| کیهان | صفحه ۸ | ۶ ذی‌الحجه‌الحرام ۱۳۷۳ | شماره ۳۰۶۷ |
در اکثر نقاط کشور تظاهراتی با پشتیبانی از دولت صورت گرفته است
- توضیح مسئولین فرودگاه مهرآباد درباره هواپیمای شاه
خبرنگار ما امروز با یکی از مقامات اداره کل هواپیمائی کشوری تماس گرفت و از وی درباره جریان پرواز هواپیمای شاه سئوال نمود مقام مزبور گفته همانطور که اطلاع دارید هواپیمای شاه از رامسر مستقیما پرواز کرده این هواپیما از نوع «پیچکرافت» دو موتوره بود که بشخص شاه تعلق داشت و بقرار اطلاع مقارن ساعت ۵۰ر۱۰ دیروز از رامسر پرواز نموده و مقارن ساعت ۵ر۱ در فرودگاه بغداد بزمین نشسته است.
پس از اینکه خبر پرواز این هواپیما از رامسر بما رسید ما نیز از فرودگاه بغداد سئوال کردیم ولی آنها پاسخ صحیحی بما ندادند و در حدود ساعت ۴ بعد از ظهر از جریان مطلع شدیم. یکی از همراهان شاه سرگرد خاتم خلبان مخصوص شاه بوده ولی بقرار اطلاع هواپیمای دو موتوره بوسیله خود شاه هدایت شده است. از سرنشینان هواپیما غیر از شاه و ملکه و سرگرد خاتم اطلاع دیگری در دست نیست.
- ویزای گذرنامه شاه
گذرنامه پادشاه ایران روز پنجشنبه در تهران از طرف سفارت عراق ویزا شده است و خبریکه از برن منتشر شده حاکی بود که شاه میبایستی صبح روز جمعه وارد بغداد شود.
- اداره اصل ۴ امروز هم تعطیل بود
اداره اصل ۴ دیروز طبق دستور مقامات آن اداره تعطیل بود امروز هم این دستور بموقع اجرا گذارده شده بود.
امروز بر تعداد کامیونهای مامورین انتظامی که اداره اصل ۴ را حفاظت مینمایند، افزوده شده بود
یکی از مقامات اصل ۴ گفت تعطیل این اداره بر اثر جریانات یکی دو روز اخیر میباشد و احتمال دارد تا چند روز بهمین ترتیب ادامه داشته باشد.
- کودتاچیان برق مشهد را قطع کردند
این تلگراف بامضای بیش از صد نفر از بازرگانان و اصناف و معتمدین مشهد تهران مخابره شده.
جناب آقای نخست وزیر گرچه عوامل بیگانه و همدستان کودتاچیان در ساعت ۷ صبح برق مشهد را قطع کردند تا اعلامیه دولت بسمع مردم وفادار به نهضت ملی ترسد ولی در هر حال خبر کودتای ننگین علیه حکومت ملی بسرعت در محافل مشهد منتشر شده و خون را در عروق مردم بغلیان آورد اما از آنجا که خدای بزرگ حامی و نگهبان نهضت مقدس ملی است نقشه کودتاچیان با فداکاری و واقع‌بینی گارد محافظ منزل نخست وزیر بحمدالله خنثی شد. پیشوای محبوب ما - دیگر ملت ایران امیدی ندارد که بیگانه پرستان دست از دشمنی با مردم و نهضت مقدس آنها بردارد و بنا بر این برای محو و نابودی آن قیام خواهد کرد تا این آخرین سنگر پناهگاه بیگانگان درهم خرد گردد
ما برای صدمین بار پشتیبانی کامل بیدریغ خود را از نهضت ملی و رهبر ارجمند آن دکتر مصدق و مراتب تشکر خود را از افسران شرافتمند و مومن نهضت ملی و سربازان ارتش و بخصوص گارد محافظ منزل نخست‌وزیر صریحا اعلام میداریم و مجازات مسببین را در هر مقام و لباس که هستند فورا خواستاریم از اول وقت صبح امروز در چهارراه لاله‌زار افراد منتسب باحزاب دسته‌های مختلف جمع شده بودند و راجع بجریان کودتا و نظریات حزب خودشان با هم بحث میکردند.
