کیهان/شماره ۳۰۶۷/دیروز متینگ باشکوهی بمناسبت شکست کودتای نظامی در میدان بهارستان بر پا گردید
دیروز متینک باشکوهی بمناسبت شکست کودتای نظامی در میدان بهارستان بر پا گردید
موج احساسات ملی بهارستان را فرا گرفته بود و مردم نسبت بعاملین کودتا اظهار تنفر کردند
جلالی، دکتر شایگان، مهندس زیرکزاده، دکتر فاطمی و مهندس رضوی نطق‌های مهیجی ایراد کرده و طی آن مجازات سریع کودتاچیان را خواستار شدند و تقاضا کردند شاه مستعفی شناخته شود
.jpg)
دکتر شایگان هنگام ایراد نطق در متینگ دیروز
در همه جا فریاد «مصدق پیروز است» بگوش میرسید – بدربار و شاه حمله شد و دربار مسبب کودتا معرفی گردید
طی قطعنامه میتینک تقاضا شد: شورای سلطنتی تشکیل گردد
بطوریکه در شماره دیروز خود اطلاع دادیم بعد از عقیم ماندن توطئه کودتاچیان، فراکسیون سابق نهضت ملی جلسه‌ای تشکیل داد و تصمیم به تشکیل متینگی در میدان بهارستان گرفت.
.jpg)
گوشه‌ای از اجتماع افراد احزاب در متینگ دیروز میدان بهارستان
.jpg)
دیروز مردم عکسهای بزرگ دکتر مصدق را رو دست بلند کرده و در خیابانها با فریاد های مصدق پیروز است بتظاهرات پرداختند
متعاقب این تصمیم احزاب ایران، زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم) ملت ایران بر بنیاد پان ایرانیسم جمعیت آزادی مردم ایران و جمعیت ملی مبارزه با استعمار نیز اعلامیه‌هائی صادر کرده و مردم را برای شرکت در متینک دعوت کردند.
چندین اتومبیل حامل بلندگو در خیابانها براه افتاده و ضمن تشریح توطئه کودتاچیان مردم را دعوت میکردند که ساعت پنج بعد از ظهر برای پی بردن بنقشه کودتاچیان در میدان بهارستان حضور یابند.
از ساعت چهار بعد از ظهر مردم دسته دسته بطرف میدان بهارستان روان شدند. بطوریکه ساعت پنج بعد از ظهر میدان مملو از جمعیت بود:
نمایندگان احزاب ایران و پان‌ایرانیست و زحمتکشان بوسیله بلندگوئی که در قسمت شمالی میدان بهارستان (بالکون روزنامه کشور) قرار داشت شعارهائی میدادند که با فریادهای شرکت‌کنندگان در متینک تائید میشد.
محلیکه ناطقین قرار داشتند و همچنین اطراف میدان بهارستان با پرچمهای سه‌رنک و تصاویر بزرک دکتر مصدق زینت یافته بود . عده ای از تظاهرکنندگان نیز شعارها و عکسهائی از آقای دکتر مصدق و همچنین پرچمهای سه‌رنک ملی ایران که بر روی آن شعارهائی نیز نوشته شده بود در دست داشتند
شعارهائیکه در بین جمعیت بیشتر بچشم میخورد باینشرح بود.
«آمریکا و انگلیس بدانند که ملت ایران میخواهد خود بر خود حکومت کند» «اتحاد چرچیل و آیزنهاور کوچکترین اثری در تصمیم قاطع ملت ایران نخواهد داشت»
«باید هرچه زودتر کودتاچیان دستگیر و اعدام گردند» «مرگ بر دربار» و «پیروز باد مصدق رهبر انقلابی ملل شرق» و «درود بافسران جوانی که نطفه کودتا را در جنین خفه ساختند»
نظیر همین شعارها بوسیله بلند گوئی که در میدان بهارستان نصب شده بود داده میشد.
- در انتظار
با وجود آنکه عده‌ای در بشت میکرفون قرار داشتند و مرتبا اظهاراتی میکردند معهذا هیچگونه مطلبی که بر اطلاعات جمعیت بیفزاید تا ساعت ۴ و نیم ایراد نشده بود.
در این وقت اعلام شد که آقای دکتر سعید فاطمی نطقی ایراد خواهد کرد.
وی بعد از آنکه در پشت میکرفون قرار گرفت گفت مردم قرار بود ساعت ۵ صبح امروز دکتر محمد مصدق، دکتر فاطمی سرتیپ ریاحی و چند تن دیگر از سران جبهه ملی و وزرای کابینه در عشرت‌آباد اعدام شوند این نقشه شومی بود که از طرف توطئه‌گران علیه ملت ایران کشیده شده بود. دکتر سعید فاطمی بعد اضافه کرد در راس این کودتاچیان دربار قرار داشت
- ورود نمایندگان و وزراء
مقارن ساعت پنج بعد از ظهر بتدریج آقایان دکتر شایگان، مهندس زیرکزاده، دکتر فاطمی، مهندس حقشناس، جلالی، مهندس رضوی وارد میدان بهارستان شدند. هنگام ورود هر یک از آقایان مزبور جمعیت شعارهائی از قبیل «زنده باد فاطمی» «مرده باد بقائی» ، «زنده باد شایگان» «مرده باد کاشانی» میدادند و آنها را بر سر دست تا محلی که بلندگو قرار داشت میبردند.
