اوستا و زند منابع حقوقی عهد ساسانیان بود. قسمتی از یک کتاب حقوقی عهد، که ماذیگان‌ی هزار داذستان (گزارش هزار فتوای قضایی) نام دارد، موجود است. این نسخۀ منحصر بفرد، که مؤلفش فرخ مرد نامی است، مشتمل بر ۷۵ ورق است و امروز در «کتابخانه مانکچی لیمجی هوشنگ هاتریا»[۱] است. ۵۵ ورق آن را با یک مقدمه مودی[۲] طبع[۳] کرده و ۲۰ ورق دیگر را نیز انکلساریا بصورت چاپ، عکسی (فاکسیمیله) در سال ۱۹۱۳ منتشر کرده است. بارتلمه و پالیارو قطعاتی از این کتاب را، که بسبب فقدان مواد لازمه و طبیعت مطالب بسیار مشکل است، به آلمانی و ایتالیائی ترجمه و با اصل آن و توضیحات زبان‌شناسی و قضایی چاپ کرده‌اند.[۴] در این مادیگان اسامی چند تن از قضات دورۀ ساسانی با نظر قضایی و فتوای هریک قید شده است ازاین‌قرار:
وهرام، داذفرخ، سیاوش، پسانویه‌ی آزاذمردان،[۵] پسانویه‌ی برزآذر فرنبغان، ویه‌پناه، که شاغل مقام عالی مگوگان اندرزبذ[۶] بود،[۷] خوذای بود[۸] دبیر، وای‌یاوار[۹]
- ↑ Manockli Limli Hoshang Hataria Library
- ↑ Modi
- ↑ «ماذیگان‌ی هزار داذستان»، چاپ عکسی، بمبئی ۱۹۰۱.
- ↑ بارتلمه، دادستان؛ حقوق ساسانی؛ زن (رک فهرست اختصارات) همچنین رک به کتاب حاضر فصل ششم و هفتم و مقالات پالیارو در باب همین موضوع در مجله مطالعات شرقی رم A. Pagliaro. Lanticresi nel diritto sasanidico,Riv. d. studi Orientali,XV. P.275 sqq ، چاپ متن کامل دادستان و ترجمه انگلیسی آن توسط بلسارا، بمبئی ۱۹۳۷.
S, J, Bulsara. The Laws of the Ancient Persians.
- ↑ Pueanveh Azadkmsrdaan
- ↑ Maghughan andarzbsdh
- ↑ «مغان اندرزبذ»، رک به فصل دوم کتاب حاضر.
- ↑ Khvadhaybh
- ↑ Vayayavar
