نقل کنیم. موافق آنچه، که از وقایع این زمان برمی‌آید یا از آنچه، که آرّیان، پولی‌بیوس، آپ‌پیان [۱]و پوسیدونیوس [۲]نوشته‌اند، مستفاد می‌گردد، روی‌هم‌رفته اوضاع دولت آنتی‌گون و تشکیلات سلوکیها چنین بوده: از وقایع زمان اسکندر معلوم است، که او در تشکیلات دولت هخامنشی تغییری نداد و همان گرده‌ای را، که داریوش اوّل ریخته بود، پیروی کرد. چون شرح این تشکیلات در قسمت تمدّنی تاریخ دولت هخامنشی (صفحات ۱۴۶۰-۱۵۱۵ این تألیف) ذکر شده، تکرار را لازم نمی‌دانیم فقط باید این نکته را تذکّر دهیم، که وقتی که اسکندر خواست از مصر بطرف فینیقیّه حرکت کند، علاوه بر والی و رئیس قشون، یک نفر را هم برای امور مالیّه معیّن کرد و در زمان جانشینان اسکندر و سلوکیها دیده می‌شود، که این مأمور در ایالات دیگر هم هست و وقتی که پولی باید از محلّی به قشون یا به کسی داده شود، حکمی باین مأمور مالیّه یا خزانه‌دار صادر می‌شود، که فلان قدر وجه بپردازد. این یک اصلاحی است، که در زمان اسکندر و جانشینان او شده است، زیرا در دورۀ هخامنشی امور مالی هر ایالت بعهده والی بود و احکام به او صادر می‌شد. امّا اینکه خزانه‌داران ایالت در تحت ریاست ولات بوده‌اند یا استقلال داشتند، مدرکی برای اظهار عقیده نداریم. ظنّ قوی این است، که چون ولات با اختیارات وسیعه به ایالات می‌رفتند و غالباً اینها از مرکز هم تمکین درستی نداشتند، اگر هم حقّا مأمورین مالیّه در ایالات می‌بایست استقلال داشته باشند، اجرای آن عملی نبود و در واقع امر، ولات در زمان جانشینان اسکندر و سلوکیها همان ولات دورۀ هخامنشی بوده‌اند، یعنی با همان اختیارات و اقتدار و بل بیشتر، زیرا، چنانکه گذشت، اشخاصی زیاد از این ولات ظاهراً والی بودند، ولی از همان زمان تقسیم اوّلی ممالک اسکندر، دولت‌هائی بر خرابه‌های امپراطوری اسکندر بنا گردید و خود دولت سلوکی هم یکی از آنها بود.
________________________________________
