برگه:TarikhMashrouteh.pdf/۲۷۵

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.

دربارهٔ آن نوشتند که فرستادند علمای نجف نیز مهر کردند و آن را بچاپ رسانیده پراکنده گرداندند. ولی سودی نداشت و جلوگیری از رواج «ملانصرالدین» نکرد.

جنگ حیدری و نعمتی در اردبیل چنانکه گفتیم در سایه جنبش تبریز داده شدن مشروطه را بهمه شهرها آگاهی دادند و در همه جا، کم یا بیش ، تکان در مردم پدید آمد. در شهرهای آذربایجان از خوی و ارومی و مراغه و اردبیل و دیگر جاها نیز تکانها پدید آمد، و چون انجمن تبریز (انجمن ایالتی) بهمه آنها دستور می فرستاد که در آنجا هم انجمن (انجمن ولایتی) برپا کنند و بکارهای شهر خود پردازند و از هر شهری یک نماینده‌ای برای تبریز میخواست در همه آنها انجمن بر پا گردید. ولی در بیشتر شهرها معنی مشروطه را نمیدانستند و از کارهایی که انجمن بایستی کرد آگاه نمی بودند و این بود در می ماندند. در همه جا ملایان پیش افتاده با اندیشه و دلخواه خود بکارهایی می پرداختند و آن را میدانی برای پیشرفت آرزوهای خود می‌پنداشتند. در هر شهری، اگر هم یک یا چند تن می بودند که معنی مشروطه را میدانستند بسخن آنان گوش نمیدادند.

در مراغه حاجی میرزا حسن شکوهی از سالها در این راه می کوشیده و با روزنامه‌ها پیوستگی می داشته و او دربارهٔ انجمن مراغه می نویسد: «نمیدانستند و نمی فهمیدند که مشروطه چیست. کتابچه قانون اساسی چون بمراغه آمد ابداً معنی فصول او را نفهمیدند و تعجب میکردند که اینهمه شورش در سر این فصول بیهوده بچه می‌ارزید» می‌نویسد: «مردم تو گویی چنین میدانستند که اعضاء انجمن با ایشان نماز جماعت خواهند گزارد و یا مسائل شرعی یاد خواهند داد که در تقدس و تدین ایشان دقت زیاد می کردند».

در این میان در اردبیل یک داستان شگفتی پیش آمد، و آن اینکه بر سر برپا کردن انجمن جنگ حیدری و نعمتی بر خاست.

از چیزهای افسوس آور در تاریخ ایران داستان دو تیرگی حیدری و نعمتی است. ما نمیدانیم این از کی پدید آمده و چگونه پدید آمده،

و حیدر که بوده و نعمت که بوده. این میدانیم که زمان درازی شهر

۲۶۹