شاهنامه/پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود ۹

by فردوسی

	بیاراسته چتر هندی به زر			بدو بافته چند گونه گهر
	سر بار بگشاد در بارگاه			بیاورد یک سر همه نزد شاه
	فراوان ببار اندرون سیم و زر			چه از مشک و عنبر چه از عود تر
	ز یاقوت والماس وز تیغ هند			همه تیغ هندی سراسر پرند
	ز چیزی که خیزد ز قنوج و رای			زده دست و پای آوریده به جای
	ببردند یک سر همه پیش تخت			نگه کرد سالار خورشید بخت
	ز چیزی که برد اندران رای رنج			فرستاد کسری سراسر به گنج
	بیاورد پس نامه‌ای بر پرند			نبشته بنوشین‌روان رای هند
	یکی تخت شطرنج کرده به رنج			تهی کرده از رنج شطرنج گنج
	بیاورد پیغام هندی ز رای			که تا چرخ باشد تو بادی به جای
	کسی کو بدانش برد رنج بیش			بفرمای تا تخت شطرنج پیش
	نهند و ز هر گونه رای آورند			که این نغز بازی به جای آورند
	بدانند هرمهره‌ای را به نام			که گویند پس خانه‌ی او کدام
	پیاده بدانند و پیل و سپاه			رخ واسب و رفتار فرزین و شاه
	گراین نغز بازی به جای آورند			درین کار پاکیزه رای آورند
	همان باژ و ساوی که فرمودشاه			به خوبی فرستم بران بارگاه
	وگر نامداران ایران گروه			ازین دانش آیند یک سر ستوه
	چو با دانش ما ندارند تاو			نخواهند زین بوم و بر باژ و ساو
	همان باژ باید پذیرفت نیز			که دانش به از نامبردار چیز
	دل و گوش کسری بگوینده داد			سخنها برو کرد گوینده یاد
	نهادند شطرنج نزدیک شاه			به مهره درون کرد چندی نگاه
	ز تختش یکی مهره از عاج بود			پر از رنگ پیکر دگر ساج بود
	بپرسید ازو شاه پیروزبخت			ازان پیکر ومهره ومشک وتخت
	چنین داد پاسخ که ای شهریار			همه رسم و راه از در کارزار
	ببینی چویابی به بازیش راه			رخ و پیل و آرایش رزمگاه
	بدو گفت یک هفته ما را زمان			ببازیم هشتم به روشن‌روان
	یکی خرم ایوان بپرداختند			فرستاده را پایگه ساختند
	رد وموبدان نماینده راه			برفتند یک سر به نزدیک شاه
	نهادند پس تخت شطرنج پیش			نگه کرد هریک ز اندازه بیش
	بجستند و هر گونه‌ای ساختند			ز هر دست یکبارش انداختند
	یکی گفت وپرسید و دیگر شنید			نیاورد کس راه بازی پدید
	برفتند یکسر پرآژنگ چهر			بیامد برشاه بوزرجمهر
	ورا زان سخن نیک ناکام دید			به آغاز آن رنج فرجام دید
	به کسری چنین گفت کای پادشا			جهاندار و بیدار و فرمانروا
	من این نغز بازی به جای آورم			خرد را بدین رهنمای آورم
	بدو گفت شاه این سخن کارتست			که روشن‌روان بادی وتندرست
	کنون رای قنوج گوید که شاه			ندارد یکی مرد جوینده راه
	شکست بزرگ است بر موبدان			به در گاه و بر گاه و بر بخردان
	بیاورد شطرنج بوزرجمهر			پراندیشه بنشست و بگشاد چهر
	همی‌جست بازی چپ و دست راست			همی‌راند تا جای هریک کجاست
	به یک روز و یک شب چو بازیش یافت			از ایوان سوی شاه ایران شتافت
	بدو گفت کای شاه پیروزبخت			نگه کردم این مهره و مشک و تخت
	به خوبی همه بازی آمد به جای			به بخت بلند جهان کدخدای
	فرستاده‌ی شاه را پیش خواه			کسی را که دارند ما را نگاه
	شهنشاه باید که بیند نخست			یکی رزمگاهست گویی درست
