شاهنامه/گفتار اندر داستان فرود سیاوش ۱

by فردوسی

	جهانجوی چون شد سرافراز و گرد			سپه را بدشمن نشاید سپرد
	سرشک اندر آید بمژگان ز رشک			سرشکی که درمان نداند پزشک
	کسی کز نژاد بزرگان بود			به بیشی بماند سترگ آن بود
	چو بی‌کام دل بنده باید بدن			بکام کسی داستانها زدن
	سپهبد چو خواند ورا دوستدار			نباشد خرد با دلش سازگار
	گرش زآرزو بازدارد سپهر			همان آفرینش نخواند بمهر
	ورا هیچ خوبی نخواهد به دل			شود آرزوهای او دلگسل
	و دیگر کش از بن نباشد خرد			خردمندش از مردمان نشمرد
	چو این داستان سربسر بشنوی			ببینی سر مایه‌ی بدخوی
	چو خورشید بنمود بالای خویش			نشست از بر تند بالای خویش
	بزیر اندر آورد برج بره			چنین تا زمین زرد شد یکسره
	تبیره برآمد ز درگاه توس			همان ناله‌ی بوق و آوای کوس
	ز کشور برآمد سراسر خروش			زمین پرخروش و هوا پر ز جوش
	از آواز اسپان و گرد سپاه			بشد قیرگون روی خورشید و ماه
	ز چاک سلیح و ز آوای پیل			تو گفتی بیاگند گیتی به نیل
	هوا سرخ و زرد و کبود و بنفش			ز تابیدن کاویانی درفش
	بگردش سواران گودرزیان			میان اندرون اختر کاویان
	سپهدار با افسر و گرز و نای			بیامد ز بالای پرده‌سرای
	بشد توس با کاویانی درفش			بپای اندرون کرده زرینه کفش
	یکی پیل پیکر درفش از برش			بابر اندر آورده تابان سرش
	بزرگان که با طوق و افسر بدند			جهانجوی وز تخم نوذر بدند
	برفتند یکسر چو کوهی سیاه			گرازان و تازان بنزدیک شاه
	بفرمود تا نامداران گرد			ز لشکر سپهبد سوی شاه برد
	چو لشکر همه نزد شاه آمدند			دمان با درفش و کلاه آمدند
	بدیشان چنین گفت بیدار شاه			که توس سپهبد به پیش سپاه
	بپایست با اختر کاویان			بفرمان او بست باید میان
	بدو داد مهری به پیش سپاه			که سالار اویست و جوینده راه
	بفرمان او بود باید همه			کجا بندها زو گشاید همه
	بدو گفت مگذر ز پیمان من			نگه‌دار آیین و فرمان من
	نیازرد باید کسی را براه			چنینست آیین تخت و کلاه
	کشاورز گر مردم پیشه‌ور			کسی کو بلشکر نبندد کمر
	نباید که بر وی وزد باد سرد			مکوش ایچ جز با کسی همنبرد
	نباید نمودن ببی رنج رنج			که بر کس نماند سرای سپنج
	گذر زی کلات ایچ گونه مکن			گر آن ره روی خام گردد سخن
	روان سیاوش چو خورشید باد			بدان گیتیش جای امید باد
	پسر بودش از دخت پیران یکی			که پیدا نبود از پدر اندکی
	برادر به من نیز ماننده بود			جوان بود و همسال و فرخنده بود
	کنون در کلاتست و با مادرست			جهانجوی با فر و با لشکرست
	نداند کسی را ز ایران بنام			ازان سو به نباید کشیدن لگام
	سپه دارد و نامداران جنگ			یکی کوه بر راه دشوار و تنگ
	همو مرد جنگست و گرد و سوار			بگوهر بزرگ و بتن نامدار
	براه بیابان بباید شدن			نه نیکو بود راه شیران زدن
	چنین گفت پس توس با شهریار			که از رای تو نگذرد روزگار
	براهی روم کم تو فرمان دهی			نیاید ز فرمان تو جز بهی
	سپهبد بشد تیز و برگشت شاه			سوی کاخ با رستم و با سپاه
	یکی مجلس آراست با پیلتن			رد و موبد و خسرو رای زن
	فراوان سخن گفت ز افراسیاب			ز رنج تن خویش وز درد باب
