احوالات متفرقه
در اکثر ولایات گرمسیر پنبه سال دوازده ماه درختی است که میماند بلکه چند سال هم دوام میکند اول خود رو بود در جنگلهای مغرب‌زمین و سایر ممالک گرمسیر حال مدتیست که در هند و چین و جزایر بحر الهند و ینکی دنیا کاشته‌اند خصوصه در ینکی شمالی که حالا یکی از حاصلهای بزرگ آنولایت پنبه است تخم این پنبه را میکارند در سوراخهای کوچک و چند تخم در یکجا میگذارند بعد از آنکه سبز شد بعضی را می‌کنند و آنها که میمانند نمیگذارند که از یک ذرع و نیم بلندتر بشوند سرشان را با کارد میزنند که شاخه زیاد بکند سال اول خوب بار میدهد و سال دویم و سیوم بارش زیادتر است تا پنج سال بعد از پنج سال باز پنبهٔ تازه بجای آنها میکارند و بارش از پنبه‌ای که درین ولایت میکارند بسیار زیادتر و پنبه‌اش نرمتر و بهتر است درین روزها مستر استاکین نام که یکی از کشیش‌های ینکی دنیا به ارومی آورده است و درین باب کاغذی به مباشرین روزنامه بتاریخ ۲۲ ذی‌القعده نوشته است و چونکه چنین میداند که کاشتن این پنبه منفعت زیاد بدولت و ولایت و رعیت ایران بکند خواهش کرده است که این مراتب بعرض امنای دولت علیه برسد و مضمون کاغذی که نوشته است این است امسال سه طناب زمین از پنبهٔ ینکی دنیا کاشته‌ام و مردم از اطراف بتماشا می‌آیند گلها از این پنبه می‌چینند و بدهات اطراف برده بدوستان خود می‌نمایند حالا این پنبه درختش یک ذرع و نیم بلندی دارد و گل و پنبهٔ زیاد آورده است دیروز سی و نه یا چهل پنبه و گل در یک بته‌ای شمرده‌ام امسال پنبهٔ متعارفی خود این ولایت خوب بعمل نیامده است و این پنبه چنان خوب شده است که مردم از تخم آن طالب شده‌اند و دور نیست که چند وقت بعد از این کلا ازین پنبه بکارند و چنین میدانم که هوای صاف و آفتاب گرم ولایت ایران این پنبه را خوب بعمل بیاورد مانده است که به بینیم چگونه میرسد چونکه به وعده رسیدن این پنبه شش هفته مانده است در جوف این کاغذ که فرستادم قدری ازین پنبه که رسیده و شکفته بود فرستادم که تماشا نمایند و اگر این پبنه خوب برسد باز این سه طناب زمین که کاشته‌ام مقابل بار ده طناب زمین پنبه این ولایت میشود امیدوارم که امنای دولت علیه کوشش و سعی مرا پسند فرمایند و اگر لازم باشد بعد ازین باز از این پنبه خواهم فرستاد یا یکی از درختهای این پنبه را بطهران میفرستم تا که تماشا نمایند در آن سمت ینکی دنیای شمالی که پنبه بسیار خوب بعمل می‌آید آنجاست که نزدیک به بحر محیط است که آبش شور میباشد و میگویند که پنبه تا نسیم آب شور دریا باو نخورد خوب بعمل نمی‌آید ز آنجهة مستر استاکین امید دارد که اطراف دریای ارومی از برای کاشتن این پنبه بسیار خوب باشد نمونهٔ این پنبه الان در نزد مباشرین روزنامه است بسیار سفید و نرمتر و بهتر از پنبهٔ این ولایت است بلکه مانند ابریشم سفید است و چونکه آوردن این پنبه را منفعت دولت علیه دانسته است باین تفصیل نوشته است
درین روزها شخصی در وینه پای‌تخت دولت آستریه فوت شده است و بعد از فوت او کاغذهایش را که مردم ملاحظه کرده‌اند معلوم شده است که از جملهٔ اشخاصی بوده که بنای فساد در آنولایت داشته خصوص در آن سمت مملکت ایطالیا و چند نفر که اسامی آنها در میان کاغذها بود گرفته محبوس کردند و در ولایت ایطالیا نظام خود را سخت‌تر کرده‌اند که مفسدین را قوهٔ حرکت به افساد نباشد و مفسدین که در کندن نشسته‌اند بسیار بولایات فرنگستان کاغذها می‌نویسند که بلکه مثل چند سال پیش اغتشاش بشود اما چون در خود انگلیس کاری نکرده‌اند منحصر نشده‌اند که اخراج بلد بشوند