	ز گفتار او شاد شد شهریار			ورا نیک پی خواند و به روزگار
	بفرمود تا موبدان و ردان			برفتند با نامور بخردان
	فرستاده رای را پیش خواند			بران نامور پیشگاهش نشاند
	بدو گفت گوینده بوزرجمهر			که ای موبد رای خورشید چهر
	ازین مهرها رای با توچه گفت			که همواره با توخرد باد جفت
	چنین داد پاسخ که فرخنده‌رای			چو از پیش او من برفتم ز جای
	مرا گفت کین مهره‌ی ساج و عاج			ببر پیش تخت خداوند تاج
	بگویش که با موبد و رای‌زن			بنه پیش و بنشان یکی انجمن
	گر این نغز بازی به جای آورند			پسندیده و دلربای آورند
	همین بدره و برده و باژ و ساو			فرستیم چندانک داریم تاو
	و گر شاه و فرزانگان این به جای			نیارند روشن ندارند رای
	وگر شاه وفرزانگان این بجای			نیارند روشن ندارند رای
	نباید که خواهد ز ما باژ و گنج			دریغ آیدش جان دانا به رنج
	چو بیند دل و رای باریک ما			فزونتر فرستد به نزدیک ما
	برتخت آن شاه بیداربخت			بیاورد و بنهاد شطرنج وتخت
	چنین گفت با موبدان و ردان			که‌ای نامور پاک دل بخردان
	همه گوش دارید گفتار اوی			هم آن را هشیار سالار اوی
	بیاراست دانا یکی رزمگاه			به قلب اندرون ساخته جای شاه
	چپ و راست صف برکشیده سوار			پیاده به پیش اندرون نیزه دار
	هشیوار دستور در پیش شاه			به رزم اندرونش نماینده راه
	مبارز که اسب افگند بر دو روی			به دست چپش پیل پرخاشجوی
	وزو برتر اسبان جنگی به پای			بدان تاکه آید به بالای رای
	چو بوزرجمهر آن سپه را براند			همه انجمن درشگفتی بماند
	غمی شد فرستاده‌ی هند سخت			بماند اندر آن کار هشیار بخت
	شگفت اندرو مرد جادو بماند			دلش را به اندیشه اندر نشاند
	که این تخت شطرنج هرگز ندید			نه از کاردانان هندی شنید
	چگونه فراز آمدش رای این			به گیتی نگیرد کسی جای این
	چنان گشت کسری ز بوزرجمهر			که گفتی بدوبخت بنمود چهر
	یکی جام فرمود پس شهریار			که کردند پرگوهر شاهوار
	یکی بدره دینار واسبی به زین			بدو داد و کردش بسی آفرین
	بشد مرد دانا به آرام خویش			یکی تخت و پرگار بنهاد پیش
	به شطرنج و اندیشه‌ی هندوان			نگه کرد و بفزود رنج روان
	خرد بادل روشن انباز کرد			به اندیشه بنهاد برتخت نرد
	دومهره بفرمود کردن ز عاج			همه پیکر عاج همرنگ ساج
	یکی رزمگه ساخت شطرنج وار			دو رویه برآراسته کارزار
	دولشکر ببخشید بر هشت بهر			همه رزمجویان گیرنده شهر
	زمین وار لشکر گهی چارسوی			دوشاه گرانمایه و نیک خوی
	کم و بیش دارند هر دو به هم			یکی از دگر برنگیرد ستم
	به فرمان ایشان سپاه از دو روی			به تندی بیاراسته جنگجوی
	یکی را چوتنها بگیرد دو تن			ز لشکر برین یک تن آید شکن
	به هرجای پیش وپس اندر سپاه			گرازان دو شاه اندران رزمگاه
	همی این بران آن برین برگذشت			گهی رزم کوه و گهی رزم دشت
	برین گونه تا بر که بودی شکن			شدندی دو شاه و سپاه انجمن
	بدین سان که گفتم بیاراست نرد			برشاه شد یک به یک یاد کرد
	وزان رفتن شاه برترمنش			همانش ستایش همان سرزنش
	ز نیروی و فرمان و جنگ سپاه			بگسترد و بنمود یک یک شاه
	دل شاه ایران ازو خیره ماند			خرد را باندیشه اندر نشاند