	ز آزردن مادر پارسا			که با ما چه کرد آن بد پرجفا
	مرا زی شبانان بی‌مایه داد			ز من کس ندانست نام و نژاد
	فرستادم این بار توس و سپاه			ازین پس من و تو گذاریم راه
	جهان بر بداندیش تنگ آوریم			سر دشمنان زیر سنگ آوریم
	ورا پیلتن گفت کین غم مدار			به کام تو گردد همه روزگار
	وزان روی منزل بمنزل سپاه			همی رفت و پیش‌اندر آمد دو راه
	ز یک سو بیابان بی آب و نم			کلات از دگر سوی و راه چرم
	بماندند بر جای پیلان و کوس			بدان تا بیاید سپهدار توس
	کدامین پسند آیدش زین دو راه			بفرمان رود هم بران ره سپاه
	چو آمد بر سرکشان توس نرم			سخن گفت ازان راه بی‌آب و گرم
	بگودرز گفت این بیابان خشک			اگر گرد عنبر دهد باد مشک
	چو رانیم روزی به تندی دراز			بب و بسایش آید نیاز
	همان به که سوی کلات و چرم			برانیم و منزل کنیم از میم
	چپ و راست آباد و آب روان			بیابان چه جوییم و رنج روان
	مرا بود روزی بدین ره گذر			چو گژدهم پیش سپه راهبر
	ندیدیم از این راه رنجی دراز			مگر بود لختی نشیب و فراز
	بدو گفت گودرز پرمایه شاه			ترا پیش‌رو کرد پیش سپاه
	بران ره که گفت او سپه را بران			نباید که آید کسی را زیان
	نباید که گردد دل‌آزرده شاه			بد آید ز آزار او بر سپاه
	بدو گفت توس ای گو نامدار			ازین گونه اندیشه در دل مدار
	کزین شاه را دل نگردد دژم			سزد گر نداری روان جفت غم
	همان به که لشکر بدین سو بریم			بیابان و فرسنگها نشمریم
	بدین گفته بودند همداستان			برین بر نزد نیز کس داستان
	براندند ازان راه پیلان و کوس			بفرمان و رای سپهدار توس
	پس آگاهی آمد بنزد فرود			که شد روی خورشید تابان کبود
	ز نعل ستوران وز پای پیل			جهان شد بکردار دریای نیل
	چو بشنید ناکار دیده جوان			دلش گشت پر درد و تیره روان
	بفرمود تا هرچ بودش یله			هیونان وز گوسفندان گله
	فسیله ببند اندر آرند نیز			نماند ایچ بر کوه و بر دشت چیز
	همه پاک سوی سپد کوه برد			ببند اندرون سوی انبوه برد
	جریره زنی بود مام فرود			ز بهر سیاوش دلش پر ز دود
	بر مادر آمد فرود جوان			بدو گفت کای مام روشن‌روان
	از ایران سپاه آمد و پیل و کوس			بپیش سپه در سرافراز توس
	چه گویی چه باید کنون ساختن			نباید که آرد یکی تاختن
	جریره بدو گفت کای رزمساز			بدین روز هرگز مبادت نیاز
	بایران برادرت شاه نوست			جهاندار و بیدار کیخسروست
	ترا نیک داند به نام و گهر			ز هم خون وز مهره‌ی یک پدر
	برادرت گر کینه جوید همی			روان سیاوش بشوید همی
	گر او کینه جوید همی از نیا			ترا کینه زیباتر و کیمیا
	برت را بخفتان رومی بپوش			برو دل پر از جوش و سر پر خروش
	به پیش سپاه برادر برو			تو کینخواه نو باش و او شاه نو
	که زیبد کز این غم بنالد پلنگ			ز دریا خروشان برآید نهنگ
	وگر مرغ با ماهیان اندر آب			بخوانند نفرین به افراسیاب
	که اندر جهان چون سیاوش سوار			نبندد کمر نیز یک نامدار
	به گردی و مردی و جنگ و نژاد			باورنگ و فرهنگ و سنگ و بداد
	بدو داد پیران مرا از نخست			وگر نه ز ترکان همی زن نجست
	نژاد تو از مادر و از پدر			همه تاجدار و هم نامور
