جنگ ذوقار
اگرچه معمول است که جنگ اول اعراب را با ایران مقارن این زمان قادسیّه میدانند و لیکن هرگاه اثرات جنگ را در نظر گیریم نه اختصار یا امتداد آن را جنگ اول آنها با ایرانیها جنگ ذوقار است این جنگ اگرچه کوچک بود ولی اثرات مهمی داشت.
جهات و کیفیات این جنگ این است خسرو پرویز در زمان قشون‌کشی به روم (تقریبا در حدود ۶۱۰ میلادی) شنید که نعمان ملک حیره دختر بسیار وجیهه‌ای دارد و خواست او را ازدواج کند ولی نعمان بواسطۀ دسیسۀ که شده بود راضی نشد از این جهة خسرو در غضب شده در صدد برآمد که قشونی برای تنبیه او بفرستد نعمان همین‌که از این قضیه اطلاع یافت فرار کرده نزد طائفۀ شیبانی رفته و تمام دارائی خود را به رئیس آن سپرده نزد خسرو آمد که پوزش بخواهد ولی خسرو قبول نکرد و او را کشت پس از آن خسرو از رئیس شیبانیها خواست که تمام اموال نعمان را تسلیم کند و او قبول نکرد خسرو قشونی مرکب از ایرانی و عرب به عدۀ چهل هزار نفر حرکت داد که امر او را اجراء نمایند ما بین قشون ایران و اعراب چند دفعه جنگ شد در جنگ ذوقار اعرابی که در قشون ایران بودند ایرانیها را گذاشته فرار کردند و سپاهیان ایرانی شکست خورده معدوم شدند این جنگ اگرچه کوچک بود ولی نخستین مرتبه‌ای بود که اعراب ایرانیها را شکست داده دانستند که با حملات بی‌باکانه می‌توان قشون منظم ایران را درهم شکست.