	همی‌گفت کای مرد روشن‌روان			جوان بادی و روزگارت جوان
	بفرمود تا ساروان دو هزار			بیارد شتر تا در شهریار
	ز باری که خیزد ز روم و ز چین			ز هیتال و مکران و ایران زمین
	ز گنج شهنشاه کردند بار			بشد کاروان از در شهریار
	چوشد بارهای شتر ساخته			دل شاه زان کار پرداخته
	فرستاده‌ی رای را پیش خواند			ز دانش فراوان سخنها براند
	یکی نامه بنوشت نزدیک اوی			پر از دانش و رامش و رنگ و بوی
	سر نامه کرد آفرین بزرگ			به یزدان پناهش ز دیو سترگ
	دگر گفت کای نامور شاه هند			ز دریای قنوج تا پیش سند
	رسیداین فرستاده‌ی رای‌زن			ابا چتر و پیلان بدین انجمن
	همان تخت شطرنج و پیغام رای			شنیدیم و پیغامش امد بجای
	ز دانای هندی زمان خواستیم			به دانش روان را بیاراستیم
	بسی رای زد موبد پاک‌رای			پژوهید وآورد بازی به جای
	کنون آمد این موبد هوشمند			به قنوج نزدیک رای بلند
	شتروار بار گران دو هزار			پسندیده بار از در شهریار
	نهادیم برجای شطرنج نرد			کنون تا به بازی که آرد نبرد
	برهمن فر وان بود پاک‌رای			که این بازی آرد به دانش به جای
	ز چیزی که دید این فرستاده رنج			فرستد همه رای هندی به گنج
	ورای دون کجا رای با راهنمای			بکوشند بازی نیاید به جای
	شتروار باید که هم زین شمار			به پیمان کند رای قنوج بار
	کند بار همراه با بار ما			چنینست پیمان و بازار ما
	چوخورشید رخشنده شد بر سپهر			برفت از در شاه بوزرجمهر
	چو آمد ز ایران به نزدیک رای			برهمن بشادی و را رهنمای
	ابا بار با نامه وتخت نرد			دلش پر ز بازار ننگ ونبرد
	چو آمد به نزدیکی تخت اوی			بدید آن سر و افسر و بخت اوی
	فراوانش بستود بر پهلوی			بدو داد پس نامه‌ی خسروی
	ز شطرنج وز راه وز رنج رای			بگفت آنچه آمد یکایک به جای
	پیام شهنشاه با او بگفت			رخ رای هندی چوگل برشگفت
	بگفت آن کجا دید پاینده مرد			چنان هم سراسر بیاورد نرد
	ز بازی و از مهره و رای شاه			وزان موبدان نماینده راه
	به نامه دورن آنچه کردست یاد			بخواند بداند نپیچد ز داد
	ز گفتار اوشد رخ شاه زرد			چو بشنید گفتار شطرنج و نرد
	بیامد یکی نامور کدخدای			فرستاده را داد شایسته‌جای
	یکی خرم ایوان بیاراستند			می و رود و رامشگران خواستند
	زمان خواست پس نامور هفت روز			برفت آنک بودند دانش فروز
	به کشور ز پیران شایسته مرد			یکی انجمن کرد و بنهاد نرد
	به یک هفته آنکس که بد تیزویر			ازان نامداران برنا و پیر
	همی‌بازجستند بازی نرد			به رشک و برای وبه ننگ و نبرد
	بهشتم چنین گفت موبد به رای			که این را نداند کسی سر زپای
	مگر با روان یار گردد خرد			کزین مهره بازی برون آورد
	بیامد نهم روز بوزرجمهر			پر از آرزو دل پرآژنگ چهر
	که کسری نفرمود ما را درنگ			نباید که گردد دل شاه تنگ
	بشد موبدان را ازان دل دژم			روان پر زغم ابروان پر زخم
	بزرگان دانا به یک سو شدند			به نادانی خویش خستو شدند
	چو آن دید بنشست بوزرجمهر			همه موبدان برگشادند چهر
	بگسترد پیش اندرون تخت نرد			همه گردش مهرها یاد کرد
	سپهدار بنمود و جنگ سپاه			هم آرایش رزم و فرمان شاه
	ازو خیره شد رای با رای‌زن			ز کشور بسی نامدار انجمن
