شاهنامه/پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود ۲

by فردوسی

	همه روی کشور نگهبان نشاند			چو ایمن شد از دشت لشکر براند
	ز دریا به راه الانان کشید			یکی مرز ویران و بیکار دید
	به آزادگان گفت ننگست این			که ویران بود بوم ایران زمین
	نشاید که باشیم همداستان			که دشمن زند زین نشان داستان
	ز لشکر فرستاده‌ای برگزید			سخن‌گوی و دانا چنان چون سزید
	بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی			بدین مرزبانان لشکر بگوی
	شنیدم ز گفتار کارآگهان			سخن هرچ رفت آشکار و نهان
	که گفتید ما را ز کسری چه باک			چه ایران بر ما چه یک مشت خاک
	بیابان فراخست و کوهش بلند			سپاه از در تیر و گرز و کمند
	همه جنگجویان بیگانه‌ایم			سپاه و سپهبد نه زین خانه‌ایم
	کنون ما به نزد شما آمدیم			سراپرده و گاه و خیمه زدیم
	در و غار جای کمین شماست			بر و بوم و کوه و زمین شماست
	فرستاده آمد بگفت این سخن			که سالار ایران چه افگند بن
	سپاه الانی شدند انجمن			بزرگان فرزانه و رای زن
	سپاهی که شان تاختن پیشه بود			وز آزادمردی کم‌اندیشه بود
	از ایشان بدی شهر ایران ببیم			نماندی بکس جامه و زر و سیم
	زن و مرد با کودک و چارپای			به هامون رسیدی نماندی بجای
	فرستاده پیغام شاه جهان			بدیشان بگفت آشکار و نهان
	رخ نامداران ازان تیره گشت			دل از نام نوشین‌روان خیره گشت
	بزرگان آن مرز و کنداوران			برفتند با باژ و ساو گران
	همه جامه و برده و سیم و زر			گرانمایه اسبان بسیار مر
	از ایشان هر آنکس که پیران بدند			سخن‌گوی و دانش‌پذیران بدند
	همه پیش نوشین‌روان آمدند			ز کار گذشته نوان آمدند
	چو پیش سراپرده‌ی شهریار			رسیدند با هدیه و با نثار
	خروشان و غلتان به خاک اندرون			همه دیده پر خاک و دل پر ز خون
	خرد چون بود با دلاور به راز			به شرم و به پوزش نیاید نیاز
	بر ایشان ببخشود بیدار شاه			ببخشید یک سر گذشته گناه
	بفرمود تا هرچ ویران شدست			کنام پلنگان و شیران شدست
	یکی شارستانی برآرند زود			بدو اندرون جای کشت و درود
	یکی باره‌ای گردش اندر بلند			بدان تا ز دشمن نیابد گزند
	بگفتند با نامور شهریار			که ما بندگانیم با گوشوار
	برآریم ازین سان که فرمود شاه			یکی باره و نامور جایگاه
	وزان جایگه شاه لشکر براند			به هندوستان رفت و چندی بماند
	به فرمان همه پیش او آمدند			به جان هر کسی چاره‌جو آمدند
	ز دریای هندوستان تا دو میل			درم بود با هدیه و اسب و پیل
	بزرگان همه پیش شاه آمدند			ز دوده دل و نیک‌خواه آمدند
	بپرسید کسری و بنواختشان			براندازه بر پایگه ساختشان
	به دل شاد برگشت ز آن جایگاه			جهانی پر از اسب و پیل و سپاه
	به راه اندر آگاهی آمد به شاه			که گشت از بلوجی جهانی سیاه
	ز بس کشتن و غارت و تاختن			زمین را بب اندر انداختن
	ز گیلان تباهی فزونست ازین			ز نفرین پراگنده شد آفرین
	دل شاه نوشین روان شد غمی			برآمیخت اندوه با خرمی
	به ایرانیان گفت الانان و هند			شد از بیم شمشیر ما چون پرند
	بسنده نباشیم با شهر خویش			همی شیر جوییم پیچان ز میش
	بدو گفت گوینده کای شهریار			به پالیز گل نیست بی‌زخم خار