ظاهرا افرادی که با هم بحث میگردند عده ای متعلق باحزاب چپ و جمعی از افراد حزب زحمت‌کشان نیروی سوم بودند هنگام بحث کار به ناسزا گفتن کشید و عده‌ای بدنبال شخصی دویدند و او فرار کرد و وارد مغازه زنبور عسل شد بدنبال او دیگران وارد مغازه شدند و در نتیجه مقداری از اثاثیه مغازه از بین رفت شیشه‌های آن نیز شکست و پس از آن نظم بر قرار شد.
- ۳۱ نفر توقیف شده‌اند
آخر وقت امروز اطلاع یافتیم که علاوه بر ۲۴ نفریکه تا ساعت ۱۱ امروز دستگیر شده بودند هفت نفر دیگر باین شرح دستگیر و توقیف شده‌اند
ستوان یکم اسکندری - ستوان یکم جعفربان محمد جهانداری، سرهنگ دوم زرافشان - هیراد رئیس دفتر مخصوص شاهنشاهی، سرهنگ دوم امینی و محمد روحانی بنابراین تا آخر وقت اداری امروز ۳۱ نفر از افسران و اشخاص عادی دستگیر و توقیف گردیده‌اند.
از طرف دادستان نظامی آقای سرهنگ فرجادی معاون دادسرای نظامی مامور کشف قضیه کودتا گردیدند بنا بر این آقای سرگرد علمیه و سایر بازپرسان تحت نظر ایشان انجام وظیفه خواهند کرد .
آخر وقت امروز اطلاع یافتیم که برای آقایان سرهنگ نصیری، سرهنگ آزموده، سرهنگ زند کریمی ستوان یکم ریاحی، سرتیپ پرورش سرتیپ شیبانی، سرهنک خسرو پناه، سرهنگ حمیدی، سرهنک کسرائی - سروان نراقی- سروان سلیمی و سرهنگ منصورپور قرار بازداشت صادر شد.
اشخاص مذکور بلافاصله پس از ابلاغ حکم بازداشت اعتراض کردند و قرار است امروز بعداز ظهر پرونده آنها بدادگاه عالی جنائی فرمانداری نظامی ارسال شود تا در اسرع وقت خارج از نوبت پرونده‌های آنها رسیدگی شده و تکلیفشان را روشن کنند. برای ۱۹ نفر بقیه تا ساعت ۴ بعد از ظهر امروز قرار صادر خواهد شد
- حرکت عده‌ای بتهران
مقارن ظهر امروز ناگهان شایع شد که جمعی از افراد ایل بختیاری و آذربایجانی‌ها بطور دستجمعی بطرف تهران حرکت کرده‌اند مقامات انتظامی در خصوص صحت و سقم این خبر سکوت اختیار کردند ولی بطور کلی ستاد ارتش میگوید ارتش در تمام نقاط کشور بر اوضاع مسلط است و هیچگونه اتفاقی روی نخواهد داد
- کودتا چهاماه قبل قرار بود انجام گیرد
امروز یک مقام مطلع که اکنون مشغول مطالعه پرونده قتل افشار طوس است بخبرنگار ما گفت:
جریانی که پریشب اتفاق افتاد میبایستی در ماه اردیبهشت توسط همین عده صورت گیرد:
وی گفت: اظهارات متهمین قتل افشارطوس کاملا با جریانی که پریشب روی داد تطابق میکند و مخصوصا در آن پرونده هم متهمین نام سرلشگر زاهدی و چند تن دیگر را که اکنون عامل کودتا هستند بعنوان اعضاء دولت برده‌اند.
