ناصر الدوله به او رسیده در آن نامه مردن توزون و دست یافتن معز الدوله را به بغداد یاد می‌کرد و چون این حوادث در سال ۳۳۴ روی داده از اینجا هم باید گفت که حادثه روسان نیز در سال مذکور بوده.
پرروشن است که این گفته‌های ابن مسکویه سازشی با هم ندارند و معلوم نیست از کجا این اندازه خلط و اشتباه از مؤلف دانشمندی همچون او سر زده است. اما تحقیق مطلب، باید دانست که در اینجا چند چیز یقین و بی‌گفتگوست:
۱ - آمدن روسان به اران در اواخر بهار یا در اوایل تابستان بود، به دلیل این گفته ابن مسکویه که چون روسان در بردعه جایگزین شدند در پرخواری از میوه‌های آنجا اندازه نگاه نداشتند.
۲ - درنگ روسان در بردعه بیش از یک سال نبوده. به دلیل آنچه از گفته‌های ابن مسکویه برمی‌آید که ایشان در بردعه بیش از یک دفعه موسم میوه را در نیافتند و به دلیل‌های دیگر که از تفصیل داستان برمی‌آید۱.
۳ - غره محرم ۳۳۳ با دهه نخستین از ماه آخر تابستان، و غره محرم ۳۳۴ با دهه آخرین از ماه دوم تابستان مصادف بوده، به دلیل حساب و تقویم‌ها.
۴ - مرگ توزون در محرم سال ۳۳۴، و تصرف معز الدوله بغداد را در جمادی الاخر آن سال، و پناه بردن کسان توزون پیش ناصر الدوله در رجب سال مذکور بوده، به دلیل تصریح‌های خود ابن مسکویه.
۵ - جنگ مرزبان با حسین حمدانی در آذربایگان در فصل زمستان بوده به دلیل داستان افتادن برف که ابن مسکویه می‌نویسد:
اکنون ما می‌توانیم از سنجش این چند مطلب یقین و بی‌گفتگو چند مطلب دیگر نتیجه بگیریم.
۱ - تاریخ سال ۳۳۲ که ابن مسکویه برای هجوم روسان معین کرده اشتباه و نادرست است. وگرنه باید بگوییم آن طایفه دو سال در بردعه درنگ کرده‌اند. چه
________________________________________
(۱) . مؤسس قاغانقا تواچی مورخ معروف ارمنی تألیفی به نام تاریخ اران دارد که در آنجا شرحی درباره این هجوم روسان نگاشته، آقای جمال‌زاده این قسمت را از کتاب مذکور از روی یک ترجمه فرانسه ترجمه به فارسی کرده. در آنجا می‌گوید روسان شش ماه در بردعه درنگ داشتند اگرچه این گفته نیز معلوم نیست درست باشد ولی به‌هرحال بی‌گفتگوست که درنگ آن طایفه به یک (؟) رسیده، در اواخر بهار آمده، در اوایل زمستان برگشته‌اند.
شهریاران گمنام جلد ۱