	همان مرز تا بود با رنج بود			ز بهر پراگندن گنج بود
	ز کار بلوج ارجمند اردشیر			بکوشید با کاردانان پیر
	نبد سودمندی به افسون و رنگ			نه از بند وز رنج و پیکار و جنگ
	اگرچند بد این سخن ناگزیر			بپوشید بر خویشتن اردشیر
	ز گفتار دهقان برآشفت شاه			به سوی بلوج اندر آمد ز راه
	چو آمد به نزدیک آن مرز و کوه			بگردید گرد اندرش با گروه
	برآنگونه گرد اندر آمد سپاه			که بستند ز انبوه بر باد راه
	همه دامن کوه تا روی شخ			سپه بود برسان مور و ملخ
	منادیگری گرد لشکر بگشت			خروش آمد از غار وز کوه و دشت
	که از کوچگه هرک یابید خرد			وگر تیغ دارند مردان گرد
	وگر انجمن باشد از اندکی			نباید که یابد رهایی یکی
	چو آگاه شد لشکر از خشم شاه			سوار و پیاده ببستند راه
	از ایشان فراوان و اندک نماند			زن و مرد جنگی و کودک نماند
	سراسر به شمشیر بگذاشتند			ستم کردن و رنج برداشتند
	ببود ایمن از رنج شاه جهان			بلوجی نماند آشکار و نهان
	چنان بد که بر کوه ایشان گله			بدی بی‌نگهبان و کرده یله
	شبان هم نبودی پس گوسفند			به هامون و بر تیغ کوه بلند
	همه رختها خوار بگذاشتند			در و کوه را خانه پنداشتند
	وزان جایگه سوی گیلان کشید			چو رنج آمد از گیل و دیلم پدید
	ز دریا سپه بود تا تیغ کوه			هوا پر درفش و زمین پر گروه
	پراگنده بر گرد گیلان سپاه			بشد روشنایی ز خورشید و ماه
	چنین گفت کایدر ز خرد و بزرگ			نیاید که ماند یکی میش و گرگ
	چنان شد ز کشته همه کوه و دشت			که خون در همه روی کشور بگشت
	ز بس کشتن و غارت و سوختن			خروش آمد و ناله‌ی مرد و زن
	ز کشته به هر سو یکی توده بود			گیاها به مغز سر آلوده بود
	ز گیلان هر آنکس که جنگی بدند			هشیوار و بارای و سنگی بدند
	ببستند یک سر همه دست خویش			زنان از پس و کودک خرد پیش
	خروشان بر شهریار آمدند			دریده‌بر و خاکسار آمدند
	شدند اندران بارگاه انجمن			همه دستها بسته و خسته تن
	که ما بازگشتیم زین بدکنش			مگر شاه گردد ز ما خوش منش
	اگر شاه را دل ز گیلان بخست			ببریم سرها ز تنها بدست
	دل شاه خشنود گردد مگر			چو بیند بریده یکی توده سر
	چو چندان خروش آمد از بارگاه			وزان گونه آوار بشنید شاه
	برایشان ببخشود شاه جهان			گذشته شد اندر دل او نهان
	نوا خواست از گیل و دیلم دوسد			کزان پس نگیرد یکی راه بد
	یکی پهلوان نزد ایشان بماند			چو بایسته شد کار لشکر براند
	ز گیلان به راه مداین کشید			شمار و کران سپه را ندید
	به ره بر یکی لشکر بی‌کران			پدید آمد از دور نیزه‌وران
	سواری بیامد به کردار گرد			که در لشکر گشن بد پای مرد
	پیاده شد از اسب و بگشاد لب			چنین گفت کاین منذرست از عرب
	بیامد که بیند مگر شاه را			ببوسد همی خاک درگاه را
	شهنشاه گفتا گر آید رواست			چنان دان که این خانه‌ی ما وراست
	فرستاده آمد زمین بوس داد			برفت و شنیده همه کرد یاد
	چو بشنید منذر که خسرو چه گفت			برخساره خاک زمین را برفت
	همانگه بیامد به نزدیک شاه			همه مهتران برگشادند راه
	بپرسید زو شاه و شادی نمود			ز دیدار او روشنایی فزود
	جهاندیده منذر زبان برگشاد			ز روم وز قیصر همی‌کرد یاد
	بدو گفت اگر شاه ایران تویی			نگهدار پشت دلیران تویی