- در میدان بهارستان مجسمه شاه سابق را پائین آوردند
ساعت ۱۱ صبح امروز عده‌ای از افراد دسته‌ها و طبقات مختلف در اطراف مجسمه رضاشاه در میدان بهارستان اجتماع نموده و مرتبا شعار میدادند. در اینموقع نردبانی را آوردند و دو نفر از پایه مجسمه بالا رفته و با کلنگ مشغول بکندن قسمت بالای پایه که از سنگ مرمر بود شدند و چون مجسمه بسیار سنگین و محکم بود موفق بکندن مجسمه نشدند در این موقع عده‌ای سرباز و پاسبان کلانتری آمده و مانع از کندن مجسمه شدند و مختصر تصادمی روی داد و یک تیر هوائی شلیک شد.
بالاخره سربازان مسلط شده و اطراف مجسمه را اشغال کردند. پس از نیمساعت مردم جرثقیلی وارد محوطه باغچه وسط میدان بهارستان کرده و با زنجیر محکمی که از نوک نردبان جرثقیل به پای مجسمه بستند مجسمه را پایین کشیده و آنرا بردند. سپس برجای مجسمه در بالای پایه بلند پرچم سه‌رنگ ایران نصب شد.
- مندرجات امروز جرائد لندن
لندن - رویتر - مطبوعات انگلیس امروز اهمیت زیادی باخبار مربوط بفرار شاه و ملکه ایران بعراق و شکست کودتای نظامی بوسیله دکتر مصدق دادند و برخی آنرا در سرمقاله‌های خود مورد تفسیر قرار دادند
روزنامه تایمز مینویسد که باید دید دکتر مصدق چه تصمیمی برای استفاده از این پیروزی خود اتخاذ خواهد کرد.
قدر مسلم آنست که کسی در ایران وجود ندارد که او را از تعقیب سیاستی که مملکتش را بهر قیمتی که هست از نفوذ خارجی رهایی می بخشد باز دارد.
روزنامه یورکشایر پست مینویسد چنین بنظر میاید که برای بسط نفوذ شوروی در ایران اکنون شانس خوبی پیدا شده است این بسط نفوذ شوروی بنفع انگلیس و آمریکا نیست
روزنامه محافظه کار دیلی تلگراف مینویسد: تنها شاه از پیروزی دکتر مصدق رنج نبرده است بلکه ایران نیز روزی پشیمان خواهد شد
ممکن است مخالفین دکتر مصدق ضعیف و منفور باشند اما هرج و مرج و فقر در انتظار مصدق است و سرانجام بر او چیره خواهد شد.
- گزارش رادیو مسکو
رادیو مسکو - خبرگزاری فرانسه از تهران اطلاع میدهد که دیروز مردم ایران متینگی بر ضد توطئه حکومت ایران در تهران داده و با شعارهای خود داغ ننگ بر پیشانی عمال خارجی زدند
رادیو اطلاع داد که شوارتسکف ژنرال آمریکائی مسبب این توطئه است.
شوارتسکف متهم است که باین منظور بایران آمده که تشکیل توطئه‌ای را بر ضد مردم ایران تحریک کند.
خبرنگار رویتر اطلاع میدهد که روز شانزدهم اوت شاه ایران باتفاق عیالش و دو نفر دیگر با هواپیما وارد بغداد شد.
- دید و بازدید شاه و ملکه با ملک فیصل
بغداد - رویتر - شاه ایران و ملکه که دیروز با هواپیما وارد بغداد شدند، حالا در عمارتی که مخصوص میهمانان رسمی است اقامت دارند و دیروز عصر از ملک فیصل پادشاه آنکشور دیدن کرده و با وی چای صرف نمودند و بعد از آن ملک فیصل ببازدید آنها رفت.
