می‌شود، که بر فراز آن آتش مقدس در اشتعال است. شکل آنها ظاهرا تقلیدی از معابد سایر اقوام آسیای غربی است. در اصل میزی بوده، که قربانی را روی آن می‌نهاده‌اند. در آتشدان عظیم، که بر یک سکوی صیقلی قرار دارد، در صخره‌های نقش رستم از سنگ یکپارچه تراشیده شده است؛ قسمت فوقانی آن، که دندانه‌دار است، ظاهرا متکی به چهار ستون می‌باشد، که بطور برجسته در سنگ نقر کرده‌اند. اما برای نگاهداری آتش ازلی ضرورت داشت، که بنایی بسازند، که آن را از عوامل طبیعی حفظ کند.
کم‌کم در شریعت زردشت این قاعده مقرر شد، که آفتاب بر آتش نتابد و بنابراین سبک جدیدی در ساختمان آتشکده معمول شد: اطاقی مطلقا تاریک در وسط بنا می‌ساختند، که آتشدان در آن قرار داشت. بعضی بر آنند، که ساختمان سنگی، که در برابر قبور سلاطین هخامنشی در نقش رستم دیده می‌شود، نمونه‌ایست از این آتشکده‌ها و فعلا آن بنا را ایرانیان «کعبه زردشت» می‌خوانند ۱. در پشت سکه امرای پارس (ش ۴) که خراجگزار سلوکیها بودند، صورت این آتشکده دیده می‌شود. در شکل ۴-کعبه زردشت که روی سکه شاهان پارس نقش شده است (از عهد سلوکیان) (هیل، فهرست مسکوکات یونانی در عربستان و عراق و ایران)
۱-زاره بر این عقیده است (صنایع ایران قدیم، ص ۱۵)، دیگران آن را مقبره میدانند. به عقیده اسپرلینگ (مجله آمریکائی زبان و ادبیات سامی ۱۹۳۷، ص ۱۴۰)، کعبه زردشت، که در سال ۱۹۳۶ میلادی کتیبه پهلوی شاپور اول را در آنجا کشف کرده‌اند، همان معبد ناهید مشهور استخر است، ولی خود کتیبه این نظر را تأیید نمی‌کند. این بنا در پشت بعضی سکه‌های فرترک‌های قبل از دوره ساسانی دیده می‌شود. (شکل ۴. رک اردمان، آتشکده‌های ایران، ص ۲۰ و ۳۲).