	تو پور چنان نامور مهتری			ز تخم کیانی و کی‌منظری
	کمربست باید بکین پدر			بجای آوریدن نژاد و گهر
	چنین گفت ازان پس بمادر فرود			کز ایران سخن با که باید سرود
	که باید که باشد مرا پایمرد			ازین سرفرازان روز نبرد
	کز ایشان ندانم کسی را بنام			نیامد بر من درود و پیام
	بدو گفت ز ایدر برو با تخوار			مدار این سخن بر دل خویش خوار
	کز ایران که و مه شناسد همه			بگوید نشان شبان و رمه
	ز بهرام وز زنگه‌ی شاوران			نشان جو ز گردان و جنگ‌آوران
	همیشه سر و نام تو زنده باد			روان سیاوش فروزنده باد
	ازین هر دو هرگز نگشتی جدای			کنارنگ بودند و او پادشای
	نشان خواه ازین دو گو سرفراز			کز ایشان مرا و ترا نیست راز
	سران را و گردنکشان را بخوان			می و خلعت آرای و بالا و خوان
	ز گیتی برادر ترا گنج بس			همان کین و آیین به بیگانه کس
	سپه را تو باش این زمان پیش رو			تویی کینه‌خواه جهاندار نو
	ترا پیش باید بکین ساختن			کمر بر میان بستن و تاختن
	بدو گفت رای تو ای شیر زن			درفشان کند دوده و انجمن
	چو برخاست آوای کوس از چرم			جهان کرد چون آبنوس از میم
	یکی دیده‌بان آمد از دیده‌گاه			سخن گفت با او ز ایران سپاه
	که دشت و در و کوه پر لشکرست			تو خورشید گویی ببند اندرست
	ز دربند دژ تا بیابان گنگ			سپاهست و پیلان و مردان جنگ
	فرود از در دژ فرو هشت بند			نگه کرد لشکر ز کوه بلند
	وزان پس بیامد در دژ ببست			یکی باره‌ی تیز رو بر نشست
	برفتند پویان تخوار و فرود			جوان را سر بخت بر گرد بود
	از افراز چون کژ گردد سپهر			نه تندی بکار آید از بن نه مهر
	گزیدند تیغ یکی برز کوه			که دیدار بد یکسر ایران گروه
	جوان با تخوار سرایند گفت			که هر چت بپرسم نباید نهفت
	کنارنگ وز هرک دارد درفش			خداوند گوپال و زرینه کفش
	چو بینی به من نام ایشان بگوی			کسی را که دانی از ایران بروی
	سواران رسیدند بر تیغ کوه			سپاه اندر آمد گروها گروه
	سپردار با نیزه‌ور سی هزار			همه رزمجوی از در کارزار
	سوار و پیاده بزرین کمر			همه تیغ دار و همه نیزه‌ور
	ز بس ترگ زرین و زرین درفش			ز گوپال زرین و زرینه کفش
	تو گفتی به کان اندرون زر نماند			برآمد یکی ابر و گوهر فشاند
	ز بانگ تبیره میان دو کوه			دل کرگس اندر هوا شد ستوه
	چنین گفت کاکنون درفش مهان			بگو و مدار ایچ گونه نهان
	بدو گفت کان پیل پیکر درفش			سواران و آن تیغهای بنفش
	کرا باشد اندر میان سپاه			چنین آلت ساز و این دستگاه
	چو بشنید گفتار او را تخوار			چنین داد پاسخ که ای شهریار
	پس پشت توس سپهبد بود			که در کینه پیکار او بد بود
	درفشی پش پشت او دیگرست			چو خورشید تابان بدو پیکرست
	برادر پدر تست با فر و کام			سپهبد فریبرز کاوس نام
	پسش ماه پیکر درفشی بزرگ			دلیران بسیار و گردی سترگ
	ورانام گستهم گژدهم خوان			که لرزان بود پیل ازو ز استخوان
	پسش گرگ پیکر درفشی دراز			بگردش بسی مردم رزمساز
	بزیر اندرش زنگه‌ی شاوران			دلیران و گردان و کنداوران
	درفشی پرستار پیکر چو ماه			تنش لعل و جعد از حریر سیاه
	ورا بیژن گیو راند همی			که خون بسمان برفشاند همی
