پرش به محتوا

لاهوتی (قطعه‌ها و منظومه‌ها)/کاخ کرمل

از ویکی‌نبشته

{{ عنوان=لاهوتی(قطعه ها و منظومه ها) |موُلف=ابوالقاسم لاهوتی |قسمت=کاخ کرمل |قبلی |بعدی |یادداشت }}

منتخب از چاپ ۱۹۴۶ مسکو توسط اداره نشریات به زبان های خارجی

   
  تا چند کنی گریه بر مسند نوشروان؟  
  در قصر کرمل، ایدل، اسرار نهان بر خوان.  
  این قصر که می بینی بر روی تو میخندد،  
  بر کشتهٔ مظلومان بسیار شده گریان.  
  در داخل هر دیوار با دیدهٔ سر بنگر -  
  پیکر بسر پیکر، ستخوان به سر ستخوان.  
  از خون دل خلقست هر نقش در این گنبد،  
  خاک تن مزدور است هر خشت در این ایوان.  
  از آه شهیدانست هردود در آن بر پا،  
  از اشک یتیمانست هر دُر که در آن غلطان.  
  دربار ستم بود این، با دیده عبرت بین،  
  زیر پی هر پا یه خون دو هزار انسان.  
  اینجا که پر از شادیست، سر منزل آزادیست،  
  ز این پیش بچشم ما بُد زشت تر از زندان.  
  امروز عدالتگاه، دیروز ستمخانه،  
  دیروز پر از لعنت، امروز پر از غفران.  
  اینجا و مداین را مزدور بپا کرده است،  
  این قصر رومانف شد، آن مسند بن ساسان.  
  تا پایهٔ هر برجی زاین کاخ شود آباد،  
  صد سلسله شد معدوم، صد ناحیه شد ویران.  
  ز اینجاست که میگردید هر روز، بنفع شاه،  
  بر قتل دو صد مزدور امضای دو صد فرمان.  
   
