این کتاب عظیم را که متضمن شرح حال جمعی ناموران یونان و روم است، پلوتارک نوشت، اندیشمندی که در تاریخ ادب جهان به عنوان یک فیلسوف، شرح‌حال‌نویس و معلم اخلاق شناخته شده است، و در عین حال، نقادان ادب گیتی او را نخستین متفکری می‌دانند که در پهنۀ زمین به کار خطیر و سودمند «بیوگرافی‌نویسی» پرداخته است.[۱] طی قرون متمادی، از قرن یکم میلادی تا امروز، بزرگترین خردمندان و ادیبان و هنرآفرینان عالم از مطالعه کتاب او سود برده‌اند و چه بسیار که مطالب آن را منشأ و مآخذ خلق نمایشنامه‌ها و داستانها و منظومه‌هایی قرار داده‌اند، چنانکه ویلیام شکسپیر درام‌نویس توانای انگلیس، مبنای تراژدی مشهور جولیوس قیصر خود را همین کتاب پلوتارک قرار داد و حتی قسمتهایی از مضامین آن را که به نثر بود به نظم برگرداند. بسیاری از شرح‌حال‌نویسان از شیوۀ او پیروی کرده‌اند[۲] و جمعی از تاریخ‌نویسان، به نوشته‌های او استناد کرده‌اند.۳
- ↑ پلوتارک در شرح حال یکی از قهرمانان خود اشاره می‌کند که وی شرح‌حال‌نویسی را از شخصی به نام «آریستوسن» Aristosene آموخته و این نویسنده اخیر شرح حال چند تن از رجال معروف را نگاشته بود، اما از این کتاب اثری در دست نیست. ضمنا گفته شده که قبل از پلوتارک نویسنده دیگری به نام پولیبی Polybe به این شیوه اثری داشته، اما آنچه مسلم است این است که هیچ‌یک از این نویسندگان زندگانی قهرمانان را این چنین با هم مقایسه نکرده است.
- ↑ برای نمونه سطور مربوط به معرفی «کاسیوس» را از دو اثر پلوتارک و شکسپیر می‌توان مقایسه کرد. پلوتارک در کتاب زندگانیهای هم‌نظیر می‌نویسد:
«سزار نسبت به کاسیوس احساس حسادت می‌کرد و حتی به او مظنون بود. بارها به دوستانش می‌گفت: «شما دربارۀ این مرد چگونه می‌اندیشید؟ من از نگاههای مات او خوشم نمی‌آید. من از چهره لاغر و ریاضت‌کشیده‌اش هراسناکم...»
شکسپیر در نمایشنامه جولیوس قیصر چنین می‌سراید:
بگذارید بگرد من مردانی گرد آیند که فربه باشند، مردانی که سیمایی آراسته‌ای دارند و شب‌هنگام به راحتی به خواب می‌روند، آن کاسیوس سیمایی استخوانی و نگاهی گرسنه دارد، او بسیار می‌اندیشد و در نظر من این‌گونه مردان خطرناکند...» در یک مورد شکسپیر عینا سخن پلوتارک را نقل کرده است، آنجا مارک آنتونی خطابه‌ای بر جنازه قیصر ایراد می‌کند، می‌گوید:
«آه مرا عفو کن، ای قطعه خونبار زمین، که من با این قصابان این‌گونه با تواضع و فروتنی رفتار می‌کنم...»
اینکه شکسپیر مستقیما از نوشتۀ پلوتارک به خط «ایونی» یا لاتین استفاده کرده باشد تردید است. کتاب زندگانیهای بی‌نظیر پلوتارک در سال ۱۵۵۹ میلادی به وسیله ژاک آمیو Jacques Amyot به فرانسه ترجمه شده بود و قریب بیست سال پس از او سرتوماس نورث Sir Thmas North همین کتاب را به انگلیسی برگردان کرد. از آنجا که نمایشنامه جولیوس قیصر به سال ۱۶۰۱ به روی صحنه آمده می‌توان تصور کرد که شاعر و درام‌نویس عالیقدر انگلیسی، ترجمه سرتوماس نورث را خوانده باشد.