	درفشی کجا پیکرش هست ببر			همی بشکند زو میان هژبر
	ورا گرد شیدوش دارد بپای			چو کوهی همی اندر آید ز جای
	درفش گرازست پیکر گراز			سپاهی کمندافگن و رزم ساز
	درفشی کجا پیکرش گاومیش			سپاه از پس و نیزه‌داران ز پیش
	چنان دان که آن شهره فرهاد راست			که گویی مگر با سپهرست راست
	درفشی کجا پیکرش دیزه گرگ			نشان سپهدار گیو سترگ
	درفشی کجا شیر پیکر بزر			که گودرز کشواد دارد بسر
	درفشی پلنگست پیکر گراز			پس ریونیزست با کام و ناز
	درفشی کجا آهویش پیکرست			که نستوه گودرز با لشکرست
	درفشی کجا غرم دارد نشان			ز بهرام گودرز کشوادگان
	همه شیرمردند و گرد و سوار			یکایک بگویم درازست کار
	چو یک‌یک بگفت از نشان گوان			بپیش فرود آن شه خسروان
	مهان و کهان را همه بنگرید			ز شادی رخش همچو گل بشکفید
	چو ایرانیان از بر کوهسار			بدیدند جای فرود و تخوار
	برآشفت ازیشان سپهدار توس			فروداشت بر جای پیلان و کوس
	چنین گفت کز لشکر نامدار			سواری بباید کنون نیک‌یار
	که جوشان شود زین میان گروه			برد اسپ تا بر سر تیغ کوه
	ببیند که آن دو دلاور کیند			بران کوه سر بر ز بهر چیند
	گر ایدونک از لشکر ما یکیست			زند بر سرش تازیانه دویست
	وگر ترک باشند و پرخاش جوی			ببندد کشانش بیارد بروی
	وگر کشته آید سپارد بخاک			سزد گر ندارد از آن بیم و باک
	ورایدونک باشد ز کارآگاهان			که بشمرد خواهد سپه را نهان
	همانجا بدونیم باید زدن			فروهشتن از کوه و باز آمدن
	بسالار بهرام گودرز گفت			که این کار بر من نشاید نهفت
	روم هرچ گفتی بجای آورم			سر کوه یکسر بپای آورم
	بزد اسپ و راند از میان گروه			پراندیشه بنهاد سر سوی کوه
	چنین گفت پس نامور با تخوار			که این کیست کامد چنین خوارخوار
	همانانیندیشد از ما همی			بتندی برآید ببالا همی
	ییک باره‌ای برنشسته سمند			بفتراک بربسته دارد کمند
	چنین گفت پس رای‌زن با فرود			که این را بتندی نباید بسود
	بنام و نشانش ندانم همی			ز گودرزیانش گمانم همی
	چو خسرو ز توران بایران رسید			یکی مغفر شاه شد ناپدید
	گمانی همی آن برم بر سرش			زره تا میان خسروانی برش
	ز گودرز دارد همانا نژاد			یکی لب بپرسش بباید گشاد
	چو بهرام بر شد ببالای تیغ			بغرید برسان غرنده میغ
	چه مردی بدو گفت بر کوهسار			نبینی همی لشکر بیشمار
	همی نشنوی ناله‌ی بوق و کوس			نترسی ز سالار بیدار توس
	فرودش چنین پاسخ آورد باز			که تندی ندیدی تو تندی مساز
	سخن نرم گوی ای جهاندیده مرد			میارای لب را بگفتار سرد
	نه تو شیر جنگی و من گور دشت			برین گونه بر ما نشاید گذشت
	فزونی نداری تو چیزی ز من			بگردی و مردی و نیروی تن
	سر و دست و پای و دل و مغز و هوش			زبانی سراینده و چشم و گوش
	نگه کن بمن تا مرا نیز هست			اگر هست بیهوده منمای دست
	سخن پرسمت گر تو پاسخ دهی			شوم شاد اگر رای فرخ نهی
	بدو گفت بهرام بر گوی هین			تو بر آسمانی و من بر زمین
	فرود آن زمان گفت سالار کیست			برزم اندرون نامبردار کیست
	بدو گفت بهرام سالار توس			که با اختر کاویانست و کوس
	ز گردان چو گودرز و رهام و گیو			چو گرگین و شیدوش و فرهاد نیو