در تمام مدت شعار «نه دربار نه مجلس مصدق پیروز است» قطع نمیشد.
در همین موقع خبر رفتن شاه و ملکه از ایران بوسیله بلندگو داده شد
بعد از آن نیز خبر انتشار اعلامیه دولت درباره انحلال مجلس پخش گردید.
- ورود جمعیت ملی مبارزه با استعمار
جمعیت ملی مبارزه با استعمار ابتدا اعلام کرده بود که متینک خود را در دروازه شمیران تشکیل خواهد داد وظاهرا این امر باین خاطر بود که ابتدا اجازه ورود بمیدان بهارستان بآنها داده نشده بود.
ولی بعدا بوسیله فوق‌العاده روزنامه بسوی آینده از اعضای جمعیت مزبور دعوت شده بود که ساعت پنج بعد از ظهر در میدان بهارستان حاضر گردند.
مقارن ساعت ۵ بعد از ظهر عده‌ای بصورت دمونستراسیون از طرف چاپخانه مجلس وارد میدان بهارستان شدند ولی مامورین انتظامات حزب زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم) مانع از ورود آنها بداخل جمعیت شدند و آنها نیز در جلو مجلس اجتماع کردند و شعارهائی هم میدادند
بعد از چند دقیقه تابلوی بزرگ جمعیت ملی مبارزه با استعمار از طرف خیابان شاه‌آباد ظاهر و معلوم شد اعضای این جمعیت از خیابان‌های مختلف بطرف چهارراه مخبرالدوله آمده و در آنجا بهم پیوستند و بصورت دمونستراسیون بطرف میدان بهارستان آمدند. ابتدا مامورین انتظامی از ورود آنها جلو گیری کردند ولی بعدا معلوم شد که با ورود آنها بمیدان بهارستان موافقت شده و بعد از مذاکراتی که بین سران آنها و مامورین انتظامی صورت گرفت قرار شد که آنها وارد میدان بهارستان شده منتها بطور مجزا در جلو مجلس قرار گیرند.
- راه برای عبور
از طرف مامورین انتظامی راهی در بین جمعیت باز شد و صفوف تظاهر کنندگان بدون هیچگونه تظاهری وارد میدان شدند و در جلو مجلس قرار گرفتند عبور صفوف ۱۲ نفری آنها از میان جمعیت ۵۰ دقیقه بطول انجامید
ابتدا افراد مزبور از دادن شعار خودداری میکردند ولی هر وقت اسمی بوسیله بلندگو از شاه بیان میآمد آنها فریاد میکشیدند «ما شاه نمیخواهیم»
جمعیت مزبور تا خاتمه متینک ملیون در میدان بهارستان توقف کردند و بعد بصورت دستجمعی و با صفهائی که قبلا تشکیل داده بودند بطرف میدان سپه حرکت کردند.
- شروع اظهارات ناطقین
احزاب و جمعیتهای طرفدار دولت همچنین بتظاهرات خود ادامه میدادند و بالاخره برنامه متینک اعلام و سخنرانی ها آغاز شد
- سخنرانی آقای جلالی
بسم الله الرحمن الرحیم
یریدون لیطفئو نور الله بافواههم والله متمم نوره ولو کره الکافرون
هموطنان عزیزم
| المنته لله که از این شعبده جستیم | ||||||
| جستیم و زهر رشته تزویر گستیم | ||||||
| گر زانکه ملامت‌گر ما شیوه دگر کرد | ||||||
| ما کوه صفت بر سر آن شیوه نشستیم | ||||||
بعد از جریان حادثه چنین اظهار داشتند: هم میهنان شریف میخواستند با کمال وقاحت پدر پیر ملت ایران را که پناگاه مبارزات سنگین سیاسی را در راه وطن پشت سر گذاشته و از میان طوفان حوادت همیشه پاک دامن و سرافراز بیرون آمده بازداشت کنند و بدست دژخیمان بسپارند و سپس چنین ادامه دادند خلاصه میخواستند بساط چپاول و تطاول شرکت سابق نفت را برقرار سازند ولی خدا نخواست و هوشیاری و پاسداری ملت رشید ایران از نهضت مقدس و بیداری دولت نقشه های پلیدشان را نقش بر آب کرد آنها رسوا شدند در حالیکه نهضت ملت ایران با تمام عظمت و در عین موفقیت براه خود ادامه میدهد
هم‌میهنان آنها در نقشه‌های سیاه و در حساب خود همه چیز را منظور داشته بودند ولی گویا نمیدانستند که خارج از اطاقهای دربسته و مخفی‌گاه های توطئه‌گران و کودتاچیان ملتی مصمم و ازخودگذشته بپاسبانی محصول خون فرزندان عزیز و شهیدان گرامی خود بیدار نشسته است.