	چرا رومیان شهریاری کنند			به دشت سواران سواری کنند
	اگر شاه برتخت قیصر بود			سزد کو سرافراز و مهتر بود
	چه دستور باشد گرانمایه شاه			نبیند ز ما نیز فریادخواه
	سواران دشتی چو رومی سوار			بیابند جوشن نیاید به کار
	ز گفتار منذر برآشفت شاه			که قیصر همی‌برفرازد کلاه
	ز لشکر زبان‌آوری برگزید			که گفتار ایشان بداند شنید
	بدو گفت ز ایدر برو تا بروم			میاسای هیچ اندر آباد بوم
	به قیصر بگو گر نداری خرد			ز رای تو مغز تو کیفر برد
	اگر شیر جنگی بتازد بگور			کنامش کند گور و هم آب شور
	ز منذر تو گر دادیابی بسست			که او را نشست از بر هر کسست
	چپ خویش پیدا کن از دست راست			چو پیدا کنی مرز جویی رواست
	چو بخشنده‌ی بوم و کشور منم			به گیتی سرافراز و مهتر منم
	همه آن کنم کار کز من سزد			نمانم که بادی بدو بروزد
	تو با تازیان دست یازی بکین			یکی در نهان خویشتن را ببین
	و دیگر که آن پادشاهی مراست			در گاو تا پشت ماهی مراست
	اگر من سپاهی فرستم بروم			تو را تیغ پولاد گردد چو موم
	فرستاده از نزد نوشین‌روان			بیامد به کردار باد دمان
	بر قیصر آمد پیامش بداد			بپیچید بی‌مایه قیصر ز داد
	نداد ایچ پاسخ ورا جز فریب			همی دور دید از بلندی نشیب
	چنین گفت کز منذر کم خرد			سخن باور آن کن که اندر خورد
	اگر خیره منذر بنالد همی			برین‌گونه رنجش ببالد همی
	ور ای دون که از دشت نیزه‌وران			نبالد کسی از کران تا کران
	زمین آنک بالاست پهنا کنیم			وزان دشت بی‌آب دریا کنیم
	فرستاده بشنید و آمد چو گرد			شنیده سخنها همه یاد کرد
	برآشفت کسری بدستور گفت			که با مغز قیصر خرد نیست جفت
	من او را نمایم که فرمان کراست			جهان جستن و جنگ و پیمان کراست
	ز بیشی وز گردن افراختن			وزین کشتن و غارت و تاختن
	پشیمانی آنگه خورد مرد مست			که شب زیر آتش کند هر دو دست
	بفرمود تا برکشیدند نای			سپاه اندر آمد ز هر سو ز جای
	ز درگاه برخاست آوای کوس			زمین قیرگون شد هوا آبنوس
	گزین کرد زان لشکر نامدار			سواران شمشیرزن سی‌هزار
	به منذر سپرد آن سپاه گران			بفرمود کز دشت نیزه‌وران
	سپاهی بر از جنگجویان بروم			که آتش برآرند زان مرز و بوم
	که گر چند من شهریار توام			برین کینه بر مایه‌دار توام
	فرستاده‌یی ما کنون چرب‌گوی			فرستیم با نامه‌یی نزد اوی
	مگر خود نیاید تو را زان گزند			به روم و به قیصر تو ما را پسند
	نویسنده‌یی خواست از بارگاه			به قیصر یکی نامه فرمود شاه
	ز نوشین‌روان شاه فرخ‌نژاد			جهانگیر وزنده کن کیقباد
	به نزدیک قیصر سرافراز روم			نگهبان آن مرز و آباد بوم
	سر نامه کرد آفرین از نخست			گرانمایگی جز به یزدان نجست
	خداوند گردنده خورشید و ماه			کزویست پیروزی و دستگاه
	که بیرون شد از راه گردان سپهر			اگر جنگ جوید وگر داد و مهر
	تو گر قیصری روم را مهتری			مکن بیش با تازیان داوری
	وگر میش جویی ز چنگال گرگ			گمانی بود کژ و رنجی بزرگ
	وگر سوی منذر فرستی سپاه			نمانم به تو لشکر و تاج و گاه
	وگر زیردستی بود بر منش			به شمشیر یابد ز من سرزنش
	تو زان مرز یک رش مپیمای پای			چو خواهی که پیمان بماند بجای