	چو گستهم و چون زنگه‌ی شاوران			گرازه سر مرد کنداوران
	بدو گفت کز چه ز بهرام نام			نبردی و بگذاشتی کار خام
	ز گودرزیان ما بدوییم شاد			مرا زو نکردی بلب هیچ یاد
	بدو گفت بهرام کای شیرمرد			چنین یاد بهرام با تو که کرد
	چنین داد پاسخ مر او را فرود			که این داستان من ز مادر شنود
	مرا گفت چون پیشت آید سپاه			پذیره شو و نام بهرام خواه
	دگر نامداری ز کنداوران			کجا نام او زنگه‌ی شاوران
	همانند همشیرگان پدر			سزد گر بر ایشان بجویی گذر
	بدو گفت بهرام کای نیکبخت			تویی بار آن خسروانی درخت
	فرودی تو ای شهریار جوان			که جاوید بادی به روشن‌روان
	بدو گفت کری فرودم درست			ازان سرو افگنده شاخی برست
	بدو گفت بهرام بنمای تن			برهنه نشان سیاوش بمن
	به بهرام بنمود بازو فرود			ز عنبر بگل بر یکی خال بود
	کزان گونه بتگر بپرگار چین			نداند نگارید کس بر زمین
	بدانست کو از نژاد قباد			ز تخم سیاوش دارد نژاد
	برو آفرین کرد و بردش نماز			برآمد ببالای تند و دراز
	فرود آمد از اسپ شاه جوان			نشست از بر سنگ روشن‌روان
	ببهرام گفت ای سرافراز مرد			جهاندار و بیدار و شیر نبرد
	دو چشم من ار زنده دیدی پدر			همانا نگشتی ازین شادتر
	که دیدم ترا شاد و روشن‌روان			هنرمند و بینادل و پهلوان
	بدان آمدستم بدین تیغ‌کوه			که از نامداران ایران گروه
	بپرسم ز مردی که سالار کیست			برزم اندرون نامبردار کیست
	یکی سور سازم چنانچون توان			ببینم بشادی رخ پهلوان
	ز اسپ و ز شمشیر و گرز و کمر			ببخشم ز هر چیز بسیار مر
	وزان پس گرایم به پیش سپاه			بتوران شوم داغ‌دل کینه‌خواه
	سزاوار این جستن کین منم			بجنگ آتش تیز برزین منم
	سزد گر بگویی تو با پهلوان			که آید برین سنگ روشن‌روان
	بباشیم یک هفته ایدر بهم			سگالیم هرگونه از بیش و کم
	به هشتم چو برخیزد آوای کوس			بزین اندر آید سپهدار توس
	میان را ببندم بکین پدر			یکی جنگ سازم بدرد جگر
	که با شیر جنگ آشنایی دهد			ز نر پر کرگس گوایی دهد
	که اندر جهان کینه را زین نشان			نبندد میان کس ز گردنکشان
	بدو گفت بهرام کای شهریار			جوان و هنرمند و گرد و سوار
	بگویم من این هرچ گفتی بتوس			بخواهش دهم نیز بر دست بوس
	ولیکن سپهبد خردمند نیست			سر و مغز او از در پند نیست
	هنر دارد و خواسته هم نژاد			نیارد همی بر دل از شاه یاد
	بشورید با گیو و گودرز و شاه			ز بهر فریبرز و تخت و کلاه
	همی گوید از تخمه‌ی نوذرم			جهان را بشاهی خود اندر خورم
	سزد گر بپیچد ز گفتار من			گراید بتندی ز کردار من
	جز از من هرآنکس که آید برت			نباید که بیند سر و مغفرت
	که خودکامه مردیست بی تار و پود			کسی دیگر آید نیارد درود
	و دیگر که با ما دلش نیست راست			که شاهی همی با فریبرز خواست
	مرا گفت بنگر که بر کوه کیست			چو رفتی مپرسش که از بهر چیست
	بگرز و بخنجر سخن گوی و بس			چرا باشد این روز بر کوه‌کس
	بمژده من آیم چنو گشت رام			ترا پیش لشکر برم شادکام
	وگر جز ز من دیگر آید کسی			نباید بدو بودن ایمن بسی
	نیاید بر تو بجز یک سوار			چنینست آیین این نامدار