فکر نمیکردند دکتر مصدق بچنین مردمی تکیه زده و از منبع فیاض و لایزال قدرتشان حمایت میشود
نمیخواستند بدانند که این عمال نفرت‌انگیز فقط گور نابودی خود آن ها را میکنند، نمیخواستند بدانند که در قرن بیستم زندگی میکنند و در این قرن اگر پایه‌های قدرت و حکومت بر دوش مردم استوار نباشد در پرتو سرنیزه‌های براق پایدار نخواهد بود در حالیکه نهضت ملی ما در قلوب اکثریت قریب باتفاق نظامیان ریشه دوانده و هیچگاه آنها همگامی و همراهی خود را با ملت فراموش نمیکنند فکر کودتا بسیار نپخته و خام است و خیانت چند نفر منحرف و خاطی را نباید بحساب افسران و سربازان نجیب ایران گذاشت
امکان کودتا در ایران آن روز وجود داشت که ملت ایران پرچمدار مبارزه شرق شناخته نشده بود
هم وطنان
فراکسیون سابق نهضت ملی لازم دید در این دقایق بحرانی و لحظات حساس مثل همیشه ملت ایران را در جریان حوادث نگهدارد و به اهمیت موقع یادآور شود.
دکتر مصدق و رهبران نهضت ملی فقط بشما تکیه دارند و با اعتماد و ایمان بنیروی عظیم شما باستقبال حوادت بزرک میروند و بتوفیق خداوند بر این دسائس غلبه خواهند کرد.
ولی حالا که می‌بیند دشمن حیله‌گر بیکار نیست و هر زمان بنحوی باستقلال و آزادی ما سوء قصد می نماید باید بیدارتر از همیشه و با کمال هشیاری مراقب و مواظب اوضاع باشید و بدانید هیچگاه عدالت اجتماعی و استقلال ملی بدون فداکاری بدست نیامده ست.
ما بمردم جهان اعلام میکنیم که استعمارگران با دست مزدوران و دست نشاندگان می خواستند علی رغم نصوص منشور ملل متفق حکومت سیاه دیکتاتوری درست کنند ما به بشریت آگاه مخصوصا ملل اروپا که از شراره های جنگ دو بار خرمن هستی‌شان سوخته است و فریاد سوگواران و عزادارانشان هنوز فضای اروپا را پر کرده است خاطرنشان میکنیم که نهضت اصیل ملی ما مستقل و فقط ناشی از حس استقلال طلبی ملت ایران است و توطئه علیه نهضت ملی ایران اخلال در سلامت و صلح جهانی تلقی خواهد شد.
- هم میهنان!
این روزها از آن لحظات تاریخی میتواند باشد که گاه گاه در سرنوشت و زندگی ملل پیدا میشود که ممکن است آغاز فصل جدید حیات اجتماعی باشد سعی کنیم همانطور که امواج حوادث را از سر گذرانده‌ایم از روی دسایس گوناگون و توطئه‌های رنگارنگ گذشته‌ایم خود را شایسته و لایق وراثت افتخارات کهن نشان بدهیم.
یقینا این نهضت مقدس که انفاس قدسیه اولیاء دین و خون شهیدان راه حق و عدالت وثیقه پیروزی آن است از میان توطئه‌ها که راه خود را بسوی موفقیت خواهد گشود و ننگ و رسوائی نصیب کسانی خواهد بود که بقصد کار شکنی در راه نهضت ملی سنگ‌اندازی میکنند.
از خداوند بزرگ میخواهیم که ملت را موفق و دشمنان ایران را رو سیاه گرداند.
- نطق دکتر شایگان
پس از بیانات آقای جلالی موسوی آقای دکتر شایگان به پشت بلندگو آمدند مردم برای دکتر شایگان کف های فراوان زدند و شدیدا ابراز احساسات کردند و دکتر شایگان پس از ساکت شدن جمعیت گفت:
درود بهموطنان عزیز گرامی - بمردم رشید تهران
برادران عزیز امروز یکی از روزهای بزرگ تاریخی نهضت ملی ایران است بایستی همگی هوشیار باشید و بعرایض ما توجه نمائید.
در لحظات سخت هوشیاری و بیداری و توجه بنظم و امنیت عمومی که از طرف افراد ملت ابراز میشود بهترین کمک بموفقیت نهضت است و امروز بیش از هر چیز این توجه را از شما خواستاریم.
پس از این باید چند کلمه از تاریخ نهضت ملی ایران بعرض شما برسانم یکی از اصول مسلم حقوق بین‌الملل عمومی این است که هر ملتی حق دارد صنایع خود را ملی کند یعنی اختیار این صنعت را از افراد بگیرد و بدست دولت که نماینده ملت است بدهد.
سپس دکتر شایگان اشاره بملی کردن صنایع در کشورهای دیگر کرد و از نفوذ دستگاه انگلیس در مملکت ما هنگام وجود شرکت غاصب نفت سپس نهضت ملت ایران، بیرون راندن شرکت، بستن سفارت و کنسولگری انگلیس‌ها سخن گفت و چنین ادامه داد: برای رفع این مصیبت عظمی ملت ایران قیام کرد و بحمدالله بهمت مردانه شما عملی شد شرکت غاصب نفت از ایران بیرون شد متعاقب آن کنسولگریهای سفارت انگلیس را از ایران برچیدند در این مبارزه عظیم البته آنها ساکت نمی‌نشستند و میخواستند وضع سابق را مجددا برقرار کنند.