- گفتار امروز رادیو لندن
رادیو لندن امروز بعد از ظهر وقایع اخیر ایران در سرلوحه اخبار جراید بحروف درشت بچاپ رسیده و مورد تفسیر قرار گرفت. روزنامه منفرد تایمز چاپ لندن، روزنامه دیلی تلگراف از کنسرواتیوها و یورکشایر پست و نیوز کرونیکل در طی مقاله بخصوصی راجع بحوادث اخیر ایران مطالب مفصلی درج کردند
جریده نیوز کرونیکل می گوید که در بین کسانی که در این روز کار پر آشوب تاج شاهی بر سر گذاشته هیچ کدام از آنها مانند اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با مصائب و مشکلات مواجه نبودند مصدق از همان هنگامی که قدرت را در دست گرفت از سهمی که دربار بر عهده داشت سوءظن می‌برد و حال ما ناظر هستیم که وی با استفاده از قدرت دیکتاتوری خود بطور غیر مستقیم تصمیمش را عملی ساخته و شاه را بتبعید فرستاده است.
روزنامه تایمز تحت عنوان انقلاب در ایران مینویسد که دو بار دکتر مصدق پیروز شده است و این بار بر مخالفی که ممکن بود تا حدی در راه او جهت تحصیل قدرت مطلق که متدرجا برای خود بنا کرده است، مانع شود فائق آمد. در مدت تعطیلات آخر هفته وی هم پارلمان را مغلوب ساخت و هم شخص شاه را.
تایمز میگوید اختلاف شاه و دکتر مصدق بر سر رفتار نخست‌وزیر با مجلس شورایملی باوج خود رسید. شاه بر اثر تعلیم و تربیت غربی خود یکی از پشتبیان های پر حرارت رژیم پارلمانی است دکتر مصدق حاضر نبود که از اختیارات فوق‌العاده خود که با ارعاب و تهدید طرفدارانش گرفته است صرف نظر کند.
وی مدتها بود سعی میکرد شاه را وادار کند و شاه نیز بکرات این تقاضا را رد کرد و معتقد بود که مجلس بایستی دوره قانونی خود را بپایان برساند.
تایمز میگوید باید دید که دکتر مصدق بود بچه نحو از این پیروزی خود استفاده میکند آنچه که مسلم بنظر میرسد اینستکه دیگر کسی در ایران باقی نمانده است که در مقابل رویه بی‌پروای او مانع شود یعنی سیاستی که مملکت را از نفوذ خارجیان آزاد سازد حال بهر قیمتی که میخواهد باشد.
روزنامه کنسرواتیو یورکشایر پست یقین دارد که پیروزی مصدق کامل شده ولی روزنامه مزبور مطمئن نیست که این پیروزی نفوذ شوروی را در ایران فزونی نخواهد بخشید. چون از یکطرف سرلشکر زاهدی که گفته شده است از طرف شاه نخست‌وزیر شد یکی از دشمنان سرسخت کمونیستهاست اگر وی اینک همانطور که معلومست از میان برداشته شود موقعیت کمونیستها استحکام خواهد پذیرفت. بعلاوه یکی از سفرای مهم و با درایت روسیه بتهران آمده و واضحست که اینک معامله‌ای بین ایران و روسیه صورت میگیرد.
یورکشایر پست عقیده دارد که اینک فرصت خوبی جهت بسط و نفوذ روسیه در ایران فراهم شده است.
روزنامه کنسرواتیو تلگراف مینویسد جا دارد که ایرانیان بر پیروزی دکتر مصدق افسوس بخورند حال که شاه رفته است آخرین ترمز از روی پیشرفت دکتر مصدق در سراشیبی برداشته شده است. ممکن است دشمنان شخصی او ضعیف باشند ولی عصیان و احتیاج در کمین او نشسته‌اند و در سر موقع داد خود خواهند ستانید.
- متن قطعنامه متینگ دیروز
ما شرکت‌کنندگان در متینگ روز یک‌شنبه ۲۵ مرداد ماه ۱۳۳۲ در میدان بهارستان به پیروی از افکار ملت ایران موارد ذیل را تصویب مینمائیم:
۱ - چون توطئه کودتای جنایت کارانه نیمه‌شب ۲۵ر۵ر۳۲ بدستور بیگانگان برای سقوط حکومت ملی دکتر محمد مصدق و از بین بردن نهضت مقدس ملت ایران بوجود آمده از دولت ملی خود میخواهیم تا هر چه زودتر مسببین و محرکین و عاملین را بشدید ترین مجازات قانونی محکوم نماید.