	چو آید ببین تا چه آیدت رای			در دژ ببند و مپرداز جای
	یکی گرز پیروزه دسته بزر			فرود آن زمان برکشید از کمر
	بدو داد و گفت این ز من یادگار			همی دار تا خودکی آید بکار
	چو توس سپهبد پذیرد خرام			بباشیم روشن‌دل و شادکام
	جزین هدیه‌ها باشد و اسپ و زین			بزر افسر و خسروانی نگین
	چو بهرام برگشت با توس گفت			که با جان پاکت خرد باد جفت
	بدان کان فرودست فرزند شاه			سیاوش که شد کشته بر بی گناه
	نمود آن نشانی که اندر نژاد			ز کاوس دارند و ز کیقباد
	ترا شاه کیخسرو اندرز کرد			که گرد فرود سیاوش مگرد
	چنین داد پاسخ ستمکاره توس			که من دارم این لشکر و بوق و کوس
	ترا گفتم او را بنزد من آر			سخن هیچگونه مکن خواستار
	گر او شهریارست پس من کیم			برین کوه گوید ز بهر چیم
	یکی ترک‌زاده چو زاغ سیاه			برین گونه بگرفت راه سپاه
	نبینم ز خودکامه گودرزیان			مگر آنک دارد سپه را زیان
	بترسیدی از بی‌هنر یک سوار			نه شیر ژیان بود بر کوهسار
	سپه دید و برگشت سوی فریب			بخیره سپردی فراز و نشیب
	وزان پس چنین گفت با سرکشان			که ای نامداران گردنکشان
	یکی نامور خواهم و نامجوی			کز ایدر نهد سوی آن ترک روی
	سرش را ببرد بخنجر ز تن			بپیش من آرد بدین انجمن
	میان را ببست اندران ریونیز			همی زان نبردش سرآمد قفیز
	بدو گفت بهرام کای پهلوان			مکن هیچ برخیره تیره روان
	بترس از خداوند خورشید و ماه			دلت را بشرم آور از روی شاه
	که پیوند اویست و همزاد اوی			سواریست نام‌آور و جنگ‌جوی
	که گر یک سوار از میان سپاه			شود نزد آن پرهنر پور شاه
	ز چنگش رهایی نیابد بجان			غم آری همی بر دل شادمان
	سپهبد شد آشفته از گفت اوی			نبد پند بهرام یل جفت اوی
	بفرمود تا نامبردار چند			بتازند نزدیک کوه بلند
	ز گردان فراوان برون تاختند			نبرد وراگردن افراختند
	بدیشان چنین گفت بهرام گرد			که این کار یکسر مدارید خرد
	بدان کوه سر خویش کیخسروست			که یک موی او به ز سد پهلوست
	هران کس که روی سیاوش بدید			نیارد ز دیدار او آرمید
	چو بهرام داد از فرود این نشان			ز ره بازگشتند گردنکشان
	بیامد دگرباره داماد توس			همی کرد گردون برو بر فسوس
	ز راه چرم بر سپدکوه شد			دلش پرجفا بود نستوه شد
	چو از تیغ بالا فرودش بدید			ز قربان کمان کیان برکشید
	چنین گفت با رزم دیده تخوار			که توس آن سخنها گرفتست خوار
	که آمد سواری و بهرام نیست			مرا دل درشتست و پدرام نیست
	ببین تا مگر یادت آید که کیست			سراپای در آهن از بهر چیست
	چنین داد پاسخ مر او را تخوار			که این ریونیزست گرد و سوار
	چهل خواهرستش چو خرم بهار			پسر خود جزین نیست اندر تبار
	فریبنده و ریمن و چاپلوس			دلیر و جوانست و داماد توس
	چنین گفت با مرد بینا فرود			که هنگام جنگ این نباید شنود
	چو آید به پیکار کنداوران			بخوابمش بر دامن خواهران
	بدو گر کند باد کلکم گذار			اگر زنده ماند بمردم مدار
	بتیر اسپ بیجان کنم گر سوار			چه گویی تو ای کار دیده تخوار
	بدو گفت بر مرد بگشای بر			مگر توس را زو بسوزد جگر
	بداند که تو دل بیاراستی			که بااو همی آشتی خواستی