شما شاهد گربه رقصانی‌ها بودید شما دیدید که کار را بآنجا کشاندند که عده‌ای مستضعف را که ابتدا در صف مبارزه بودند با خود همراه کردند و هر قدر میتوانستند در کار دولت ملی اخلال کردند برای جلوگیری از این کارها دکتر مصدق (کف زدنهای شدید مردم و فریادهای مصدق پیروز است) بسیاری شما موفق شد این موانع را یکی یکی از میان بردارد - اجانب میخواستند از بعضی قوای دولتی و غیر مسئول علیه دولت استفاده کنند نمایندگان شما و شخص دکتر مصدق میدانستند که بیگانگان بهر مقام متشبث می‌شوند.
دکتر مصدق میدانست که بیگانگان بخصوص مقاماتی که احتمال دارد ملت ایران بآنها احترام کند دست دراز خواهند کرد و بآن مقامات متوسل شده آنها را تحت تاثیر قرار میدهند و بوسیله آنها نهضت ملی را در این مملکت میکشند آنها سعی کردند که دربار را در مقابل نهضت ملی علم کنند (فریادهای شدید مرده باد دربار بلند شد) دکتر مصدق و نمایندگان نهضت ملی آنچه در قوه داشتند بفعل آوردند که این اشتباه را رفع کنند و نگذارند دربار در مقابل ملت قرار گیرد.
سیاست دکتر مصدق که شاه مشروطه در چهاردیوار قانون اساسی محدود باشد و دخالتی در کارهای مملکت نکند برای اینکه دخالت شاه در مملکت وضع مملکت را مختل میکرد و بمشروطیت لطمه میخورد.
اگر دکتر مصدق و نمایندگان نهضت ملی اصرار داشتند شاه محدود در قانون اساسی شود و گزارش هیئت هشت نفری را تنظیم کردند برای این بود که ملت ایران میخواست آنکسی که قدر ندانست در این مملکت سلطنت کند ولی حکومت نکند اجانب دیدند اگر نهضت ملی ایران نضج گیرد، اگر دولت ملی سرکار بماند پیشرفت آنها میسر نیست.
برادران! یک نکته کوچک را که کشمکش بین ملیون و دربار بود بعرض میرسانم. بعد از وقایعی که بخاطر دارید و پس از اقدامات ناشایسته‌ئی که از طرف اطرافیان دربار شد خود دربار تصمیم گرفت برای اینکه مردم فجایع اعمال دربار را فراموش کنند مسافرتی بخارج برود مردم ایران، دوستان عزیز این حرف از مصنوعات بنده نیست از آنست که برای العین دیده‌ام.
نمایندگان نهضت ملی در دربار بودند از طرف یکی از درباریان یعنی از طرف وزیر دربار بطور نجوا گفتند شما چطور صلاح میدانید که اعلیحضرت همایونی (فریاد مرده باد از مردم بلند شد) مسافرتی بخارج بکنند نمایندگان نهضت ملی با کمال ادب بعرض ایشان رساندیم که ما نمیخواهیم تعیین تکلیف کنیم (مردم فریاد میزدند ما شاه نمیخواهیم ما شاه نمیخواهیم)
دکتر شایگان گفت البته اراده اراده مردم است
مردم ایران، نمایندگان شما آنچه وظیفه داشتند انجام دادند که شاه متوجه وظائف خود شود ولی نتیجه نداد و هر آن در صدد اضمحلال نهضت ملی برآمد
این سفر مصلحتی را بهانه کردند و آن غوغای عجیب را بپا کردند. اگر بخواهم مخالفت‌ها، کارشکنی‌ها و مخالفت‌هائی را که از طرف دربار (مرده باد شاه و ما شاه نمیخواهیم از مردم شنیده میشد) برای اینکه از قضیه مستحضر شوید اینک مختصری درباره وقایع اخیر صحبت میکنم
از ۴ روز پیش خارجیها و ایادی داخلی آنها در صدد برآمدند که دکتر مصدق را توقیف و سران نهضت ملی را توقیف کنند این بیچاره‌ها تصور میکنند با از میان برداشتن نمایندگان شما دست از مبارزه برخواهید داشت (جمعیت ابدا، ابدا) زهی تصور باطل زهی خیال محال - جان صدها هزار نفر امثال ما فدای شما بشود - این اقدامات تاثیری بنهضت ملت ایران ننموده است ولی همیشه اقدامات آنها با ناکامی تمام میشود میخواستند بوسیله گارد سلطنتی که برای حفظ جان سلطان وقت از طرف دولت گماشته شده بود، دولت ملی را ساقط کنند (مرده باد) نقشه این بود که ابتدا عده ای بخانه پیشوای محبوب ما بروند و او را توقیف کنند (مرده باد) عده‌ای دیگر به ستاد بروند و رئیس ستاد را توقیف کنند عده‌ای دیگر بخانه یکان یکان افراد فراکسیون نهضت ملی بروند و آنها را توقیف کنند، خداوند نخواست، خداوند چنان هشیاری به دکتر مصدق داده که از ۵ روز قبل از نقشه خائنانه آنها مطلع بود، پیشوای شما این مسائل را میدانست بحمدالله پیش از اینکه آنها موفق شوند در ظرف ۲۶ دقیقه تمام آن افراد تحت نظر و توقیف دولت در آمدند، هموطنان عزیز درست توجه کنند، قرار بر این بود که اگر بوسیله این ایادی خائن این توطئه خائنانه به‌نتیجه برسد رادیوی تهران را امروز بکلی ساکت نگهدارند چرا؟ بدلیل اینکه اگر رادیو ساکت میماند و اگر آنها مطلع میشدند که در تهران چه اتفاقاتی افتاده است آنها نظرشان این بود که در رادیو صحبت نکنند زیرا هر چه میگفتند علیه دکتر مصدق عکس‌العمل آن فوق‌العاده می بود در ثانی این علامتی بود برای شاه مملکت (جمعیت - مرده باد شاه) به‌بینید این توطئه بنتیجه رسیده است یا نه، مطلب بسیار مهم و اساسی مطلبی است که شما ملت ایران باید در آن باب تصمیم بگیرید از شما نظر میخواهیم، آقایان هموطنان عزیز نظر این بود اگر رادیو تهران ساکت بماند و علامت این باشد که کودتا انجام شده شاه یکسره بتهران بیاید و ملیون را تارومار کنند
ولی طالع ملت ایران نگذاشت که این توطئه ضدملی انجام شود وقتیکه همه آنها در رامسر یا کلاردشت مترصد بودند که رادیو تهران ساکت باشد، رادیو خبر داد که ملیون بر توطئه‌کنندگان غلبه کرده اند (ابراز احساسات شدید جمعیت) سفر تهران تغییر جهت داد متاعی که باید بتهران بیاید بقول آن شاعر... متاع تهران به بغداد رفت. (ابراز احساسات شدید جمعیت) ملت ایران باز بیدار شد و بکوری چشم بیگانگان، بیگانه‌پرستان شکست خوردند بیگانگان دانستند که با احساسات ملی ما نمی‌توانند مخالف کنند. اینک ما نمایندگان نهضت ملی از دولت تقاضا میکنیم همانطور که اراده شما است تقاضای ما اینست که دولت هوشیار ملی خود را شورای سلطنتی تشکیل دهد.
(در این موقع جمعیت فریاد کرد ما شاه نمیخواهیم ما شاه نمیخواهیم)
دکتر شایگان ادامه داد.
و تکلیف آتیه مملکت را تعین کند شما را بخدا میسپارم و دامنه سخن را برفیق عزیزم زیرکزاده میدهم
- نطق مهندس زیرکزاده
پس از آقای دکتر شایگان آقای مهندس زیرکزاده پشت بلندگو قرار گرفت و نطق زیر را ایراد کرد:
آفرین بر طالع بلند ملت ایران هر چه دشمن بیشتر نیرنگ بکار میبرد طالع بلند مردم ایران افتضاح دشمناش را بیشتر میکند.
کودتای مفتضح پریشب در دنبال دسیسه‌های قبل بجایی نرسید و یکبار دیگر ملت ایران پیروز و فاتح بیرون آمد
ولی هموطنان عزیز آیا حق و انصاف نیست که این کودتاچیان شکست بخورند مگر ملت ایران چه گفته است مگر جز احقاق حق خود چیزی خواسته است. آیا فرار از زنجیر استعمار جرم است؟ آیا اگر ملتی بگوید که من میخواهم سرنوشت خودم را در دست بگیرم گناهی مرتکب شده است؟ اگر قطع ید نوکران خارجی و کوتاه کردن دست دزدان و غارتگران داخلی خواسته طبیعی ملتها است پس چرا با ملتی که در راه چنین خواسته‌هائی قدم بر می دارد سر جنک دارند.
چرا در راه انجام این آرزوهای ملت ایران این همه سنگ میاندازند آیا حقا و انصافا چنین مردمانی مستحق شکست نیستند؟
مگر دکتر مصدق پیشوای مردم ایران چه کرده است؟ آیا برخلاف منویات مردم قدمی برداشته؟ آیا با خارجی ساخته و یا بغارت اموال مردم پرداخته است؟ آیا حقا و انصافا آنها که با حکومت ملی دکتر مصدق سرجنگ دارند کمک بخارجی نکرده و در نتیجه مستحق شکست نیستند
آری باید شکست بخورند و پی در پی هم شکست خوردند ولی اگر توطئه‌های متوالی آنها ملت ایران و راد چار دردسر و زحمت کرد اگر فتح نهائی ما را مشکل‌تر ساخت ولی در مقابل کشاکش جنک‌طلبی از دشمنان دغل مجبور بخودنمائی شدند.
آنها که ظاهرا دور از معرکه بوده و در حقیقت محرک اصلی تمام تحریکات ملی بودند هر روز بیشتر خود را معرفی کردند تا بالاخره مجبور شدند ماسکها را برداشته علنا داخل در میدان مبارزه با ملت ایران گردند و مثل تمام آنهائی که در مقابل ملت ایستادند خورد شوند.
