خود آگاه سازد، چه بوده؟ اگر مقصود خشیارشا را از این قشون‌کشی در نظر آریم، جهت معلوم است. مقصود او، چنانکه او مکرّر می‌گفته، تنبیه آتنیها بود، از جهت آتشی، که به سارد، معبد و جنگل مقدس آن زده بودند و با تسخیر آتن و کارهائی، که قشون ایران بقول هرودوت در اینجا کرد، این مقصود حاصل شد.
روز دیگر خشیارشا آتنیهای فراری را، که از عقب قشون او می‌آمدند، احضار کرده گفت، بروید به ارگ و موافق آداب مذهبی خودتان در آنجا قربانی کنید. هرودوت گوید معلوم نیست، که خشیارشا چرا چنین امر کرد؟ آیا روحی را در خواب دیده بود؟ یا سوزانیدن معبد وجدان او را عذاب می‌کرد. به هرحال فراریهای آتن حکم او را مجری داشتند. بعد مورّخ مزبور گوید، که در معبد ارگ درخت زیتون مقدسی بود و این درخت در موقع حریق بسوخت، ولی وقتی که آتنیها بحکم شاه برای قربان کردن داخل معبد شدند، دیدند که از تنۀ درخت شاخه‌ای به بلندی یک ذراع روئیده و این واقعۀ فوق‌العاده را برای دیگران نقل کردند (این گفته‌های هرودوت صریحا می‌رساند، که غارت کردن معبد و آتش زدن ارگ مبنی بر تعصب مذهبی نبوده. خشیارشا از حسّ انتقام به چنین عملی مبادرت کرده. م.).
وقایع بعد تا جدال سالامین
وقتی که خبر تسخیر ارگ به یونانیهائی، که در سالامین بودند، رسید، بسیار متوحش شدند و اضطراب آنها بقدری بود، که بعض رؤساء یونانی، بی‌اینکه منتظر تصمیم مجمع راجع به امور یونان شوند، در کشتیهای خود نشسته و بادبانها را کشیده از سالامین رفتند و برخی، که ماندند، باین عقیده بودند، که باید جنگ دریائی در ایستم بشود.
بالاخره همین‌که شب در رسید، همه به کشتیهای خود درآمدند. بعد هرودوت گوید (کتاب ۸، بند ۴۷-۷۶): «چون تمیستوکل به کشتی خود مراجعت کرد، یک نفر آتنی من سی فیل[۱] نام از او پرسید، که بالاخره تصمیم مجمع راجع به جنگ چه شد؟. او گفت، قرار گذاشتند، که در ایستم جنگ کنند. آتنی مذکور
- ↑ Mnesiphile.
