و پا از سر نشناسند چنانکه در هر عصر و اوان اعمال قائدین و بزرگان بر همین بوده خاصه در صدر اسلام که بواسطهٔ اتحاد کلمهٔ مسلمین و جمعشان در تحت لوای حقیقة واحده و پاک بودنشان از اغراض نفسانیه با یک عالم غیرت و شجاعت و یک دنیا فتوت و شهامت قطعهٔ کوچک جزیرةالعرب را ثلث زمین قرار داده کلمهٔ مبارکهٔ اسلام را در شرق و غرب منتشر و بلند آواز ساختند تا اینکه بغلبهٔ سلاطین مستبد در ممالک اسلامیه و متروک شدن قانون منیف حضرت ختمی مرتبت دوباره بعد از آن همه ترقیات محیرالعقول بخاک سیه نشسته (عادَالاسلام غریباً کما بدأ غریباً) رفته رفته کار بجایی رسید که ممالک اسلامی منحصر بدو سه مملکت ضعیف گردیده آنهم متأسفانه از اطراف و بقاعش بحسن کفایت سلاطین و امرا قطعه قطعه جدا و بسبب زیادتی ابتلاء و نزع ثروت که روح مملکت است بقیه در بدترین حالت باقی و بصعبترین بلائی مبتلا گردید خوشبختانه چندی قبل بهم عالیهٔ شما عقلا و جاننثاران آذربایجان درِ خوشی برای یکی از این ممالک که وطن محترم ما ایران است باز و بساط قانون حریّت مشروع که موجب حفظ بیضهٔ اسلام و شوکت دولت و ترقی ملت منبسط و آفتاب عدالت از کران تا کران مملکتی را نوربخش گردیده ولی بدبختانه هنوز مرکب چاپ آن خشک نشده که باز بیدِ نفس مرکز و تحریکات ظالمانهٔ مستبدین سحاب ظلمانی ظلم و فساد متراکم و اطراف آن خاک پاک را تیره و تار نموده و نعوذبالله نزدیک بود که اساس این بنیان بزرگ از هم پاشیده و خاک مذلّت و خواری بر سر اسلامیان بیخته شود که ناگاه همت و غیرت شما برادران تبریز جلوه کرد بفداکاری جان و مال در صدد جلوگیری برآمده و موجب افتخار و مباهات ایرانیان و باعث اعتبارشان نزد عالمیان گردید لذا در کمال جسارت عرضه میداریم، ای اهالی غیور آذربایجان، ای جاننثاران مملکت اسلامی، ای جانفشانان در راه ترقی مسلمانان، ای اجراکنندگان احکام حججالاسلا ، ای اعضای محترم انجمن ایالتی، ای یگانه سردار ملت، ای فرزانه سالار امت، ای کسانیکه در تشیید ارکان دین مبین حضرت سیدالمرسلین صلیالله علیه و آله از جان و مال مضایقه نکردید، ای کسانیکه در نگهداری مملکت اسلامی از دستبرد اجانب خودداری نفرمودید ای کسانیکه در ابقاء حریّت مشروع و تتمیم قانون اساسی مسامحه نورزیدید، ای کسانیکه در راه تربیت ابناء ملت و قوت دولت کوتاهی نکردید، ای کسانیکه بقلب جراحت رسیدهٔ حضرت حجت عجلالله فرجه از دست مستبدّین و منافقین مرهم انداخته و خاطر مبارکش را از خود راضی ساختید، ای کسانیکه شیرازهٔ پاشیدهٔ مملکت را دوباره جمعآوری نمودید، ای کسانیکه ناموس وطن محترم خود را از بیعصمتی اغیار محفوظ داشتید، ای کسانیکه نام رفتهٔ ششهزار سالهٔ ایران را زنده نمودید، ای کسانیکه در حفظ ملت و شرف قومیت از خود گذشتید، ای کسانیکه در میدان اخذ حقوق مشروعهٔ مغصوبهٔ خود چهار اسبه میتازید، ای کسانیکه بتلگرافات و وعدههای خود در قلع و قمع ریشهٔ استبداد و دفاع از وطن محترم خود وفا کرده و میکنید، ای کسانیکه حجج اسلام و آیات الله علی الانام در مصائب وارده بر شما احرار ملت گریان و نالان و متصل در آستانهٔ مبارکهٔ حضرت امیر سلامالله علیه نصرت شما را خواهانند، ای کسانیکه اجساد شهداتان در میان کوی و برزن بی غسل و کفن و فقراتان از کثرت قحط و غلا بی جان و اطفال صغیرتان از شنیدن غرّش توپ و تفنگ گریان و لرزانند بشارت میدهیم شما را که هر چه در جان فشانی و فداکاری مجدّنر باشید بیشتر اساس مشروطیت را مشیّد فرموده و هر قدر توحش اولیای استبداد زیادتر بشود حریّت مشروع زودتر جلوه گردد افسرده و
برگه:Sur-e Esrafil 15 Ṣafar 1327 8 März 1909.pdf/۷
ظاهر