	همه مهتران آفرین خواندند			ورا موبد پاک دین خواندند
	ز هر دانشی زو بپرسید رای			همه پاسخ آمد یکایک به جای
	خروشی برآمد ز دانندگان			ز دانش پژوهان وخوانندگان
	که اینت سخنگوی داننده مرد			نه از بهر شطرنج و بازی نرد
	بیاورد زان پس شتر دو هزار			همه گنج قنوح کردند بار
	ز عود و ز عنبر ز کافور و زر			همه جامه وجام پیکر گهر
	ابا باژ یکساله از پیشگاه			فرستاد یک سر به درگاه شاه
	یکی افسری خواست از گنج رای			همان جامه‌ی زر ز سر تا به پای
	بدو داد وچند آفرین کرد نیز			بیارانش بخشید بسیار چیز
	شتر دو ازار آنک از پیش برد			ابا باژ و هدیه مر او را سپرد
	یکی کاروان بد که کس پیش ازان			نراند و نبد خواسته بیش ازان
	بیامد ز قنوج بوزرجمهر			برافراخته سر بگردان سپهر
	دلی شاد با نامه شاه هند			نبشته به هندی خطی بر پرند
	که رای و بزرگان گوایی دهند			نه از بیم کزنیک رایی دهند
	که چون شاه نوشین‌روان کس ندید			نه از موبد سالخورده شنید
	نه کس دانشی تر ز دستور اوی			ز دانش سپهرست گنجور اوی
	فرستاده شد باژ یک ساله پیش			اگر بیش باید فرستیم بیش
	ز باژی که پیمان نهادیم نیز			فرستاده شد هرچ بایست چیز
	چو آگاهی آمد ز دانا به شاه			که با کام و با خوبی آمد ز راه
	ازان آگهی شاد شد شهریار			بفرمود تاهرک بد نامدار
	ز شهر و ز لشکر خبیره شدند			همه نامداران پذیره شدند
	به شهر اندر آمد چنان ارجمند			به پیروزی شهریار بلند
	به ایوان چو آمد به نزدیک تخت			برو شهریار آفرین کرد سخت
	ببر در گرفتش جهاندار شاه			بپرسیدش از رای وز رنج راه
	بگفت آنک جا رفت بوزرجمهر			ازان بخت بیدار و مهر سپهر
	پس آن نامه رای پیروزبخت			بیاورد و بنهاد در پیش تخت
	بفرمود تا یزدگرد دبیر			بیامد بر شاه دانش‌پذیر
	چو آن نامه رای هندی بخواند			یکی انجمن درشگفتی بماند
	هم از دانش و رای بوزرجمهر			ازان بخت سالار خورشید چهر
	چنین گفت کسری که یزدان سپاس			که هستم خردمند و نیکی‌شناس
	مهان تاج وتخت مرا بنده‌اند			دل وجان به مهر من آگنده‌اند
	شگفتی‌تر از کار بوزرجمهر			که دانش بدو داد چندین سپهر
	سپاس از خداوند خورشید وماه			کزویست پیروزی و دستگاه
	برین داستان برسخن ساختم			به طلخند و شطرنج پرداختم
	چنین گفت شاهوی بیداردل			که ای پیر دانای و بسیار دل
	ایا مرد فرزانه و تیز ویر			ز شاهوی پیر این سخن یادگیر
	که درهند مردی سرافراز بود			که با لشکر و خیل و با ساز بود
	خنیده بهر جای جمهور نام			به مردی بهر جای گسترده گام
	چنان پادشا گشته برهندوان			خردمند و بیدار و روشن‌روان
	ورا بود کشمیر تا مرز چین			برو خواندندی به داد آفرین
	به مردی جهانی گرفته بدست			ورا سندلی بود جای نشست
	همیدون بدش تاج و گنج و سپاه			همیدون نگین وهمیدون کلاه
	هنرمند جمهور فرهنگ جوی			سرافراز با دانش و آبروی
	بدو شادمان زیردستان اوی			چه شهری چه از در پرستان اوی
	زنی بود هم گوهرش هوشمند			هنرمند و با دانش و بی‌گزند
	پسر زاد زان شاه نیکو یکی			که پیدا نبود از پدر اندکی
	پدر چون بدید آن جهاندار نو			هم اندر زمان نام کردند گو