  تنها نه همین اینجاست کز خون بشر بر پاست.  
  بنیان وی از بیداد، ارکان وی از عدوان،  
  هستند بدین منوال دارای همین احوال  
  گر قصر بریطانیست یا قلعه واتیکان.  
  از رنج کشاورز است آسایش هر دارا،  
  از کوشش مزدور است سرمایهٔ بازرگان.  
  ای دیدهٔ بیننده، غافل منگر اینجا،  
  اشک است در این پایه، خونست در این پایان.  
  دندانهٔ هر برجی چشمی است که میگرید  
  بر ما تم مزدوران، بر ذلت دهقانان.  
  تا منظر این در گاه دلخواه شهان گردد،  
  چندین تن مظلومان افتاده در آن بیجان.  
  بسیار ستمکاران از رنجبران کشتند،  
  تا آنکه در این ایوان راحت بکند سلطان.  
  و آنانکه بخون دل این کاخ بپا کردند،  
  یک آب ننوشید ند با راحت جان در آن.  
  در نقشهٔ این خانه مرگ فقرا شد طرح،  
  معمار ستم چون ریخت شالودهٔ این بنیان.  
  ز اینجاست که جاری بود خونهای ستمکشها،  
  ز اینجاست که مجرا بود احکام ستمکاران.  
  آواره از آن زارع، بیچاره از آن مزدور،  
  سر گشته از آن توران، ویرانه از آن ایران.  
  تا ساحت این ایوان خا لی ز الم ماند،  
  پر بود به هر شهری از رنجبران زندان.  
  هر لحظه بیاد آرد از پیکر مصلوبی  
  گردیده هر آویزی از سقف وی آویزان.  
  دانی که بمزدوران این قصر چه میگوید؟  
  گوید: چو خریدستی، مفروش مرا ارزان!  
  ای کارگر، از اینجا چون میگذری، بشنو  
  این ناله ز هر خشتی، این نکته ز هر ارکان.  
  گوید که تو از ما ئی، ما نیز چو تو بودیم،  
  ما خاک شدیم ایدر، تو فاتح این میدان.  
  زنهار، پس از این فتح غفلت منما زنهار،  
  تا بر سر ما ز این پس دشمن نزند جولان.  
  تو پا بسر ما نِه، ما ننگ از اینمان نیست،  
  چون ما چو تو مزدوریم، تو نیز چو ما دهقان.  
  ما هم، چو تو، چندی پیش از کارگران بودیم،  
  ما را ستم اینجا کرد با خاک یکسان.  
  گوئی که چه شد آن جان و آن پیکر آنروزی؟  
  از ظلم بشد بر باد، درخشت بشد پنهان.  
  از حا صل رنج ما ده بردی و یک دادی،  
  نُه دانگ ستم میکرد مستثمر بی وجدان.  
  ما داد همی کردیم کاین مزد مساوی نیست  
  با حاصل رنج ما، ای خواجهٔ عالیشان!  
  اما چه اثر میکرد این ناله و آه ما  
  بر خاطر همچون یخ، اندر دل چون سندان.  
  ما دست تهی بودیم و آنان همه ثروتدار،  
  آنها همه با قدرت، ما یکسره بی سامان.  
  بر کشتهٔ ما دژخیم صد نسبت بد میداد،  
  تو زنده شنیدستی بر مرده زند بهتان؟  
  ما گرچه بتن خاکیم و آن خاک در اینجا خشت،  
  هستیم بجان، اما، ما زنده جاویدان.  
  ما از در و از دیوار هر سو نگران بودیم  
  و ز دیدن ما غافل هم خسرو و هم دربان.  
  بس حادثه ها اینجا با دیدهٔ جان دیدیم  
  کز گفتن آن ترسم عقل تو شود حیران.  
  هر شب تن صد مظلوم آغشته بخون میشد،  
  تا آنکه در این ایوان صد حور شود رقصان.  
  این طرهٔ سنبل بین کز باد همی لرزد،  
  بودند چو او اینجا خلقی ز ستم لرزان.  
  خون دل زحمتکش جاری شده بد چون آب،  
  لخت جگر دهقان بریان شده بد بر خوان.  
  بودند بنفع شاه خدمتگر این درگاه  
  هم قائمهٔ شمشیر، هم فلسفه ایمان.  
  تا شاه کند بازی با زلف بتان میشد  
  بر گردن صد مسکین زنجیر عدم پیچان.  
  تا خواجه زند بوسه بر گوی زنخدانها  
  صدها سر بی تقصیر بر خاک شدی غلطان.  
  بر کشته هر مظلوم ما مویه سرا بودیم،  
  بر کشتهٔ مظلومان جز ما که شود مویان؟  
  ما شاهد این منظر، بینندهٔ این محشر،  
  سوزنده از این اخگر، افتاده در این طوفان،  
  مبهوت در این ماتم و ز عاقبت عالم،  
  کاین پایه مظالم را آیا نبود پایان؟  
   
  نا گاه زمین لرزید و ز دور فلک ترسید،  
  چون داد درفش سرخ بر محو ستم فرمان.  
  اردوی ستم بگریخت، زنجیر جفا بگسیخت  
  از رنجبر مظلوم و ز کارگر عریان.  
  آسوده خداخانه بنشست در این خانه  
  وز پرتو آزادی روشن بشد این کیهان.  
  شورای ستمکشها فرمان حکومت را  
  بنوشت بخط سرخ بر قلهٔ شادروان.  
   
  روزی که به پیروزی با مسلک امروزی  
  یکرنگ شود گیتی، همسنگ شود دوران، -  
  زحمت بشود آمر، وجدان بشود حاکم،  
  آدم شود آسوده، عالم شود آبادان.  
  جهل افتد و علم آید، اقلیم بیاراید،  
  هر فرد شود آزاد، هر درد شود درمان.  
   مسکو نوامبر ۱۹۲۳