۲- از دولت ملی دکتر مصدق مصرا خواهانیم تا هر چه زودتر بتشکیل محکمه ملی اقدام و خیانتکاران به نهضت ملی ایران را مجازات نماید
۳- چون شاه فراری است از دولت ملی میخواهیم که فورا بتشکیل شورای سلطنتی اقدام و با نهایت قوت و قدرت به تکالیف قانونی خود قیام نماید
هندرسن ساعت ۵ر۵ بعد از ظهر امروز بتهران وارد میشود
امروز سخنگوی سفارتکبرای امریکا گفت هندرسن سفیر کبیر امریکا ساعت ۵ر۵ بعد از ظهر امروز با هواپیمای مخصوص وابسته هوائی امریکا بتهران وارد میشود
یک نفتکش نوساز ۱۸ هزار تنی از طرف کمپانی ژاپنی ایده میتسو بطرف آبهای ایران حرکت کرد
شرکت ژاپنی ایده میتسو که خریدار نفت ایران است در این ماه علاوه بر کشتی متعلق بخود بنام نیسیهو مارو که هفته گذشته در آبادان بارگیری کرده یک کشتی هجده هزار و هفتصد تنی نوساز دیگر بنام کوبی مارو بطرف ایران اعزام داشته است که در همین دو روزه برای بارگیری به آبادان خواهد رسید بهمین مناسبت آقای مهندس مقدم رئیس اداره کشتی‌رانی شرکت ملی نفت که برای گزارش و مذاکره با مدیر بازرگانی شرکت ملی نفت به تهران آمده بود صبح امروز به آبادان مراجعت کرد.
نفتکش نیسیهو مارو پس از تخلیه نفت خود در ژاپن در ماه اکتبر (مهرماه) بایران مراجعت خواهد کرد.
زیر را تسلیم معاون وزارتخارجه عراق
کرده است.
- تذکاریه
از قراریکه به تحقیق پیوسته است شاه و ملکه ایران با هواپیما امروز وارد بغداد گردیده‌اند، چون این مسافرت غیرمترقبه دنبال اقدام کودتای نظامی دیشب تهران واقع شده بسفارتکبرای ایران مجال هر نوع تفسیری را میدهد. بنابراین از دولت پادشاهی عراق انتظار دارد از هر حیث مراقب اوضاع باشند تا از وقوع هر نوع واقعه ناگوار سیاسی احتمالی بین دو کشور دوست و همجوار جلوگیری شود، در تلگراف اضافه شده است که معاون وزارتخارجه عراق اظهار امیدواری کرد که واقعه‌ای رخ نخواهد داد چون در پایان تلگراف کسب تکلیف شده بود
این تلگراف صبح امروز بسفارت کبرای ایران در بغداد مخابره گردید.
«جناب آقای اعلم بغداد - جواب ۶۳ و ۶۴. تماس سفارت با کسی که بدون اطلاع دولت صبح بعد از کودتای نظامی مواجه با شکست فرار کرده است بهیچوجه مورد ندارد هر تفسیری که از سفارت بخواهند جزاین مطلب نخواهد بود.
