پرش به محتوا

برگه:SeyrHekmatDarOrupa.pdf/۶۹۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

دانسته شد که بسیاری از امور که پیشینیان آن را بامتناع خلاء توجیه کرده بودندمنتسب به فشار هوا است، و هر فضای در بسته را می توان از هواخالی کر دو امتناعی از خلاء نیست ، و نیز فهمیده شد که کره آتش که وجودش را پیشینیان بر بالای کړه هوا قائل شده بودند ، بی حقیقت است . و آتش جز آنچه از احتراقات مواد روی زمین حادث می شود وجـود ندارد ، واگر کره آتشی بخواهیم بیابیم همان کره خورشید است ، و کره هوا پرده ایست از جسم بخار ما نندی که بر سطح زمین احاطه دارد، و جزء کره زمین است و بالا بودنش به واسطه سبکی است، و سبکی و سنگینی اجسام به سبب میل بعضی به بالا و بعضی به پائین نیست ، بلکه میل به بالا و پائین به واسطه سبکی و سنگینی است ، وگر نه جسم چه خاکی چه آبی چه هوایی چه آتشی هر چه باشد میل به سوی مرکز زمین دارد ، وزن آنها به واسطه فشاری است که از این میل به مرکز حادث میشودجز اینکه اجسام به واسطه تخلخل وتكاثفشان در میل به مرکز فشارشان کم و بیش است ، آنها که متكاثف ترند سنگین ترند وفشارشان شدیدتر است ، واز این رو بیشتر از آنها که متخلخلند به مرکز نزديك ميشوند و بنابر این زیر واقع می شوند و آنها که سبکتر یعنی متخلخل ترند روی آنها قرار می گیرندوطبایع چهار گانه که قدما فرض کرده بودند معنی ندارد، واین مطالب همه به تجربه ومشاهدة ودليل و برهان ثابت ومسلم گردید.

پس از آنکه این معلومات اساسی از هیئت عالم به دست آمد، نیوتن به عرصه رسید و او گذشته از اکتشافات مهم و ترقیاتی که به رياضيات وطبیعیات داد معلوم کرد که گردش مـاه بر گرد زمین ، منشأش همان امری است که اجسام روی زمین را به سوی مرکززمین میل میدهد ، و از اینجا پی برده شد به اینکه حرکات زمین و سیارات دیگر برگرد خورشید منشائیدارد نظیر منشاء حرکت ماه وميل اجسام دیگر به مرکز زمین یعنی خورشید برای سیارات مانند زمین است برای ماه به عبارت دیگرزمین وسيارات دیگر همه مایل به مرکز خورشیدند و گردش آنها برگرد خورشید از این سبب است ر این حالت را نیوتن به این عبارت کلیت داد که گوئی اجسام همه


–۱۴۸–