	چنین با تو بر خیره جنگ آورد			همی بر برادرت ننگ آورد
	چو از دور نزدیک شد ریونیز			بزه برکشید آن خمانیده شیز
	ز بالا خدنگی بزد بر برش			که بر دوخت با ترگ رومی سرش
	بیفتاد و برگشت زو اسپ تیز			بخاک اندر آمد سر ریو نیز
	ببالا چو توس از میم بنگرید			شد آن کوه بر چشم او ناپدید
	چنین داستان زد یکی پرخرد			که از خوی بد کوه کیفر برد
	چنین گفت پس پهلوان با زرسپ			که بفروز دل را چو آذرگشسپ
	سلیح سواران جنگی بپوش			بجان و تن خویشتن دار گوش
	تو خواهی مگر کین آن نامدار			وگرنه نبینم کسی خواستار
	زرسپ آمد و ترگ بر سر نهاد			دلی پر ز کین و لبی پر ز باد
	خروشان باسپ اندر آورد پای			بکردار آتش درآمد ز جای
	چنین گفت شیر ژیان با تخوار			که آمد دگرگون یکی نامدار
	ببین تا شناسی که این مرد کیست			یکی شهریار است اگر لشکریست
	چنین گفت با شاه جنگی تخوار			که آمد گه گردش روزگار
	که این پور توسست نامش زرسپ			که از پیل جنگی نگرداند اسپ
	که جفتست با خواهر ریونیز			بکین آمدست این جهانجوی نیز
	چو بیند بر و بازوی و مغفرت			خدنگی بباید گشاد از برت
	بدان تا بخاک اندر آید سرش			نگون اندر آید ز باره برش
	بداند سپهدار دیوانه توس			که ایدر نبودیم ما بر فسوس
	فرود دلاور برانگیخت اسپ			یکی تیر زد بر میان زرسپ
	که با کوهه‌ی زین تنش را بدوخت			روانش ز پیکان او برفروخت
	بیفتاد و برگشت ازو بادپای			همی شد دمان و دنان باز جای
	خروشی برآمد ز ایران سپاه			زسر برگرفتند گردان کلاه
	دل توس پرخون و دیده پراب			بپوشید جوشن هم اندر شتاب
	ز گردان جنگی بنالید سخت			بلرزید برسان برگ درخت
	نشست از بر زین چو کوهی بزرگ			که بنهند بر پشت پیلی سترگ
	عنان را بپیچید سوی فرود			دلش پر ز کین و سرش پر ز دود
	تخوار سراینده گفت آن زمان			که آمد بر کوه کوهی دمان
	سپهدار توسست کامد بجنگ			نتابی تو با کار دیده نهنگ
	برو تا در دژ ببندیم سخت			ببینیم تا چیست فرجام بخت
	چو فرزند و داماد او را برزم			تبه کردی اکنون میندیش بزم
	فرود جوان تیز شد با تخوار			که چون رزم پیش آید و کارزار
	چه توس و چه شیر و چه پیل ژیان			چه جنگی نهنگ و چه ببر بیان
	بجنگ اندرون مرد را دل دهند			نه بر آتش تیز بر گل نهند
	چنین گفت با شاهزاده تخوار			که شاهان سخن را ندارند خوار
	تو هم یک سواری اگر ز آهنی			همی کوه خارا ز بن برکنی
	از ایرانیان نامور سی هزار			برزم تو آیند بر کوهسار
	نه دژ ماند اینجا نه سنگ و نه خاک			سراسر ز جا اندر آرند پاک
	وگر توس را زین گزندی رسد			به خسرو ز دردش نژندی رسد
	بکین پدرت اندر آید شکست			شکستی که هرگز نشایدش بست
	بگردان عنان و مینداز تیر			بدژ شو مبر رنج بر خیره‌خیر
	سخن هرچ از پیش بایست گفت			نگفت و همی داشت اندر نهفت
	ز بی‌مایه دستور ناکاردان			ورا جنگ سود آمد و جان زیان
	فرود جوان را دژ آباد بود			بدژ درپرستنده هفتاد بود
	همه ماهرویان بباره بدند			چو دیبای چینی نظاره بدند
	ازان بازگشتن فرود جوان			ازیشان همی بود تیره‌روان
	چنین گفت با شاهزاده تخوار			که گر جست خواهی همی کارزار