	برین برنیامد بسی روزگار			که بیمار شد ناگهان شهریار
	به کدبانو اندرز کرد و به مرد			جهانی پر از دادگو را سپرد
	ز خردی نشایست گو بخت را			نه تاج و کمر بستن و تخت را
	سران راهمه سر پر از گرد بود			ز جمهورشان دل پر از درد بود
	ز بخشیدن و خوردن و داد اوی			جهان بود یک سر پر از یاد اوی
	سپاهی و شهری همه انجمن			زن و کودک و مرد شد رای زن
	که این خرد کودک نداند سپاه			نه داد و نه خشم و نه تخت و کلاه
	همه پادشاهی شود پرگزند			اگر شهریاری نباشد بلند
	به دنبر برادر بد آن شاه را			خردمند وشایسته‌ی گاه را
	کجا نام آن نامور مای بود			به دنبر نشسته دلارای بود
	جهاندیدگان یک به یک شاه‌جوی			ز سندل به دنبر نهادند روی
	بزرگان کشمیر تا مرز چین			به شاهی بدو خواندند آفرین
	ز دنبر بیامد سرافراز مای			به تخت کیان اندر آورد پای
	همان تاج جمهور بر سر نهاد			بداد و ببخشش در اندر گشاد
	چو با سازشد مام گو را بخواست			بپرورد و با جان همی‌داشت راست
	پری چهره آبستن آمد ز مای			پسر زاد ازین نامور کدخدای
	ورا پادشا نام طلخند کرد			روان را پر از مهر فرزند کرد
	دوساله شد این خرد و گو هفت سال			دلاور گوی بود با فر و یال
	پس از چند گه مای بیمار شد			دل زن برو پر ز تیمار شد
	دوهفته برآمد به زاری بمرد			برفت وجهان دیگری را سپرد
	همه سندلی زار و گریان شدند			ز درد دل مای بریان شدند
	نشستند یک ماه باسوگ شاه			سرماه یک سر بیامد سپاه
	همه نامداران وگردان شهر			هرآنکس که او را خرد بود بهر
	سخن رفت هرگونه بر انجمن			چنین گفت فرزانه‌ای رای‌زن
	که این زن که از تخم جمهور بود			همیشه ز کردار بد دور بود
	همه راستی خواستی نزد شوی			نبود ایچ تابود جز دادجوی
	نژادیست این ساخته داد را			همه راستی را و بنیاد را
	همان به که این زن بود شهریار			که او ماند زین مهتران یادگار
	زگفتار او رام گشت انجمن			فرستاده شد نزد آن پاک تن
	که تخت دو فرزند را خود بگیر			فزاینده کاریست این ناگزیر
	چوفرزند گردد سزاوار گاه			بدو ده بزرگی و گنج و سپاه
	ازان پس هم آموزگارش تو باش			دلارام و دستور و رایش تو باش
	به گفتار ایشان زن نیک بخت			بیفراخت تاج و بیاراست تخت
	فزونی وخوبی وفرهنگ وداد			همه پادشاهی بدو گشت شاد
	دوموبد گزین کرد پاکیزه‌رای			هنرمند و گیتی سپرده به پای
	بدیشان سپرد آن دو فرزند را			دو مهتر نژاد خردمند را
	نبودند ز ایشان جدا یک زمان			بدیدار ایشان شده شادمان
	چو نیرو گرفتند و دانا شدند			بهر دانشی بر توانا شدند
	زمان تا زمان یک ز دیگر جدا			شدندی برمادر پارسا
	که ازماکدامست شایسته‌تر			به دل برتر و نیز بایسته‌تر
	چنین گفت مادر به هر دو پسر			که تا از شما باکه یابم هنر
	خردمندی ورای و پرهیز و دین			زبان چرب و گوینده و بفرین
	چودارید هر دو ز شاهی نژاد			خرد باید و شرم و پرهیز وداد
	چوتنها شدی سوی مادر یکی			چنین هم سخن راندی اندکی
	که از ما دو فرزند کشور کراست			به شاهی و این تخت و افسرکراست
	بدو مام گفتی که تخت آن تست			هنرمندی و رای و بخت آن تست