	وگر بگذری زین سخن بگذرم			سر و گاه تو زیر پی بسپرم
	درود خداوند دیهیم و زور			بدان کو نجوید ببیداد شور
	نهادند بر نامه بر مهر شاه			سواری گزیدند زان بارگاه
	چنانچون ببایست چیره‌زبان			جهاندیده و گرد و روشن‌روان
	فرستاده با نامه‌ی شهریار			بیامد بر قیصر نامدار
	برو آفرین کرد و نامه بداد			همان رای کسری برو کرد یاد
	سخنهاش بشنید و نامه بخواند			بپیچید و اندر شگفتی بماند
	ز گفتار کسری سرافزار مرد			برو پر ز چین کرد و رخساره زرد
	نویسنده را خواند و پاسخ نوشت			پدیدار کرد اندرو خوب و زشت
	سر خامه چون کرد رنگین بقار			نخست آفرین کرد بر کردگار
	نگارنده‌ی برکشیده سپهر			کزویست پرخاش و آرام و مهر
	به گیتی یکی را کند تاجور			وزو به یکی پیش او با کمر
	اگر خود سپهر روان زان تست			سر مشتری زیر فرمان تست
	به دیوان نگه کن که رومی‌نژاد			به تخم کیان باژ هرگز نداد
	تو گر شهریاری نه من کهترم			همان با سر و افسر و لشکرم
	چه بایست پذرفت چندین فسوس			ز بیم پی پیل و آوای کوس
	بخواهم کنون از شما باژ و ساو			که دارد به پرخاش با روم تاو
	به تاراج بردند یک چند چیز			گذشت آن ستم برنگیریم نیز
	ز دشت سواران نیزه‌وران			برآریم گرد از کران تا کران
	نه خورشید نوشین‌روان آفرید			وگر بستد از چرخ گردان کلید
	که کس را نخواند همی از مهان			همه کام او یابد اندر جهان
	فرستاده را هیچ پاسخ نداد			به تندی ز کسری نیامدش یاد
	چو مهر از بر نامه بنهاد گفت			که با تو صلیب و مسیحست جفت
	فرستاده با او نزد هیچ دم			دژم دید پاسخ بیامد دژم
	بیامد بر شهر ایران چو گرد			سخنهای قیصر همه یاد کرد
	چو برخواند آن نامه را شهریار			برآشفت با گردش روزگار
	همه موبدان و ردان را بخواند			ازان نامه چندی سخنها براند
	سه روز اندران بود با رای‌زن			چه با پهلوانان لشکر شکن
	چهارم بران راست شد رای شاه			که راند سوی جنگ قیصر سپاه
	برآمد ز در ناله‌ی گاودم			خروشیدن نای و روینیه خم
	به آرام اندر نبودش درنگ			همی از پی راستی جست جنگ
	سپه برگرفت و بنه برنهاد			ز یزدان نیکی دهش کرد یاد
	یکی گرد برشد که گفتی سپهر			به دریای قیر اندر اندود چهر
	بپوشید روی زمین را به نعل			هوا یک سر از پرنیان گشت لعل
	نبد بر زمین پشه را جایگاه			نه اندر هوا باد را ماند راه
	ز جوشن سواران وز گرد پیل			زمین شد به کردار دریای نیل
	جهاندار با کاویانی درفش			همی‌رفت با تاج و زرینه کفش
	همی برشد آوازشان بر دو میل			به پیش سپاه اندرون کوس و پیل
	پس پشت و پیش اندر آزادگان			همی‌رفته تا آذرابادگان
	چو چشمش برآمد بذرگشسب			پیاده شد از دور و بگذاشت اسب
	ز دستور پاکیزه برسم بجست			دو رخ را به آب دو دیده بشست
	به باژ اندر آمد به آتشکده			نهاده به درگاه جشن سده
	بفرمود تا نامه‌ی زند و است			بواز برخواند موبد درست
	رد و هیربد پیش غلتان به خاک			همه دامن قرطها کرده چاک
	بزرگان برو گوهر افشاندند			به زمزم همی آفرین خواندند
	چو نزدیکتر شد نیایش گرفت			جهان‌آفرین را ستایش گرفت
	ازو خواست پیروزی و دستگاه			نمودن دلش را سوی داد راه
	پرستندگان را ببخشید چیز			به جایی که درویش دیدند نیز
