مقدمه ناشر کتاب هزار و یکشب يا الف لية وليله که اغلب مردم آنرا باختصار الف لیل مینامند و بهمین نام میشناسند یکی از کتابهائیست که در طومار آثار فکری و قلمی بشر بعنوان شاهکار بثبت رسیده و گر چه بیشتر دارای صبغۀ ایرانی و اصلا زاده افکار دانایان این سرزمین است ولی امروز در شمار کتابهای معدودیست که مجموع آنها ادبیات جهانی را تشکیل میدهد.
کتاب الف لیل خزینه ای از افکار و عقاید تاریخی و اخلاقی و گنجینه آداب ملی و قومی و تصورات خرافی ملل مشرق زمین و مجموعه ای از افسانه های بسیار قدیمی ایرانی و هندی است که در طی قرون متمادی کم و زیادهای آشکار و تحولات بسیاری در اصل آن راه یافته است و با آنکه تاریخ پیدایش آن مسلما از زمانهای خیلی پیش از اسلام بوده بعد از آنکه در قرن سوم هجری از پارسی بعربی ترجمه گردیده قصه های بسیاری از افسانه های تاریخی عربی در آن وارد شده و با دست بدست شدنها و مسافرتهای دور و درازی که در ممالک مختلف عربی برای آن پیش آمده تغییرات و اضافاتی در کم و کیف آن بظهور پیوسته و کتاب الف لیل امروز، هم باقیمانده و نماینده کتاب هزار افسان عصر هخامنشی و هم گنجینه روایات و حکایات و افسانه هائیست که هر دسته و قومی از اعراب و هندیان و ایرانیان و مللی دیگر از مردم مشرق در آن سهیم هستند.
بنابر این نسبت تأليف كتاب الف ليل را بيك داستانرا و افسانه پرداز معینی نمیتوان داد و این کتاب عجیب تا حدود قرن دهم هجری که در مصر بصورت كتاب الف ليلة و ليله تدوين و تثبیت شده هزاران مؤلف داشته و دائرة المعارفی از افسانه های باستانی و قرون وسطایی است که نویسندگان مختلف در ازمنه و امکنه مختلف منتها بتقليد از يك برنامه اصلی آنرا ترتیب داده اند و اختلاف سلیقه و عقاید و افکار آنها از خلال مطالب کتاب کاملا آشکاراست و فقط از موقعی که در پناه صنعت چاپ آرمیده از حذف و الحاقهای عمدی مصون و محفوظ مانده است.
ترجمة كتاب الف ليلة وليله بزبانهای اروپائی از اواسط قرن دوازدهم هجری شروع شده و از همان هنگام انتشار نخستین ترجمه فرانسوی آن انقلاب عظیمی در تاریخ ادبیات ایجاد کرد و در اندک مدتی در سراسر ممالك غرب مشهور گردید و مستشرقین معروفی در انگلستان و فرانسه و آلمان و روسیه بترجمۀ این کتاب از اصل عربی آن اقدام کردند و اکنون در هر زبانی از السنة عالم ترجمه های دقیق و کاملی از این کتاب وجود دارد که بعضی از آنها دارای شرح و بحثها و حواشی و تعلیقات علمی و تاریخی و انتقادی گرانبهائی میباشد.
کم کم شهرت و محبوبیت کتاب الف لیل بآنجا رسید که جهان سینما یعنی جهان تجمل و زیبائی و تمدن صنعتی و داستانسازی بیستم نیز این کتاب سالخورد باستانی را مانند بهترین هدیه نوظهور با آغوش باز استقبال کرد و مفاهیم افسانه های این کتاب در صحنه سینماها و تئاترهای بزرگ اروپا و آمریکا درخشید و تاکنون فیلمهای پر جرق و برق تماشائی و حیرت انگیزی از قبیل علاء الدین و علی بابا و چهل دزد بغداد و غیره از آن انتشار داده اند که جهان علم و صنعت را نیز با همه جلال و جبرت خود مفتون آن ساخته است.
نویسندگان بزرگ اروپائی هنگامی که میخواهند از میان میلونها کتاب چاپ شده در عالم مطبوعات فرنگ پنجاه جلد کتاب خوب و خواندنی را نام ببرند نام الف لیل را در عداد آنها ضبط میکنند.
این کتاب هزار و یکشب يا الف لیل که امروز در شمار معروفترین کتابهای فارسی است ترجمه ایست که از سال ١٢٦٠ هجری به امر بهمن میرزا پسر عباس میرزا نایب السلطنه بوسيلۀ اديب معروف عصر عبد اللطيف طوجی تبریزی در مدتی قریب چهار سال بجامۀ زیبای زبان شیوای فارسی آراسته شده و اشعار فارسى ان بوسیله افصح الشعرا سروش اصفهانی بجای اشعار که در اصل کتاب الف ليلة و ليله عربی بود انشاء یا انتخاب و در متن کتاب گنجانیده شده است و باتفاق اهل ادب، هم مترجم و هم شاعر در حسن تعبير وفصاحت عبارت و انتخاب ابیات کمال دقت و حسن سلیقه را بکار برده و این کتاب شیرین و ممتع و پر حجم و پر فایده را بار دیگر زینت بخش کتابهای فارسی و مونس اهل حال و اهل مطالعه گردانیده اند.
چون اغلب چابهائی که از این کتاب نامدار و بزرگ در ایران انتشار یافته چاپ سنگی و بد خط و مخلوط بوده و در این اواخر حتی نسخ آنهم نایاب شده بود و هر روز از اقطار کشور کتاب الف لیل را از مؤسسات علمی میخواستند اینجانب تصمیم گرفتم باهمه مشکلاتی که در جریان چاپ اینگونه کتابها وجود دارد حتی المقدور آنرا بصورتی زیباتر و بهتر از چاپهای پیش تجدید نموده در دسترس خواهندگان و خوانندگان آن قرار دهم و این نسخه ای که در دست خواننده عزیز و گرامی است بهمین نظر بچاپ حروفی و بطرز جدید و بیسابقه ای تهیه شده تا از طبعهای سابق ممتاز و برای مطالعه عمومی سهل تر و بهتر باشد. و امید است با اصلاحاتی که مستلزم فرصت بیشتری میباشد چاپ بعدی این کتاب طوری منقح و مهذب تهیه و منتشر شود که در نظر خواص اهل ادب نیز مقبول باشد و بالله التوفيق و عليه التكلان
علی اکبر علمی