	به دیگر پسرهم ازینسان سخن			همی‌راندی تا سخن شد کهن
	دل هرد وان شاد کردی به تخت			به گنج وسپاه وبنام و به بخت
	رسیدند هر دو به مردی به جای			بدآموز شد هر دو را رهنمای
	زرشک اوفتادند هردو به رنج			برآشوفتند ازپی تاج وگنج
	همه شهرزایشان بدونیم گشت			دل نیک مردان پرازبیم گشت
	زگفت بدآموز جوشان شدند			به نزدیک مادرخروشان شدند
	بگفتند کزماکه زیباترست			که برنیک وبد برشکیباترست
	چنین پاسخ آورد فرزانه زن			که باموبدی یکدل ورای زن
	شمارابباید نشستن نخست			برام وباکام فرجام جست
	ازان پس خنیده بزرگان شهر			هرآنکس که اودارد از رای بهر
	یکایک بگوییم با رهنمون			نه خوبست گرمی به کاراندرون
	کسی کو بجوید همی تاج وگاه			خردباید ورای وگنج وسپاه
	چو بیدادگر پادشاهی کند			جهان پر ز گرم وتباهی کند
	به مادر چنین گفت پرمایه گو			کزین پرسش اندر زمانه مرو
	اگر کشور ازمن نگیرد فروغ			به کژی مکن هیچ رای دروغ
	به طلخند بسپار گنج وسپاه			من او را یکی کهترم نیکخواه
	وگر من به سال وخرد مهترم			هم از پشت جمهور کنداورم
	بدو گوی تا از پی تاج و تخت			نگیرد به بی‌دانشی کارسخت
	بدو گفت مادر که تندی مکن			براندیشه باید که رانی سخن
	هرآنکس که برتخت شاهی نشست			میان بسته باید گشاده دو دست
	نگه داشتن جان پاک از بدی			بدانش سپردن ره بخردی
	هم از دشمن آژیر بودن به جنگ			نگه داشتن بهره‌ی نام و ننگ
	ز داد و ز بیداد شهر و سپاه			بپرسد خداوند خورشید و ماه
	اگر پشه از شاه یابد ستم			روانش به دوزخ بماند دژم
	جهان از شب تیره تاریک‌تر			دلی باید ازموی باریک‌تر
	که از بد کند جان و تن را رها			بداند که کژی نیارد بها
	چو بر سرنهد تاج بر تخت داد			جهانی ازان داد باشند شاد
	سرانجام بستر ز خشتست وخاک			وگر سوخته گردد اندر مغاک
	ازین دودمان شاه جمهور بود			که رایش ز کردار بد دور بود
	نه هنگام بد مردن او را بمرد			جهان را به کهتر برادر سپرد
	زد نبر بیامد سرافراز مای			جوان بود و بینا دل وپاک رای
	همه سندلی پیش اوآمدند			پر از خون دل و شاه جو آمدند
	بیامد به تخت مهی برنشست			میان تنگ بسته گشاده دو دست
	مرا خواست انباز گشتیم وجفت			بدان تا نماند سخن درنهفت
	اگر زانک مهتر برادر تویی			به هوش وخرد نیز برتر تویی
	همان کن که جان را نداری به رنج			ز بهر سرافرازی و تاج وگنج
	یکی ازشما گرکنم من گزین			دل دیگری گردد از من بکین
	مریزید خون از پی تاج وگنج			که برکس نماند سرای سپنج
	ز مادر چو بشنید طلخند پند			نیامدش گفتار او سودمند
	بمارد چنین گفت کز مهتری			همی از پی گو کنی داوری
	به سال ار برادر ز من مهترست			نه هرکس که او مهتر او بهترست
	بدین لشکر من فروان کسست			که همسال او به آسمان کرکسست
	که هرگز نجویند گاه وسپاه			نه تخت و نه افسر نه گنج و کلاه
	پدر گر به روز جوانی بمرد			نه تخت بزرگی کسی راسپرد
	دلت جفت بینم همی سوی گو			برآنی که او را کنی پیشرو
	من ازگل برین گونه مردم کنم			مبادا که نام پدر گم کنم
	یکی مادرش سخت سوگند خورد			که بیزارم از گنبد لاژورد
	اگرهرگز این آرزو خواستم			ز یزدان وبردل بیاراستم
