مبحث هشتم
مخاصمهٔ اسپارت، جنگ ایران و لاسدمون، فرمان اردشیر
اوضاع آسیای صغیر
چنانکه کزنفون گوید (تاریخ یونان، کتاب ۳، فصل ۱) تیسافرن در ازای خدماتی، که به اردشیر کرده بود، به ایالت سابق خود برقرار گردید و ایالات کوروش کوچک هم به او اعطا شد. این والی، همین‌که به آسیای صغیر برگشت، بتمام شهرهای یونانی امر کرد، که باید حکومت او را بشناسند. شهرهای مزبور برای حفظ آزادی خود و نیز از این جهت، که کوروش را بر تیسافرن ترجیح داده بودند و حالا از کینه‌توزی او می‌ترسیدند، رسولانی به لاسدمون فرستاده کمک آن را درخواست کردند و دولت اسپارت تیمبرون[۱] را با پنج‌هزار پیاده و سیصد سوار به آسیا فرستاد. این سردار قوای تمام شهرهای یونانی را بقوای خود افزود و با وجود این، چون عدّهٔ خود را برای جنگ با تیسافرن کافی نمی‌دید، در بلندیها مانده به جلگه‌ها برای نبرد نزول نکرد. احوال چنین بود، تا سربازان یونانی، که از کونّاکسا عقب می‌نشستند، به بیزانس وارد شدند و کزنفون با قشون خود، چنانکه بالاتر ذکر شد، بقوای تیمبرون ملحق گردید. پس از آن این سردار لاسدمونی جنگ تعرّضی پیش گرفته بی‌اشکال شهرهای ولایات پرگام[۲]، تترانی[۳] و هالی‌سارن[۴] را تسخیر کرد (در حدود ۳۹۹ ق. م). بعد چند قلعه را، که ساخلو صحیح نداشت گرفت و شهر لاریس[۵] را در محاصره گذارد. این شهر در االی[۶] واقع بود و آن را مصری می‌نامیدند (کزنفون در اینجا گفتهٔ خود را «در تربیت کوروش» تأیید کرده، به صفحهٔ ۳۶۲ رجوع شود. م.) شهر مزبور نخواست تسلیم شود و سردار لاسدمونی محاصره را ترک کرده به افس[۷] رفت، تا تدارک خود را دیده به کاریّه حمله برد، ولی در این احوال دولت اسپارت او را عزل و درسیلّیداس[۸] را بجای وی نصب کرد. سردار مزبور،