وزیر امور خارجه - دکتر حسین فاطمی» سخنگوی دولت سپس گفت:
چون آقای ابوالقاسم امینی امروز طی نامه‌ای که به آقای نخست وزیر نوشته و همچین نامه‌ای که برای اینجانب فرستاده درخواست نموده بود که از زندان شهربانی بمناسبت کسالت مزاج بمنزلش منتقل شود و تحت نظر قرار گیرد، با این درخواست موافقت شد و اینک قسمتی از نامه ایشان که به آقای نخست وزیر نوشته است:
«بعد از مقدمه ... قادر لایزال شاهد و گواه است روحم از این جریان مطلع نبود و متاسفانه از حضرتعالی کسب تکلیف کردم که از این کار کند کناره‌جوئی کنم موافقت نفرمودید بالاخره این جوان آچه را نباید بکند کرد و با حیله و مکر همه را از من پنهان داشت بخدا قسم عملیات دفتر مخصوص و گارد شاهنشاهی هرگز بوزارت دربار گفته نمیشد خودتان سئوال فرمائید که من بیچاره چه اطلاعی از این کار ممکن است داشته باشم
من چه مسئولیتی در قبال عمل خلاف کسی که خود مسئول بوده و فرار اختیار کرده است میتوانم داشته باشم؟»
و در نامه‌ایکه برای اینجانب نوشته چنین میگوید: با حال تب و کسالت کبدی از گوشه گرم زندان این چند کلمه را می‌نویسم دیروز در مصاحبه مطبوعاتی اشاره باطلاع دربار از این جریان فرموده بودید خداوند متعال شاهد و ناظر است که من روحم از این موضوع مطلع نبود. این گنده‌کاری و این عمل ناجوانمردانه دستوریست که خود مومن لابد از آنجا برئیس گارد داده است.
عجیب اینست که این جوان همیشه مرا اغفال میکرده است و تظاهر بامیدواری در رفع اختلاف و حاضر شدن بهمکاری میکرد خودتان میدانید که دفتر مخصوص و گارد شاهنشاهی تحت نظارت دربار و یا امر دربار نیست آنها مستقل هستند و مستقیم با شاه رابطه دارند از دستوراتی که میگیرند یا مطالبی که میگویند وزارت دربار مطلع نیست از قدیم چون رسم اینطور بوده است، خدا میداند من جز خدمت صادقانه عملی نکرده‌ام اینکه همیشه سعی داشته‌ام کردار و رفتاری پیشه سازم که آقای مصدق‌السلطنه راضی باشد. کرارا خواستم استعفا کنم و بعرض آقای دکتر مصدق رساندم قبول نفرمودند آخرین ضربه بی‌آبروئی را این جوان بمن زد خداوند انشاء الله جزای او را بدهد بهر حال خواهشمندم بداد من برسید که هم ناخوشم و هم آبروئی برای من باقی نمانده و متهم بخیانت هستم خودتان خدمت جناب آقای نخست‌وزیر اقدامی بفرمائید که رفع سوءتفاهم بشود و دستور فرمایند من لااقل در منزل خودم تحت نظر باشم»
این نامه را ایشان توسط بک سربازی مقارن ساعت ۱۱ امروز برای من فرستاده اند.
طبق صورتی که امروز ساعت ۵ر۱۱ دریافت شده تاکنون ۱۴ نفر افسر باتهام توطئه کودتا دستگیر گردیده‌اند.
۱ - سرلشکر باتمانقلیچ ۲ - سرهنگ نصیری ۳ - سرهنگ آزموده ۴- سرهنگ ۲ زند گریمی ۵- سرهنگ منصورپور ۶ - همردیف سروان پرورش ۷- سرهنگ روحانی ۸ - سرهنک ۲ هادی کسرائی ۹- سروان شقاقی ۱۰ - سروان سلیمی ۱۱ - ستوان یکم ریاحی - ۱۲ ستوان یکم نراقی ۱۳ ستوان یکم اسکندری ۱۴ ستوان یکم جعفری
در این گزارش اضافه شده که عده ای هم از افسران گارد سلطنتی بازداشت شده‌اند
راجع بشورای سلطنتی و وظائف پادشاه گفتند: درباره تصمیماتی که باید بعد از جریان پریشب اتخاذ بشود دولت مشغول مطالعه است و هنوز نتیجه مطالعات بمرحله تصمیم نیامده است البته هر نظری اتخاذ شود قبلا باستحضار ملت ایران خواهد رسید.
پرسیده شد اگر چناچه جمهوری بشود چه میشود؟
گفتند چنین فکری در بین نیست آقای وزیر خارجه درباره مذاکرات با شورویها گفت امروز جلسه مذاکره بعلت کسالت و خستگی بنده تشکیل نشد و قرار شد جلسه آینده صبح روز چهار شنبه آینده باشد
