گرشاسپ‌نامه/ملامت کردن پدر دختر خویش را

by اسدی توسی

	چنان تند و خودکام گشتی که هیچ			به کاری در از من نخواهی بسیچ
	ز سر تاج فرهنگ بفکنده ای			ز تن جامهٔ شرم برکنده ای
	نگویی مرا کز چه این روزگار			گریزانی از من چو کاهل ز کار
	دو چشم ترا دیدنم سرمه بود			کنون از چه گشتست آن سرمه دود
	گمانی که رازت ندانم همی			ز چهرت چو نامه بخوانم همی
	زبانت ار چه پوشندهٔ راز تست			همی رنگ چهرت بگوید درست
	رخت پیش بُد چون یکی گلستان			در آن گلستان هر گلی دلستان
	کنون سوسنت دردمندی گرفت			گلت ریخت ، لاله نژندی گرفت
	بهاری بُدی چون نگار بهشت			نمانی کنون جز به پژمرده کِشت
	ز خورشید رویت بُد آن گه فزون			فروغ چراغی نداری کنون
	نه آنی که بودی اگرچه تویی			که آن گه یکی بودی اکنون دویی
	ز مردان ازین پیش ننگ آمدت			ز بودن بود مرد ار به جنگ آمدت
	پس پرده گشتی چنین پرفسوس			نه آگه من از کار و ، تو نوعروس
	نگویی تو را جفت در خانه کیست			پس پرده این مرد بیگانه کیست
	چو دختر شود بد، بیفتد ز راه			نداند ورا داشت مادر نگاه
	چنین گفت دانا که دختر مباد			چو باشد، به جز خاکش افسر مباد
	به نزد پدر دختر ار چند دوست			بتر دشمن و مهترین ننگش اوست
	پریرخ بغلتید در پیش شاه			به خاک از سر سرو بر سود ماه
	چنین گفت کای بخت پیشت رهی			تو دانی که ناید ز من بی رهی
	اگر بزم، اگر ساز جنگ آورم			نه آنم که بر دوده ننگ آورم
	مرا داده بودی تو فرمان ز پیش			که آن را که خواهم کنم جفت خویش
	کنون جفتم آن شاه نیک اخترست			که از هر شه اندر جهان بهترست
	همه کار جم یاد کرد آنچه بود			چو بشنید ازو شاه شادی نمود
	بدو گفت خوش مژده ای دادیم			ز شادی دری تازه بگشادیم
	ز تو بود فرخ مرا تاج و تخت			ز تست اینکه جم را به من داد بخت
	کنون بر هیون بسته او را به گاه			فرستم به درگاه ضحاک شاه
	که گفتست هر ک آرد او را به بند			به گنج و به کشور کنمش ارجمند
	ز جان دختر امید دل بر گرفت			به پیش پدر زاری اندرگرفت
	دو مشکین کمان از شکن کرد پر			ببارید صد نوک پیکان ز دُر
	مشو، گفت در خون شاهی چنین			که بدنام گردی برآیی ز دین
	هم از خونش تا جاودان کین بود			هم از هرکسی بر تو نفرین بود
	گرت سوی نخچیر کردن هواست			هم از خانه نخچیر نکنی رواست
	بترس از خداوند جان و روان			که هست او توانا و ما ناتوان
	گر ایدر نگیردت فرجام کار			بگیرد به پاداش روز شمار
	بدی گرچه کردن توان با کسی			چو نیکی کنی بهتر آید بسی
	اگرچند بدخواه کشتن نکوست			از آن کشتن آن به که گرددت دوست
	گر او را جدا کرد خواهی ز من			نخستین سر من جدا کن ز تن
	بگفت این و شد با غریو و غرنگ			به لؤلؤ ز لاله همی شست رنگ
	روان پدر سوخت بر وی به مهر			به چهرش بر از مهر برسود چهر
	مبر، گفت غم کان کنم کت هواست			به هر روی فرمان و رایت رواست
	ز بهر جم از جان و شاهی و گنج			برای تو بدهم ندارم به رنج
	تو رو زو ره پوزش من بجوی			که فردا من آیم به گه نزد اوی
	بشد دلبر و شاه را مژده داد			شد ایمن جم و بود تا بامداد
	سپهر آتش روز چون برفروخت			درو خویشتن شب چو هندو بسوخت
	بیامد بَر جم شه سرفراز			ز دور آفرین کرد و بردش نماز
	لبت گفت جاوید پرخنده باد			درین خانه بودنت فرخنده باد
	چو خورشید بی کاست بادی و راست			بداندیش چون ماه بگرفته کاست
	بر آمد جم از جای و بنواختش			به اندازه بستود و بنشاختش
	به بهبود برگفت بر من گمان			گرت نابیوس آمدم میهمان
	بود نام نیک و سرافراشتن			ز ناخوانده مهمان نکو داشتن
	همی تا توان راه نیکی سپر			که نیکی بود مر بدی را سپر
	همی خوب کاریست نیکی به جای			که سودست بر وی به هر دو سرای
	ازین پس دهد بوسه ماه افسرت			هم از گوهر من بود گوهرت
	بود نامداری دلیر و سترگ			وزین تخمه خیزد نژادی بزرگ
	به پنجم پسر باز گرد اوژنی			بود اژدهاکش هژبر افکنی
	که جوشنش پیل ار به هامون کشد			به گردن نتابد به گردون کشد
	ولیکن بترسم که از بهر من			بتابدت روزی ز راه اهرمن
	به طمع بزرگیم بدهی به باد			بدان اژدها پیکر دیوزاد
	به جم گفت شه کای جهان شهریار			به من بنده بر بد گمانی مدار
	به یزدان که گردون به پرگار زد			کره هفت پیمود و بر چار زد
	به باد این زمین باز گسترد پست			به آبش گشاد و به آتش ببست
	که جز کام تو تا زیم زین سپس			نجویم، نه رازت بگویم به کس
	به از خوب کاری به گیتی چه چیز			کی اندر رسم من بدین روز نیز
	گرم دسترس در سزای تو نیست			بسندم که ایدر ترا هست زیست
	که با دختر خویش تا زنده ام			پرستار تُست او و، من بنده ام
	گر اکنون نه آنی که بودی ز پیش			بَرِ من همانی وزان نیز بیش
	گهر گرچه اُفتد به کف بی سپاس			گرامی بود نزد گوهرشناس
	درنگ آور ایدر،همی زی به ناز			بود کاید آن بخت برگشته باز
	نماند جهان بر یکی سان شکیب			فرازیست پیش از پس هر نشیب
	پسِ تیرگی روشنی گیرد آب			برآید پسِ تیره شب آفتاب
	بهر بدت خُرسند باید بُدن			که از بد بتر نیز شاید بُدن
	غمی نیست کان دل هراسان کند			که آن را نه خُرسندی آسان کند
	نبست ایچ دَر داور بی نیاز			کز آن به دری پیش نگشاد باز
	بگفت این و با مهر برخاست تفت			به رخ خاک پیشش برُفت و برفت
	می و عنبر و عود و کافور خشک			هم از دیبه و فرش و دینار و مشک
	فرستاد ازین هرچه بُد در خورش			یکی بار هر هفته رفتی برش
	همی بود با دلبر و جام جم			که روزی نگشت از دلش کام کم
	نهان مانده در کاخ آن سرو بُن			چو اندر دل رازداران سخن