کیهان/شماره ۱۰۶۴۲/بازرگان: نظام موجود را به هوای نظامی که جانشینش نشده بر هم نزنید
بازرگان: نظام موجود را به هوای نظامی که جانشینش نشده بر هم نزنید
قسمتی از سخنان رادیو تلویزیونی مهندس مهدی بازرگان در شماره دیروز کیهان چاپ شد. در زیر بقیه این نطق را می‌خوانید:
نظام موجود را به هوای نظامی که هنوز جانشینش نشده و ساخته نشده بر هم نزنید. هر سیستمی و هر دولتی در روابط بین انسانها باید مبتنی و متکی بر یک اصول و مقرراتی باشد آیت‌الله خمینی در آن مجلس معرفی بنده و ماوریت باین نکته خیلی مهم و اساسی اشاره کردند که قانون اساسی قدیم ملاک عمل و مبنای کار ما است منهای آنچه به سلطنت مربوط است.
در این دولت موقت هم این قانون اساسی و قوانین و مقررات و نظامات قبلی مادام که تغییر صحیح و تغییر مصوب پیدا نکرده برای ما هم تصویب کننده و جانشین مجلسین و شورای انقلاب است. مادامی که قطعیت پیدا نکرده تدوین و تصویت نشده، همان نظام را ما باید رعایت کنیم و البته هر جا لازم شد پیشنهاد میکنیم یک قسمت پیشنهادها جزئی است و اموری که انجام میشود، این قسمت‌های دیگر که انقلابی است در آن طرحها وارد میشود. این شرط اول است.
شرط دوم همه این کارها که از مرحله واثق است انجام میدهیم. ولی میخواهیم منظم و عادلانه باشد، اصولی باشد و منطقی انجام گیرد.
این مسئله واژگونی نظام اداری و مشکلی که عرض کردم با آن مواجه هستیم، میگویند در ادارات، کارخانجات و مدارس و دستگاهها باید حاکم دار و ندار همین کمیته‌های اعتصاب‌کنندگان باشند یا شوراهای منتخب مراتب‌هائی، آنها دور هم جمع بشوند آنها تکلیف معین بکنند روسا و معاونین را معین نمایند.
البته این را نگفتند. ولی منطقا این طرز فکر تا آنجا میرسد که وقتی روسا را معین کردند روی همان منطق و با همان دلیل روسا باید معاونین را معین کنند، معاونین هم باید وزراء را معین کنند و وزراء هم نخست‌وزیر را معین کنند و نخست‌وزیر هم رهبر انقلاب را معین بکند!
این طرز فکر در آخر اینطوری از آب در می‌آید و جای توقف ندارد. اگر این منطق صحیح باشد و یعنی همانطور که عرض کردم نظام معکوس از پائین به بالا، البته فرض هم میکنیم که این کمیته‌های اعتصاب کماکان خودشان را بعنوان نمایندگان کمیته‌های انقلاب معرفی میکنند یا نمایندگان شوراها بصورت صحیح دموکراتیک واقعی همگانی صورت گرفته باشد. این طرح انقلاب باید به همان کمیسیونهای وابسته به وزیر مشاور برای طرحهای انقلابی برود و آنجا مطالعه اساسی بشود . اما فعلا در حال حاضر همانطور که عرض کردم عینا باین ترتیب قابل اجرا نیست و تا آنجا که بنده اطلاع دارم برخلاف موازین و کلیه نظام‌ها و اصول اداری دولتی است. چه اصول اداری و مدیریت در نظامهای استبدادی و فاشیستی و دیکتاتوری و چه در نظامهای شورائی و دموکراتیک و حتی کمونیستی. هیچ جا بنده اطلاع ندارم و ندیده‌ام که نظام مدیریت از پائین به بالا وجود ندارد و قابل قبول نیست چون مدیریت توام با مسئولیت است و مسئولیت هم باید توام با اختیار باشد مسئولیت با تحمیل صورت نمی‌گیرد.
سوم اینست که همان مجلس و همان دستگاهها نظارت بر اعمال این دولت میکنند پس حق حاکمیت و مدیریت و نظارت و صاحب اختیار بودن و نظارت امت - ملت - خلق - توده هر چه اسمش را بگذارید وجود دارد. ولی این یکدفعه میرود بالا بعد از بالا به پائین یک سیستم همراه با مسئولیت و اختیار و دستور است.
منتها دستوری است که روی آن نظارت میشود و روی آن کنترل میشود و در برابر باز همان مقامات مسئول است.