همانطوریکه جوان‌ها با ورزش و با تمرینهای سخت ورزیده و قویتر میگردند، همانطور هم ملتها در مبارزه نیروی بیشتری کسب کرده و هر قدر موانعی که در سر راهشان است قویتر میباشد از رفع آن منافع بیشتر میبرند
ولی هموطنان عزیز از طالع بزرگ خود، از وجود رهبری مانند دکتر محمد مصدق، از احساسات ملی بیمانندی که اکنون سراسر مملکت را گرفته است باید حداکثر استفاده را بکنیم باید در کارهای خود قاطعیت داشته باشیم، باید تذبذب را کنار بگذاریم باید بانشاءالله اینطور خواهد بود، شاید عوض شوند، ممکن است اشتباه کرده باشند، اطرافیان فریب داده‌اند خاتمه دهیم و هر کس را از عملش قضاوت کنیم.
ما در یک مرحله بزرگ تاریخ خود هستیم، دو راهی که در مقابل ما است یکی بنیستی و دیگری بعظمت ما را میکشاند، راه عظمت و بزرگی را انتخاب کنیم و با هدف پشت پا بدوران بیچارگیها و بدبختیها بزنیم.
هموطنان عزیز - دولتی که شما در ۳۰ تیر ۳۱ بر سر کار آوردید و تا کنون علیرغم تمام دسایس بر سر کار گذاشته اید بیشتر از همه وقت این دولت بکمک شما محتاج است.
باو کمک بکنید برای اینکه دولت شماست، برای اینکه بنفع شما کار میکند، برای اینکه مظهر تمایلات شما است.
باو کمک کنید چون دشمنان شما دشمن او هستند چون آنها که شما را خوار و ضعیف میخواهند در سرنگونی دولت او میکوشند.
یقین است که شما همچنان از دولت خود پشتیبانی خواهید کرد ولی مسلم است که این پشتیبانی مفهوم معینی دارد معنی این پشتیبانی اینست که ملت ایران نوکران خارجی را در هر مقامیکه باشد از خود میراند و تکیه ببازوی توانای جوانان خود و مطمئن برشد سیاسی افراد خود در مقابل دشمنان دیرینه ملک و مملکت بدون تزلزل ایستاده است.
و در هر پیش‌آمد راهی که مناسب است اتخاذ خواهد کرد کودتائی کردند و شکست خوردند و بخارج پناه بردند که سرنوشت آنها چه خواهد بود اکنون مورد بحث ما نیست آنچه موضوع روز است رفتار ما و طرز عمل ما میباشد نیروی ملت ایران علت اصلی پیروزیهای ما است و تا ملت ایران متحد و متفق زندگی میکند رفتار این و آن تاثیری نخواهد داشت.
ما راه خود را میپیمائیم و آنها که در جهت مخالف ما میخواهند قدم بردارند با ما نیستند و ما زندگی خود را بدون آنها ادامه میدهیم حساب گذشته را هم خوب داریم و در بنای فردا رفتار دیروز را در نظر میگیریم. دولت ملی ما باید فورا رفته‌ها را رفته معرفی کند و مقام قانونی بجای آنها مستقر سازد و شاه را مستعفی اعلام و شورای سلطنتی تشکیل دهد.
ملت ایران راه فتح و پیروزی اتحاد شما و علاقه شما بامور مملکتی است تا اینراه را بپیمائیم پیروزی در دنبال پیروزی خواهیم داشت و از خداوند متعال خواهانیم که همیشه ما را در اینراه نگاه دارد
| جاوید باد ایران |
- نطق دکتر فاطمی
در این موقع آقای دکتر فاطمی وزیر امور خارجه در میان ابراز احساسات و کف زدن های شدید مردم پشت بلندگو قرار گرفت و این نطق را ایراد کرد:
مردم قهرمان تهران، تعظیم باحساسات پاک شما؛ تعظیم بوفاداری و ثبات شما. شما مردم قهرمان تهران موجب این اوضاع هستید، شما مردم تهران پیشقدم و پیشاهنگ نهضت ملی ایران بودید شما اولین مرتبه از همین میدان بهارستان فریاد برآوردید و هموطنان شهرستانی خود را متوجه حقوق از دست رفته خود کردید هموطنان عزیز وضع مزاجی من طوری نیست که بتوانم زیاد صحبت کنم (در این موقع دکتر فاطمی چند لحظه از سخن باز ایستاد) ولی در مقابل احساسات پاک، احساسات صمیمانه و سرشار شما چاره‌ای نداشته‌ام از اینکه برای عرض تشکر و تعظیم پشت میکرفون قرار بگیرم.
هموطنان، چو تیره شود مرد را روزگار، همه آن کند کش نیاید بکار.