	یکی خیمه زد پیش آتشکده			کشیدند لشکر ز هر سو رده
	دبیر خردمند را پیش خواند			سخنهای بایسته با او براند
	یکی نامه فرمود با آفرین			سوی مرزبانان ایران زمین
	که ترسنده باشید و بیدار بید			سپه را ز دشمن نگهدار بید
	کنارنگ با پهلوان هرک هست			همه داد جویید با زیردست
	بدارید چندانک باید سپاه			بدان تا نیابد بداندیش راه
	درفش مرا تا نبیند کسی			نباید که ایمن بخسبد بسی
	از آتشکده چون بشد سوی روم			پراگنده شد زو خبر گرد بوم
	به پیش آمد آنکس که فرمان گزید			دگر زان بر و بوم شد ناپدید
	جهاندیده با هدیه و با نثار			فراوان بیامد بر شهریار
	به هر بوم و بر کو فرود آمدی			ز هر سو پیام و درود آمدی
	ز گیتی به هر سو که لشکر کشید			جز از بزم و شادی نیامد پدید
	چنان بد که هر شب ز گردان هزار			به بزم آمدندی بر شهریار
	چو نزدیک شد رزم را ساز کرد			سپه را درم دادن آغاز کرد
	سپهدار شیروی بهرام بود			که در جنگ با رای و آرام بود
	چپ لشکرش را به فرهاد داد			بسی پندها بر برو کرد یاد
	چو استاد پیروز بر میمنه			گشسب جهانجوی پیش بنه
	به قلب اندر اورند مهران به پای			که در کینه گه داشتی دل به جای
	طلایه به هرمزد خراد داد			بسی گفت با او ز بیداد و داد
	به هر سوی رفتند کارآگهان			بدان تا نماند سخن در نهان
	ز لشکر جهاندیدگان را بخواند			بسی پند و اندرز نیکو براند
	چنین گفت کین لشکر بی‌کران			ز بی‌مایگان وز پرمایگان
	اگر یک تن از راه من بگذرند			دم خویش بی‌رای من بشمرند
	بدرویش مردم رسانند رنج			وگر بر بزرگان که دارند گنج
	وگر کشتمندی بکوبد به پای			وگر پیش لشکر بجنبد ز جای
	ور آهنگ بر میوه‌داری کند			وگر ناپسندیده کاری کند
	به یزدان که او داد دیهیم و زور			خداوند کیوان و بهرام و هور
	که در پی میانش ببرم به تیغ			وگر داستان را برآید به میغ
	به پیش سپه در طلایه منم			جهانجوی و در قلب مایه منم
	نگهبان پیل و سپاه و بنه			گهی بر میان گاه برمیمنه
	به خشکی روم گر بدریای آب			نجویم برزم اندر آرام و خواب
	منادیگری نام او رشنواد			گرفت آن سخنهای کسری به یاد
	بیامد دوان گرد لشکر بگشت			به هر خیمه و خرگهی برگذشت
	خروشید کای بی‌کرانه سپاه			چنینست فرمان بیدار شاه
	که گر جز به داد و به مهر و خرد			کسی سوی خاک سیه بنگرد
	بران تیره خاکش بریزند خون			چو آید ز فرمان یزدان برون
	به بانگ منادی نشد شاه رام			به روز سپید و شب تیره‌فام
	همی گرد لشکر بگشتی به راه			همی‌داشتی نیک و بد را نگاه
	ز کار جهان آگهی داشتی			بد و نیک را خوار نگذاشتی
	ز لشکر کسی کو به مردی به راه			ورا دخمه کردی بران جایگاه
	اگر بازماندی ازو سیم و زر			کلاه و کمان و کمند و کمر
	بد و نیک با مرده بودی به خاک			نبودی به از مردم اندر مغاک
	جهانی بدو مانده اندر شگفت			که نوشین روان آن بزرگی گرفت
	به هر جایگاهی که جنگ آمدی			ورارای و هوش و درنگ آمدی
	فرستاده‌ای خواستی راستگوی			که رفتی بر دشمن چاره‌جوی
	اگر یافتندی سوی داد راه			نکردی ستم خود خردمند شاه
	اگر جنگ جستی به جنگ آمدی			به خشم دلاور نهنگ آمدی
	به تاراج دادی همه بوم و رست			جهان را به داد و به شمشیر جست
