گرشاسپ‌نامه/آگه شدن فغفور از کشتن پسر

by اسدی توسی

	وز آن روی چون گشت خاقان تباه			شد این آگهی نزد فغفور شاه
	فکند افسر از سر به سوک پسر			به زیر آمد از تخت بر خاک سر
	همی خورد یک هفته بر سوک درد			پس آن گه بر آراست کار نبرد
	سپهبد بُدش سرکشی یل فکن			قلا نام آن گرد لشکر شکن
	سواری که در چینش همتا نبود			به زور و دلش کوه و دریا نبود
	بدادش صد و سی هزار از سران			تکینان لشکرش و نام آوران
	به جرماس پور برادرش زود			نوندی بر افکند چون باد و دود
	که آمد سپهدار جنگی قلا			به دریای کوشش نهنگ بلا
	فرستادمش تا بود یاورت			گه جنگ تنها بس او لشکرت
	تو با او به پیکار ایرانیان			ببند از پی کین خاقان میان
	بدین رزم اگرت آید از بخت راست			یکی نیمه از چین به شاهی تراست
	قلا رفت و هم یار جرماس شد			به هم خشمشان زهر و الماس شد
	دو ره صد هزار از سران سترگ			کشیدند در هم سپاهی بزرگ
	به شهر کجا پیش رفتند باز			خبر یافت گرشاسب ز آن رزم ساز
	نریمان و زاول گره را به جنگ			فرستاد و کرد او همان جا درنگ
	به مرز کجا نزد یک روزه راه			رسیدند یک جای هر دو سپاه
	برابر کشیدند صفّ نبرد			بر آمد ز جنگ آوران دار و برد
	دل کوس کین تندر آواز شد			سر تیغ با برق انباز شد
	زمین را دل از تاختن گشت چاک			بیاکند کام نهنگان به خاک
	ز درع نبرد و ز گرد کمین			زمین گشت گردون و گردون زمین
	ز برگستوان دار پیلان مست			همه دشت بُد کوه پولاد بست
	همی تیغ خندید بر خود و ترگ			بر آنسان که خندد بر امید مرگ
	ز دریا به دریا شد از جنگ جوش			ز کشور به کشور رسیده خروش
	ز زخم یلان تیغ کین سر دِرو			سپاه یلان را سنان پیشرو
	سواران به گرداب خون اندرون			گوان غرقه گه راست گه سرنگون
	ز جنبش زمین پاک ریزان شده			چو مستان که افتان و خیزان شده
	بمانده دل شیر گردون دو نیم			چو روبه شده شیر هامون ز بیم
	گرفته سوی چرخ جان ها گذار			ز خنجر دمان خون چو ز آتش بخار
	سه روز اینچنین بود پیکار سخت			نگشت از دلیران یکی چیر بخت
	چهارم چه شد کار پیکار دیر			سر آمد سران را سر از جنگ سیر
	نریمان زد اندر میان دو صف			به کف گرز و از خشم پاشنده کف
	بر انگیخت تند ابرش زودرس			همی زد چپ و راست وز پیش و پس
	به هم زخم برگاشت با اسپ مرد			به هر حمله انباشت گردون به گرد
	ز ترگ سواران و از مغز پیل			همی رفت آواز گرزش دو میل
	زره پوش در صف شدی رزم کوش			برون آمدی باز مصقول پوش
	کفش چون کف میفشاران شده			چکان خون از او همچو باران شده
	قلا دید در لشکر افتاده نوف			از آن زخم و آن حملهٔ صف شکوف
	بر افراخت از قلب یال یلی			برون زد چمان چرمهٔ جز غلی
	به دستش یکی برق کردار تیغ			چو الماس بارنده بیجاده میغ
	خروشید کای مرد جنگی بایست			که از جنگ برگشتنت روی نیست
	سرآمد جهانت به سیری ببین			که روزت همین است روی زمین
	چه نازی بدین اسپ و این خود و ترگ			کت این تخت خونست و آن تاج مرگ
	نهنگی گهربار دارم به کف			که گیتی چو آتش بسوزد ز تف
	دمش زهر تیزست و الماس چنگ			خورش خون و دریاش میدان جنگ
	هم اکنون نگون ز اسپ زیر آردت			به یک دَم ز تن جان بیو باردت
	نریمان بخندید و گفت از گزاف			چه شوری، هنر باید اینجا نه لاف
	نترسم من از کبک یافه درای			که اشتر نترسد ز بانگ درای
	هم اکنون ز مغز تو ای نیم تور			کنم کرکسان را بدین دشت سور
