و ساعی بوده‌اند که دریابند کدام رباعیات با فکر خیام مناسبت دارد.
خود ما از دیرگاهی و پیش از آنکه بدانیم دانشمندان اروپا باین فکر افتاده‌اند متوجّه شده بودیم که رباعیاتی که بنام خیّام در مجموعه‌ها دیده میشود بسیار ناجور است و نه از جهت معنی با یکدیگر مناسبت دارد نه از جهت لفظ. گذشته از اینکه نظر باحوال خیّام که اهل علم و حکیم بوده و شاعری پیشه نساخته بود نمیتوانستیم قبول کنیم که او اینهمه رباعی گفته باشد. امّا تحقیقات دانشمندان اروپائی هم ما را قانع نساخته و معتقدیم که کاملاً پی بمقصود نبرده‌اند.
البتّه بهترین طریق برای حلّ این مشکل این بود که نسخه‌هائی از مجموعهٔ رباعیات بدست آید که در زمان خودِ خیّام یا نزدیک بعصر او تدوین شده باشد ولیکن تاکنون چنین نسخهٔ یافت نشده و ظاهر اینست که بعدها هم نخواهد شد و کهنه‌ترین مجموعه‌هائی که در کتابخانه‌های داخله و خارجه موجود است در اواسط سدهٔ نهم هجری گرد آمده است. فریدریخ رزن فاضل آلمانی