هموطنان دیشب وقتی شصت تیر گارد شاهنشاهی (از طرف مردم فریاد مرده باد بلند شد) بطرف من نشانه روی میکرد من چون باراده شما به شهامت عقیده شما ایمان کامل داشتم میدانستم که نهضت ملی نخواهد مرد (ابراز احساسات شدید و فریادهای مصدق پیروز است )
هموطنان فرزند آن پدری که قرارداد ۱۹۳۳ را شصت سال تمدید کرد میخواست نهضت شما را از میان ببرد پدرش بیست سال عامل کمپانی نفت جنوب بود و چهل سال دیگر را برای پسرش گذاشت
هموطنان امروز وظیفه شما حساس تر و مشکل‌تر از هر روز است امروز باید نشان دهید ملتی هستید که روی پای خود می‌ایستید و هر مانع هر که باشد از میان بر میدارید.
به آنها که میگویند نهضت شما رنگ خارجی دارد بگوئید ملت ایران برای نفوذ خارجی بقدر پشیزی ارزش قائل نیست برای شما آنکه خارج از مرز شماست خارجی است برای شما استعمار سیاه و سفید، استعمار سیاه و سرخ علی السویه است.
هموطنان جنایات دربار پهلوی روی جنایات ملک فاروق را سفید کرد هموطنان اسلحه‌ایکه بقیمت عرق جبین و خون شما تهیه شده بود فرزند عاقد قرارداد ۱۹۳۳ میخواست علیه نهضت شما بکار اندازد.
(فریادهای ما شاه نمیخواهیم، ما شاه نمیخواهیم از جمعیت بلند شد) هموطنان - خائن همیشه خائف است.
روزیکه صدای رادیو تهران بلند شد، آن دقیقه‌ای که گفت نقشه کودتای اجنبی تو، ای خائن! نقش بر آب شد راه اولین سفارتی را که انگلستان دارد در پیش گرفت (فریاد های مرده باد)
هموطنان - امروز روزی است که فرد فرد شما سرباز بیدار وطن باید باشید.
امروز شما آمدید و یک بساط ننگین را که یک کلنل انگلیسی ۳۲ سال پیش برای ایران، برای حفظ منافع انگلستان گذاشت واژگون و سرنگون کردید.
امروز شما باید دست بدست فرزند رشید وطن دکتر محمد مصدق (فریادهای شدید زنده باد مصدق، مصدق پیروز است همراه با کف زدنهای ممتد مانند موجی جمعیت را فرا گرفت) بدهید و برای ایران ایران آباد، ایران دور از تحریکات اجنبی طرح آینده بریزید، هموطنان شکر خدا را که آخرین پایگاه سی ساله نفوذ انگلستان یعنی دربار ننگین پهلوی آنچنان منهدم شد که جز اراده شما اراده دیگر نمی‌توانست بدون آنکه خون از دماغ کسی بریزد این کانون فساد، این کانون ننگ را منهدم کند
هموطنان وظیفه سنگین این دقایق بحرانی را فراموش نکنید و از همین دقیقه که در اینجا هستید و از آن دقیقه که اینجا را ترک میکنید مواظب و بیدارتر از همیشه باشد.
خدای ایران بزرگ است، خدای ایران نخواست نهضت شما واژگون شود. فرزند پهلوی عاقد قرارداد ۳۳ میخواست بجنگ خدا برود، میخواست بجنگ ملت، بحنگ اجتماع که نمونه عالیترین مظهر اراده خدائی است برود، خدای ایران او را بزمین زد خدای بزرگ وطن نگهدار و نگهبان شما باشد. (کف زدنها و هوراهای ممتد)
- مهندس رضوی
هموطنان عزیز من باز هم وقایع و حوادث ما را بر آن داشت که از شما مردم غیور و رشید تهران تقاضای حضور در این میدان تاریخی را بنمائیم همانطور که میدانید ما هرگز برای خودمان موجودیت و شخصیتی را خارج از اراده و خواست ملت ایران نخواسته و افتخار داریم که همواره سربلندی و سرافرازی شما مردم غیور ایران را هدف خود قرار دهیم.
دیشب در پایتخت کشور یکی از نقشه‌های ارتجاعی بمعرض آزمایش گذاشته شد و سعی کردند عده‌ای نظامی و افسر را وادار به عملیات قدرت‌نمائی و دیکتاتور تراشی بنمایند. بحمدالله بمنظور خود نائل نشدند.
هموطنان من امروز دیگر اراده یک نفر هر کسی که باشد سرنوشت مملکت را نمیتواند تغییر دهد امروز اراده ملت ایران بصورت نهضت ملی ظاهر شده و ارابه سیاست مملکت را در دست دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر سالخورده و با تدبیر ما قرار داده است و هیچ قوه‌ای نیز جز اراده و خواست ملت ایران در سرنوشت مملکت تاثیر ندارد.
اکنون که ما استقلال حقیقی خود را بدست آورده‌ایم دیگر تحریکات بیگانگان و عمال آنها نمیتواند چرخ مملکت را از گردش باز دارد
آقای مهندس رضوی بعد از بیان اظهارات بی‌اساس و بهانه‌های خائنین مخالفین و منافقین به بیانات خود چنین ادامه دادند
اما تکلیف مملکت اکنون که پادشاه از کشور خارج شده است بوسیله دولت باید تعیین گردد و برای شما مردم رشید در این جا وظایف حساس‌تری هست و آن توجه کامل بمصالح کشور است و من فقط بهمین مختصر قناعت می کنم و همین قدر مجددا میگویم که کمال مطلوب ما آن است که استقلال سیاسی و اقتصادی کامل ملت ایران تامین گردد.