	به کردار خورشید بد رای شاه			که بر تر و خشکی بتابد به راه
	ندارد ز کس روشنایی دریغ			چو بگذارد از چرخ گردنده میغ
	همش خاک و هم ریگ و هم رنگ و بوی			همش در خوشاب و هم آب جوی
	فروغ و بلندی نبودش ز کس			دلفروز و بخشنده او بود و بس
	شهنشاه را مایه این بود و فر			جهان را همی‌داشت در زیر پر
	ورا جنگ و بخشش چو بازی بدی			ازیران چنان بی‌نیازی بدی
	اگر شیر و پیل آمدندیش پیش			نه برداشتی جنگ یک روز بیش
	سپاهی که با خود و خفتان جنگ			به پیش سپاه آمدی به یدرنگ
	اگر کشته بودی و گر بسته زار			بزاندان پیروزگر شهریار
	چنین تا بیامد بران شارستان			که شوراب بد نام آن کارستان
	برآورده‌ای دید سر بر هوا			پر از مردم و ساز جنگ و نوا
	ز خارا پی افگنده در قعر آب			کشیده سر باره اندر سحاب
	بگرد حصار اندر آمد سپاه			ندیدند جایی به درگاه راه
	برو ساخت از چار سو منجنیق			به پای آمد آن باره‌ی جاثلیق
	برآمد ز هر سوی دز رستخیز			ندیدند جایی گذار و گریز
	چو خورشید تابان ز گنبد بگشت			شد آن باره‌ی دز به کردار دشت
	خروش سواران و گرد سپاه			ابا دود و آتش برآمد به ماه
	همه حصن بی‌تن سر و پای بود			تن بی‌سرانشان دگر جای بود
	غو زینهاری و جوش زنان			برآمد چو زخم تبیره‌زنان
	از ایشان هر آنکس که پرمایه بود			به گنج و به مردی گرانپایه بود
	ببستند بر پیل و کردند بار			خروش آمد و ناله‌ی زینهار
	نبخشود بر کس به هنگام رزم			نه بر گنج دینار برگاه بزم
	وزان جایگاه لشکر اندر کشید			بره بر دزی دیگر آمد پدید
	که در بند او گنج قیصر بدی			نگهدار آن دز توانگر بدی
	که آرایش روم بد نام اوی			ز کسری برآمد به فرجام اوی
	بدان دز نگه کرد بیدار شاه			هنوز اندرو نارسیده سپاه
	بفرمود تا تیرباران کنند			هوا چون تگرگ بهاران کنند
	یکی تاجور خود به لشکر نماند			بران بوم و بر خار و خاور بماند
	همه گنج قیصر به تاراج داد			سپه را همه بدره و تاج داد
	برآورد زان شارستان رستخیز			همه برگرفتند راه گریز
	خروش آمد از کودک و مرد و زن			همه پیر و برنا شدند انجمن
	به پیش گرانمایه شاه آمدند			غریوان و فریادخواه آمدند
	که دستور و فرمان و گنج آن تست			بروم اندرون رزم و رنج آن تست
	به جان ویژه زنهار خواه توایم			پرستار فر کلاه توایم
	بفرمود پس تا نکشتند نیز			برایشان ببخشود بسیار چیز
	وزان جایگه لشکر اندر کشید			از آرایش روم برتر کشید
	نوندی ز گفتار کارآگهان			بیامد به نزدیک شاه جهان
	که قیصر سپاهی فرستاد پیش			ازان نامداران و گردان خویش
	به پیش اندرون پهلوانی سترگ			به جنگ اندرون هر یکی همچو گرگ
	به رومیش خوانند فرفوریوس			سواری سرافراز با بوق و کوس
	چو این گفته شد پیش بیدار شاه			پدید آمد از دور گرد سپاه
	بخندید زان شهریار جهان			بدو گفت کین نیست از ما نهان
	کجا جنگ را پیش ازین ساختیم			ز اندیشه هرگونه پرداختیم
	کی تاجور بر لب آورد کف			بفرمود تا برکشیدند صف
	سپاهی بیامد به پیش سپاه			بشد بسته بر گرد و بر باد راه
	شده، نامور لشکری انجمن			یلان سرافراز شمشیرزن
	همه جنگ را تنگ بسته میان			بزرگان و فرزانگان و کیان
