سه ماه اطلاعات مربوط به تمام راکتورهای تحقیقاتی جدید را در اختیار آژانس قرار دهد.
۵۸. تاسیسات غنی‌سازی: در فوریه سال ۲۰۱۰ (بهمن ۱۳۹۰) ایران اعلام کرد که تکنولوژی غنی‌سازی لیزری را در اختیار دارد، و در اوت ۲۰۱۰ (مرداد ۱۳۹۰) اعلام کرد که ساخت ده تاسیسات جدید غنی‌سازی را در دست بررسی دارد که برای سایت پنج عدد از آنها تصمیم‌گیری شده است. در چارچوب موافقتنامه همکاری ایران قبول کرده است که ظرف سه ماه در مورد هر دو این موضوعات برای آژانس شفاف‌سازی کند.
۵۹. نیروگاه‌های هسته‌یی: ایران در چارچوب موافقتنامه همکاری پذیرفته است که ظرف سه ماه اطلاعات مربوط به شناسایی ۱۶ سایت مشخص شده برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای را به آژانس ارائه کند.
J. پروتکل الحاقی
۶۰. برخلاف قطعنامه‌های مربوط شورای حکام و شورای امنیت، ایران پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند. آژانس در موقعیتی نخواهد بود که تضمین معتبر درباره فقدان مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران را ارائه دهد، مگر این‌که و تا زمانی‌که ایران همکاری لازم را با آژانس از جمله اجرای پروتکل الحاقی به عمل آورد.
K. سایر موضوعات
۶۱. همان‌طور که در گزارش قبلی مدیرکل ذکر شده بود، آژانس در تاریخ ۲۶ مه ۲۰۱۳ (۵ خرداد ۱۳۹۲) در راکتور آب سنگین صفر قدرت واقع در اصفهان، وجود ۳۶ مجموعه سوخت نمونه را که در کارخانه تولید سوخت تولید شده بودند را راستی‌آزمایی کرد. ایران در نامه‌ای به تاریخ ۱۸ مه ۲۰۱۳ (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲) به آژانس اطلاع داد که در نظر دارد این ۳۶ مجموعه سوخت نمونه برای آزمایشاتی به منظور «اندازه‌گیری برخی پارامترهای سوخت و برخی پارامترهای شبکه آب سنگین» مورد استفاده واقع شوند. از زمان گزارش قبلی، ایران به آژانس اطلاع داده که این مجموعه‌های سوخت در قلب راکتور قرار داده شده‌اند.
۶۲. در بازرسی انجام شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۳ (۵ آبان ۱۳۹۲)، آژانس تایید کرد که پنج مجموعه سوخت که توسط ایران تولیدشده بود و حاوی اورانیوم غنی‌شده تا ۳٫۵ درصد و تا ۲۰ درصد U-235 بود، در قلب راکتور هسته‌ای تهران بودند. در همان تاریخ آژانس مشاهده کرد که نمونه مجموعه سوخت IR-40 برای آزمایش پرتوافکنی در قلب راکتور تحقیقاتی تهران قرار دارد.
۶۳. از تاریخ ۹ اکتبر ۲۰۱۳ (۱۷ مهر ۱۳۹۲)، تاسیسات تولید رادیوایزوتوپ مولیبدن، ید و زینون (MIX) هنوز از کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FPFP) صفحه‌های سوختی را شامل مخلوطی از U3O8 (با غنای تا۲۰درصد) و آلومینیوم برای تولید ایزوتوپ‌های مولیبدن ۹۹، زینون ۱۳۳ و ید ۱۳۲ دریافت نداشته است.
۶۴. آژانس در تاریخ ۳۰ اکتبر ۲۰۱۳ (۸ آبان ۱۳۹۲) راستی‌آزمایی موجود فیزیکی را در نیروگاه اتمی بوشهر انجام داد که در آن زمان راکتور با ۱۰۰ درصد قدرت اسمی خود کار می‌کرد.
L. خلاصه
۶۵. درحالی که آژانس به فعالیت‌های راستی‌آزمایی در خصوص انحراف نداشتن مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکانهای خارج از تاسیسات هسته‌ای اعلام شده از سوی ایران که تحت موافقتنامه پادمان هستند، ادامه می‌دهد، آژانس در وضعیتی قرار ندارد که درخصوص فقدان فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده اطمینان موثقی ارائه دهد، بنابراین نمی‌تواند نتیجه‌گیری کند که تمامی مواد هسته‌ای در ایران برای فعالیت‌های صلح‌آمیز هستند.
۶۶. «چهارچوب برای همکاری» یک گام مهم به جلو را رقم زد. ذیل چهارچوب برای همکاری، آژانس و ایران موافقت کردند در رابطه با فعالیت‌های راستی‌آزمایی که از سوی آژانس به منظور حل و فصل موضوعات جاری و گذشته انجام می‌شود همکاری بیش‌تری داشته باشند و ایران اقدامات عملی مقدماتی را ظرف سه ماه انجام دهد. موضوعات باقی‌مانده که اقدامات عملی فهرست شده در ضمیمه چهارچوب، به آنها نمی‌پردازد از جمله موضوعاتی که در گزارشات قبلی مدیرکل به شورای حکام شناسایی شده‌اند در گام‌های بعدی مورد توجه قرار خواهند گرفت.
۶۷. مدیرکل هم‌چنان اصرار دارد که موافقتنامه پادمان و سایر تعهداتش را به طور کامل اجرا کند.
۶۸. مدیرکل در پی گزارش کردن پیشرفت‌های بیشتر از جمله در رابطه با اجرای اقدامات عملی مقدماتی به نشست بعدی شورای حکام در مارس ۲۰۱۴ (اسفند ۱۳۹۲) است.