آقای مهندس در اینجا اشاره بوضع طبقاتی نمودند و سپس چنین اظهار داشتند:
خلاصه آنکه امروز ما از دولت میخواهیم که اولا انفصال پادشاهی که پشت بملت ایران کرده و با این اقدام خود عملا سعی کرده است از منافع خارجیها حمایت کند بملت ایران اعلام گردد.
ثانیا در بالا بردن وسائل معاش طبقات ایران کوشش عملی و حقیقی بکار برده و بالاخره با نهایت قدرت حکومت کرده مخالفان نهضت ملی را از هر دسته و طبقه که باشند سرکوبی نماید.
اکنونکه مجلس دوره هفدهم بآراء آزاد مردم منحل شده است و عهده دولت است که هر چه زودتر اصلاحات لازم را در قانون انتخابات بعمل آورد و وسائل انتخابات مجلس ۱۸ را فراهم سازد.
- تظاهرات در خیابانها
بعد از ختم متینک عده‌ای از تظاهر کنندگان متفرق شدند و اعضای حزب زحمتکشان (نیروی سوم) صفوف تشکیل داده و از طریق شاه‌آباد بطرف خیابان استانبول حرکت کردند. در بین راه نیز شعارهائی از قبیل «مرگ بر کودتاچیان خائن» «مرگ بر دربار» می دادند و عده‌ای نیز همین شمارها را با قلم مو و روغن سیاه بر روی آسفالت می نوشتند در این موقع خیابان شاه‌آباد و اسلامبول وضع عجیبی داشت عده‌ای می‌رقصیدند و عده‌ای هم کف زنان میخواندند. خیابان از جمعیت پر بود
چند اتوبوس نیز در حرکت بود عده‌ای بر روی سقف آنها سوار شده و رقص‌کنان اشعاری علیه شاه و دربار میخواندند
عده ای دیگر نیز آقای کریمپور
شیرازی مدیر روزنامه شورش را سر دست بلند کرده و از میدان بهارستان تا استانبول و بعدا تا میدان سپه آوردند ایشان مرتبا برای جمعیت نطق میکرد و شعارهائی میداد و شعری هم که سروده بود برای تظاهر کنندگان میخواند.
- در میدان سپه
افراد وابسته بجمعیت مبارزه با استعمار پس از ترک میدان بهارستان از طریق سرچشمه، خیابان چراغ برق وارد میدان سپه شدند و بلافاصله چند تن از سران آنها در بالکون شهرداری رفته و تابلوی جمعیت خود را در پائین ساعت شهرداری نصب کرده بلندگوئی در آنجا قرار دادند و ابتدا آقای قدوه نطقی ایراد کرد و سپس اتابیکی شعری از عشقی خواند و بعد آقای خاشع قطعنامه متینک را قرائت کرد.
در قطعنامه متینک اعدام کلیه کودتاچیان تشکیل مجلس موسسان و محاکمه شاه تقاضا شده بود.
بعد از اعلام ختم میتنک تظاهرکنندگان دست بتظاهرات شدیدی زده و ابتدا قصد داشتند مجسمه شاه سابق را از میدان سپه پایین بیندازند و بطوریکه گفته میشد وسائلی نیز برای این منظور تهیه کرده بودند اما از طرف مقامات مربوطه قبلا مامورینی در اطراف مجسمه گمارده شد بودند و آنها مانع از این کار شدند.
تظاهرکنندگان ضمنا بحوزه صنعتی‌زاده که مجسمه‌های زیادی از شاه در آنجا بود حمله کرد
تظاهر کنندگان مدت یکساعت در حال خواندن و رقصیدن بودند
مقارن ساعت ۵ر۹ عده‌ای از تظاهر کنندگان بخیابان استانبول و نادری آمده و بملیون ملحق شدند. و مجددا بنای خواندن و رقصیدن را گذاشتند اینوضع در اکثر خیابانها تا مقارن ساعت ۱۱ شب ادامه داشت
- متن قطعنامه متینگ دیروز
ما شرکت‌کنندگان در متینگ روز یک‌شنبه ۲۵ مرداد ماه ۱۳۳۲ در میدان بهارستان به پیروی از افکار ملت ایران موارد ذیل را تصویب مینمائیم:
۱ - چون توطئه کودتای جنایت کارانه نیمه‌شب ۲۵ر۵ر۳۲ بدستور بیگانگان برای سقوط حکومت ملی دکتر محمد مصدق و از بین بردن نهضت مقدس ملت ایران بوجود آمده از دولت ملی خود میخواهیم تا هر چه زودتر مسببین و محرکین و عاملین را بشدید ترین مجازات قانونی محکوم نماید.
۲- از دولت ملی دکتر مصدق مصرا خواهانیم تا هر چه زودتر بتشکیل محکمه ملی اقدام و خیانتکاران به نهضت ملی ایران را مجازات نماید
۳- چون شاه فراری است از دولت ملی میخواهیم که فورا بتشکیل شورای سلطنتی اقدام و با نهایت قوت و قدرت به تکالیف قانونی خود قیام نماید