	مبر زین سن جز به نیکی گمان			مشو تیز باگردش آسمان
	که آن راکه خواهد دهد نیکوی			نگر جز به یزدان به کس نگروی
	من انداختم هرچ آمد ز پند			اگر نیست پند منت سودمند
	نگر تاچه بهتر ز کارآن کنید			وزین پند من توشه‌ی جان کنید
	وزان پس همه بخردان را بخواند			همه پندها پیش ایشان براند
	کلید درگنج دو پادشا			که بودند بادانش و پارسا
	بیاورد وکرد آشکارا نهان			به پیش جهاندیدگان ومهان
	سراسر بر ایشان ببخشید راست			همه کام آن هر دو فرزند خواست
	چنین گفت زان پس به طلخند گو			که ای نیک دل نامور یار نو
	شنیدم که جمهور چندی ز مای			سرافرازتر بد به سال و برای
	پدرت آن گرانمایه نیکخوی			نکرد ایچ ازان پیش تخت آرزوی
	نه ننگ آمدش هرگز از کهتری			نجست ایچ بر مهتران مهتری
	نگر تا پسندد چنین دادگر			که من پیش کهتر ببندم کمر
	نگفت مادر سخن جز به داد			تو را دل چرا شد ز بیداد شاد
	ز لشکر بخوانیم چندی مهان			خردمند و برگشته گرد جهان
	ز فرزانگان چون سخن بشنویم			برای و به گفتارشان بگرویم
	ز ایوان مادر بدین گفت‌وگوی			برفتند ودلشان پر از جست‌وجوی
	برین برنهادند هر دو جوان			کزان پس ز گردان وز پهلوان
	ز دانا وپاکان سخن بشنویم			بران سان که باشد بدان بگرویم
	کز ایشان همی دانش آموختیم			به فرهنگ دلها برافروختیم
	بیامد دو فرزانه رهنمای			میانشان همی‌رفت هر گونه رای
	همی‌خواست فرزانه گو که گو			بود شاه درسندلی پیشرو
	هم آنکس که استاد طلخند بود			به فرزانگی هم خردمند بود
	همی این بران بر زد وآن برین			چنین تا دو مهتر گرفتند کین
	نهاده بدند اندر ایوان دو تخت			نشسته به تخت آن دو پیروز بخت
	دلاور دو فرزانه بردست راست			همی هریکی ازجهان بهرخواست
	گرانمایگان را همه خواندند			بایوان چپ و راست بنشاندند
	زبان برگشادند فرزانگان			که ای سرفرازان ومردانگان
	ازین نامداران فرخ‌نژاد			که دارید رسم پدرشان به یاد
	که خواهید برخویشتن پادشا			که دانید زین دوجوان پارسا
	فروماندند اندران موبدان			بزرگان و بیدار دل بخردان
	نشسته همی دوجوان بر دو تخت			بگفت دو فرزانه نیکبخت
	بدانست شهری و هم لشکری			کزان کارجنگ آید و داوری
	همه پادشاهی شود بر دو نیم			خردمند ماند به رنج وبه بیم
	یکی ز انجمن سر برآورد راست			به آوا سخن گفت و برپای خاست
	که ما از دو دستور دو شهریار			چه یاریم گفتن که آید به کار
	بسازیم فردا یکی انجمن			بگوییم با یکدگر تن به تن
	وزان پس فرستیم یک یک پیام			مگر شهریاران بیابند کام
	برفتند ز ایوان ژکان و دژم			لبان پر ز باد و روان پر ز غم
	بگفتند کین کار با رنج گشت			ز دست جهاندیده اندر گذشت
	برادر ندیدیم هرگز دو شاه			دو دستور بدخواه در پیشگاه
	ببودند یک شب پرآژنگ چهر			بدانگه که برزد سر از کوه مهر
	برفتند یک سر بزرگان شهر			هرآنکس که شان بود زان کار بهر
	پر آواز شد سندلی چار سوی			سخن رفت هرگونه بی‌آرزوی
	یکی راز ز گردان بگو بود رای			یکی سوی طلخند بد رهنمای
	زبانها ز گفتارشان شد ستوه			نگشتند همرای و با هم گروه
	پراگنده گشت آن بزرگ انجمن			سپاهی وشهری همه تن به تن