	به خون آب داده همه تیغ را			بدان تیغ برنده مر میغ را
	سپه را نبد بیشتر زان درنگ			که نخچیر گیرد ز بالا پلنگ
	به هر سو ز رومی تلی کشته بود			دگر خسته از جنگ برگشته بود
	بشد خسته از جنگ فرفوریوس			دریده درفش و نگونسار کوس
	سواران ایران بسان پلنگ			به هامون کجا غرمش آید بچنگ
	پس رومیان در همی‌تاختند			در و دشت ازیشان بپرداختند
	چنان هم همی‌رفت با ساز جنگ			همه نیزه و گرز و خنجر به چنگ
	سپه را بهامونی اندر کشید			برآورده‌ی دیگر آمد پدید
	دزی بود با لشکر و بوق و کوس			کجا خواندندیش قالینیوس
	سر باره برتر ز پر عقاب			یکی کنده‌ای گردش اندر پر آب
	یکی شارستان گردش اندر فراخ			پر ایوان و پالیز و میدان و کاخ
	ز رومی سپاهی بزرگ اندروی			همه نامداران پرخاشجوی
	دو فرسنگ پیش اندرون بود شاه			سیه گشت گیتی ز گرد سپاه
	خروشی برآمد ز قالینیوس			کزان نعره اندک شد آواز کوس
	بدان شارستان در نگه کرد شاه			همی هر زمانی فزون شد سپاه
	ز دروازها جنگ برساختند			همه تیر و قاروره انداختند
	چو خورشید تابنده برگشت زرد			ز گردنده یک بهره شد لاژورد
	ازان باره‌ی دز نماند اندکی			همه شارستان با زمی شد یکی
	خروشی برآمد ز درگاه شاه			که ای نامداران ایران سپاه
	همه پاک زین شهر بیرون شوید			به تاریکی اندر به هامون شوید
	اگر هیچ بانگ زن و مرد پیر			وگر غارت و شورش و داروگیر
	به گوش من آید بتاریک شب			که بگشاید از رنج یک مردلب
	هم اندر زمان آنک فریاد ازوست			پر از کاه بینند آگنده پوست
	چو برزد ز خرچنگ تیغ آفتاب			بفرسود رنج و بپالود خواب
	تبیره برآمد ز درگاه شاه			گرانمایگان برگرفتند راه
	ازان دز و آن شارستان مرد و زن			به درگاه کسری شدند انجمن
	که ایدر ز جنگی سواری نماند			بدین شارستان نامداری نماند
	همه کشته و خسته شد بی‌گناه			گه آمد که بخشایش آید ز شاه
	زن و کودک خرد و برنا و پیر			نه خوب آید از داد یزدان اسیر
	چنان شد دز و باره و شارستان			کزان پس ندیدند جز خارستان
	چو قیصر گنهکار شد ما که‌ایم			بقالینیوس اندرون بر چه‌ایم
	بران رومیان بر ببخشود شاه			گنهکار شد رسته و بیگناه
	بسی خواسته پیش ایشان بماند			وزان جایگه نیز لشکر براند
	هران کس که بود از در کارزار			ببستند بر پیل و کردند بار
	به انطاکیه در خبر شد ز شاه			که با پیل و لشکر بیامد به راه
	سپاهی بران شهر شد بی‌کران			دلیران رومی و کنداوران
	سه روز اندران شاه را شد درنگ			بدان تا نباشد به بیداد جنگ
	چهارم سپاه اندر آمد چو کوه			دلیران ایران گروها گروه
	برفتند یک سر سواران روم			ز بهر زن و کودک و گنج و بوم
	به شهر اندر آمد سراسر سپاه			پیی را نبد بر زمین نیز راه
	سه جنگ گران کرده شد در سه روز			چهارم چو بفروخت گیتی‌فروز
	گشاده شد آن مرز آباد بوم			سواری ندیدند جنگی بروم
	بزرگان که با تخت و افسر بدند			هم آنکس که گنجور قیصر بدند
	به شاه جهاندار دادند گنج			به چنگ آمدش گنج چون دید رنج
	اسیران و آن گنج قیصر به راه			به سوی مداین فرستاد شاه
	وزیشان هران کس که جنگی بدند			نهادند بر پشت پیلان ببند
	زمین دید رخشان‌تر از چرخ ماه			بگردید بر گرد آن شهر شاه