پرش به محتوا

برگه:Tarikh-e Iran-e Bastan.pdf/۲۳۰۳

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی نشده است.

خارج از آن جریان می‌یابد. باقی رودها داخلی است و امتیاز آنها از این حیث است، که جریانی کوتاه دارند و در دریاچه‌های نمک‌زار کوچک می‌ریزند، یا در باطلاق‌ها و نمکزارها و کویرها فرومی‌روند.

دریاچه‌های مغولستان کوچک‌اند بجز خوسوگول، که طولش ۱۳۰ و عرضش ۱۲۰ کیلومطر است. باقی دریاچه‌ها بیشتر گودال‌هائی است، که شکل خود را تغییر می‌دهد. آب‌وهوای این مملکت دو صفت مخصوص دارد، یکی آنکه خشک است و دیگر میزان الحراره نه فقط در عرض سال و فصل‌ها تغییرات کلّی نشان می‌دهد، بل در ساعات روز هم زیاد تغییر می‌کند. جریان رطوبی هوا از طرف دریای شمال است. بادهای شمال شرقی باران‌آور است، ولی این بادها از شمال کوههای آلتائی تجاوز نمی‌کند و بنابراین طرف جنوب این کوهها کم رطوبت دارد و عاری از گیاه است. قسمت شمال غربی مغولستان از نفوذ بادهای قطبی خیلی سرد است و، چون بادهائی، که در این قسمت می‌وزد از اوقیانوس منجمد شمالی سه هزار کیلومطر مسافت را پیموده به مغولستان می‌رسد، عاری از رطوبت است. بنابراین هوا با وجود برودت بقدری خشک است، که اهالی مجبورند روی خود را با نمد بپوشند، تا پوست آن نترکد. زمستان‌ها و قسمتی از بهار خیلی سرد است و تابستانها خیلی گرم. گویند، که در گوبی مغولی زمستان مانند زمستان سیبریا است و تابستان مانند تابستان هند. گرما به ۵۳ درجه بالای صفر و سرما بهمان درجه پائین صفر می‌رسد. از حیث ترکیب خاک باید گفت، که شیب‌های کوههای اطراف مغولستان، بقدری، که رو بطرف شمال است و بادهای شمالی آنها را می‌گیرد، دارای جنگل است و باقی عاری از درخت. خود گوبی از ماسه پوشیده و بنابراین حدس می‌زنند، که وقتی اینجا دریا بوده و این دریا با اوقیانوس منجمد شمالی ارتباط داشته. از حیث گیاه و روئیدنی می‌توان مغولستان را بدو بخش تقسیم کرد. شمال غربی، که درختان گوناگون دارد و جنوبی و جنوب شرقی، که عاری از روئیدنی است، در گوبی شرایط اقلیمی برای روئیدنی خیلی بد است: -گرمای زیاد در تابستان-