	ترا گر نهنگیست در جنگ چیر			از آن به عقابیست با من دلیر
	عقابی که تا او شدست آشکار			بچه مرگ دارد روان ها شکار
	هوا رزمگه کوهش این ابر شست			درختش کمان آشیان ترکشست
	هم اکنون ز زینت آورد زیر گل			به چنگال مغزت به منقار دل
	بگفت این و ابرش به خشم وستیز			به گردش در انداخت چون چرخ تیز
	دو خمّ کمان نون و زه دال کرد			خدنگش عقاب سبکبال کرد
	به تیری که پیکان او بید برگ			فرو دوخت بر تارگ ترک ترگ
	به خاک اندر از زین نگون شد قلا			ببارید بر جانش ابر بلا
	بشد تا مگر نام گیرد به جنگ			بشد جانش و نام نآمد به چنگ
	دل و پشت ترکان شکست از نهیب			گریزان گرفتند بالا و شیب
	پس اندر دلیران ایران به کین			گشادند بر خیل ترکان کمین
	فکندند چندان گروه ها گروه			که از کشته شد پشته هر سو چو کوه
	گرفتار آمد ده و شش هزار			سلیح و ستوران گذشت از شمار
	همه دشت بُد ریخته خواسته			ز کشته جهان گند بر خاسته
	سوی بیشه جرماس تنها برفت			همی تاخت تند اسپ چون باد تفت
	درختیش پیش آمد اندر گریز			برون داشته زو یکی شاخ تیز
	بر افتاد حلقش بر آن شاخ سخت			برفت اسپ و او کشته شد بر درخت
	سپاهش نبود از وی آگاه کس			که هرکس غم خویش دانست بس
	هر آن گه بیآمد زمانه فراز			نگردد به مردی و اندیشه باز
	کرا چشم دل خفت و بختش غنود			اگر چشم سر باز دارد چه سود
	نریمان چو پردخت از آن رزمگاه			به گرد کجا خیمه زد با سپاه
	بُد اندر کجا نامور مهتری			نگهبان آن مرز نیک اختری
	چو بر چینیان دید کآمد شکن			مهان هر چه بودند کرد انجمن
	د‍ژم گفت هر کاو سر انجام کار			نبیند، بپیچاندش روزگار
	سپاهی چنین رزم ساز ایدرست			ز پس بیست چندین دگر لشکرست
	به خاقان و جرماس و جنگی قلا			نگر کاین سپهبد چه کرد از بلا
	به هر شهر کش جنگ و پیکار بود			شد آن شهر با خاک هموار زود
	ستیز آوری کار اهریمن است			ستیزه به پرخاش آبستن است
	همان به که زنهار خواهیم از اوی			بدان تا نباشد ز ما کینه جوی
	چنین گفت هرکس که فغفور چین			نباید که دارد دل از ما به کین
	فغستان خاقان و گنج ایدرست			بدان گر رهیم این سخن در خوراست
	چو مهتر به هم رأیشان دید راست			سزای نریمان بسی هدیه خواست
	شدش پیش با خیل مه زادگان			تن خویش کرد از فرستادگان
	پرستش کنان آفرین کرد و گفت			که بادت به مهر اختر نیک جفت
	همی مهتر شهر گوید که من			ترا بنده ام واین بزرگ انجمن
	شدست آن که فرزند شاه کجاست			تو کشتی پدر او ندانم کجاست()
	درستست دیگر به نزدت خبر			که فغفور شه راست این بوم و بر
	ازو باز پرداز و از چین نخست			پس آنگه تن و جان ما پیش تست
	به پیمان که ایمن بود بت پرست			به بتخانه ها کس نیازند دست
	سپهدار گفت ایستادم بر این			مرا با شما نیست پیکار و کین
	نیارم فغستان خاقان به رنج			سپارید هرچ ایدرش هست گنج
	سوی شهر بسته مدارید راه			که تا هر چه خواهد بخّرد سپاه
	براین دست بگرفت و خطش بداد			بیاراست آن شهر یکسر به داد
	یکی گُرد گرد سپه برفکند			خروشید هر سو به بانگ بلند
	که با شهر کس را به بد کار نیست			چو باشد مکافاش جز دار نیست
	همه گنج خاقان که بُد در نهان			بر آورد بیش از بهای جهان
	به پشت هیونان بختی هزار			همی هفته ای رخت بردند و بار
	پراکنده بتخانهٔ گونه گون			بدان شهر در بود سیصد فزون
	همه چون بهشت نو آراسته			به گوهر در و بام پیراسته